Rebbiegħa ta' Praga

Dan l-artiklu huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija.

Ir-Rebbiegħa ta’ Praga (Ċek: Pražské jaro, Slovakk: Pražská jar) kienet perjodu ta’ liberalizzazzjoni politika u protesta tal-massa fiċ-Ċekoslovakkja bħala stat Komunista wara t-Tieni Gwerra Dinjija. Bdiet fil-5 ta’ Jannar 1968, meta r-reformist Alexander Dubček ġie elett l-Ewwel Segretarju tal-Partit Komunista taċ-Ċekoslovakkja (KSČ), u kompliet sal-21 ta’ Awwissu 1968, meta l-Unjoni Sovjetika u membri oħra tal-Patt ta’ Varsavja invadew lill-pajjiż biex irażżnu r-riformi.

Ir-riformi tar-Rebbiegħa ta’ Praga kienu tentattiv qawwi minn Dubček biex jagħti drittijiet addizzjonali liċ-ċittadini taċ-Ċekoslovakkja f’att ta’ deċentralizzazzjoni parzjali tal-ekonomija u d-demokratizzazzjoni. Il-libertajiet mogħtija inkludew l-illaxkar tar-restrizzjonijiet fuq il-midja, id-diskors u l-ivvjaġġar. Wara diskussjoni nazzjonali dwar il-qsim tal-pajjiż f’federazzjoni ta’ tliet repubbliki, il-Boemja, il-Moravja-Silja u s-Slovakkja, Dubček mexxa d-deċiżjoni li jinqasam fi tnejn, ir-Repubblika Soċjalista Ċeka u r-Repubblika Soċjalista Slovakka.^[1] Din il-federazzjoni doppja kienet l-unika bidla formali li salvat mill-invażjoni.

Ir-riformi, speċjalment id-deċentralizzazzjoni tal-awtorità amministrattiva, ma ntlaqgħux tajjeb mis-Sovjetiċi, li, wara li fallew in-negozjati, bagħtu nofs miljun suldat tal-Patt ta’ Varsavja u tankijiet biex jokkupaw il-pajjiż. In-New York Times ikkwotat rapporti ta ' 650,000 irġiel mgħammra b'armi moderni u sofistikati fil-katalgu militari Sovjetiku.^[2] Mewġa kbira ta‘ emigrazzjoni imxiet mal-pajjiż. Ir-reżistenza infirxet madwar il-pajjiż, inkluż tentattivi ta' fraternizzazzjoni, sabotaġġ fuq tabelli tat-toroq, sfidar tal-curfews, eċċ. Filwaqt li l-militar Sovjetiku kien mistenni li se jieħu erbat ijiem biex jikseb kontroll tal-pajjiż, ir-reżistenza kompliet għal tmien xhur sakemm fl-aħħar ċedew bis-saħħa ta' manuvri diplomatiċi. Dan sar eżempju ta’ profil għoli ta’ difiża bbażata fiċ-ċivil; kien hemm atti sporadiċi ta’ vjolenza u diversi suwiċidji ta’ protesta permezz ta’ immolazzjoni personali (l-aktar famuża hija dik ta’ Jan Palach), iżda l-ebda reżistenza militari. Iċ-Ċekoslovakkja baqgħet ikkontrollata mill-Unjoni Sovjetika sal-1989, meta r-Rivoluzzjoni tal-Bellus temmet ir-reġim komunista b’mod paċifiku. L-aħħar truppi Sovjetiċi ħallew il-pajjiż fl-1991.

Wara l-invażjoni, iċ-Ċekoslovakkja daħlet f’perjodu magħruf bħala normalizzazzjoni (Cz: Normalizace), fejn mexxejja ġodda ppruvaw jirrestawraw il-valuri politiċi u ekonomiċi li kienu jiddominaw qabel Dubček kiseb il-kontroll tal-KSČ. Gustáv Husák, li ssostitwixxa lil Dubček bħala l-Ewwel Segretarju u sar ukoll President, biddel ir-riformi kważi kollha. Ir-Rebbiegħa ta' Praga spirat xogħoljiet fil-mużika u l-letteratura inkluż ix-xogħol ta’ Václav Havel, Karel Husa, Karel Kryl u r-rumanz ta’ Milan Kundera The Unbearable Lightness of Being.

1. ^ Xandiriet fuq ir-radju Ċek, 18–20 Awwissu 1968
2. ^ New York Times, 2 Settembru1968