Alam Komanwel
Alam Komanwel atau Alam Persemakmuran (Jawi: عالم کومانويل/عالم ڤرسمعمورن ) merujuk kepada sesebuah daripada 16 buah negara berdaulat dalam lingkungan Negara-negara Komanwel yang menjadikan raja Inggeris (kini Charles III) sebagai ketua negara masing-masing. Jumlah keluasan negara-negara ini berjumlah 18.8 juta km² (tidak termasuk tuntutan di Antartika), dan jumlah penduduk sebanyak 129 juta. Negara-negara ini merupakan kerajaan yang bebas, dan raja itu merupakan raja setiap negara itu secara berasingan dan juga setara, tetapi negara-negara ini menjalin kesatuan peribadi sesama sendiri. Konsep ini disampaikan dalam pengisytiharan gelaran-gelaran baru Elizabeth II pada tahun 1952.
Meskipun gelaran "Dominion" masih boleh digunakan untuk merujuk kepada mana-mana alam Komanwel selain United Kingdom, namun istilah "realm" kian menggantikannya sejak 1950-an. Kedua-dua istilah ini jelas ertinya dalam konteks Komanwel, namun, apabila perlunya untuk merujuk kepada alam-alam ini secara kolektif dalam konteks berlainan, maka alam-alam itu boleh dibezakan daripada alam-alam yang lain sebagai "alam Komanwel".
Setiap alam Komanwel merupakan ahli Negara-negara Komanwel, dan pada masa yang sama dibezakan daripada pertubuhan itu yang terbentuk daripada bekas negara jajahan British. Dalam lingkungan Komanwel, tidak terdapat perbezaan status antara alam Komanwel dan ahli Komanwel yang lain. Alam Komanwel tidak diwajibkan untuk kekal dalam pertubuhan Komanwel; sehingga kini tiada daripada 16 buah alam Komanwel meninggalkan pertubuhan tersebut.
Alam Komanwel kini
[sunting | sunting sumber]Bendera | Negara | Tarikh | Bendera Diraja |
---|---|---|---|
Antigua dan Barbuda | sejak kemerdekaan pada tahun 1981 | Tiada | |
Australia | sejak pengamalan Statut Westminster pada tahun 1942 (diundurkan tarikh ke tahun 1939) | ||
Bahamas | sejak kemerdekaan pada tahun 1973 | Tiada | |
Belize | sejak kemerdekaan pada tahun 1981 | Tiada | |
Grenada | sejak kemerdekaan pada tahun 1974 | Tiada | |
Jamaica | sejak kemerdekaan pada tahun 1962 | Tiada | |
Kanada | kesan Statut Westminster pada tahun 1931 | ||
New Zealand | sejak pengamalan Statut Westminster pada tahun 1947 | ||
Papua New Guinea | sejak kemerdekaan pada tahun 1975 | Tiada | |
Saint Kitts dan Nevis | sejak kemerdekaan pada tahun 1983 | Tiada | |
Saint Lucia | sejak kemerdekaan pada tahun 1979 | Tiada | |
Saint Vincent dan Grenadines | sejak kemerdekaan pada tahun 1979 | Tiada | |
Kepulauan Solomon | sejak kemerdekaan pada tahun 1978 | Tiada | |
Tuvalu | sejak kemerdekaan pada tahun 1978 | Tiada | |
United Kingdom | alam asal |
Di bawah Perlembagaan Kepulauan Cook 1981, Raja dalam Hak New Zealand dijadikan ketua negara, tetapi apa-apa perubahan dalam pewarisan yang dilakukan oleh New Zealand tidak membawa apa-apa kesan di Kepulauan Cook melainkan diratifikasikan di sana secara berasingan. Kesannya, Kepulauan Cook dan Alam New Zealand menjalin kesatuan peribadi yang serupa kepada hubungan monarki di New Zealand kepada monarki United Kingdom selepas ratifikasi Statut Westminster pada tahun 1947.
Sistem kerajaan
[sunting | sunting sumber]Di luar United Kingdom, Raja melantik seorang Gabenor Jeneral untuk memainkan peranan sebagai wakil naib diraja baginda. Dalam hampir kesemua alam ini, Gabenor Jeneral dilantik oleh Raja atas nasihat Perdana Menteri negara masing-masing; di Kepulauan Solomon dan Tuvalu, Perdana Menteri perlu menasihati perundangan secara sulit. Di Papua New Guinea, Gabenor Jeneral dilantik oleh Raja melalui undian parlimen.
Di United Kingdom, Raja melantik Kaunselor Negeri untuk melaksanakan tugas baginda apabila baginda tidak hadir. Beliau juga diwakili oleh seorang Gabenor di setiap negeri di Australia, oleh Leftenan Gabenor di setiap wilayah di Kanada, dan oleh Wakil Raja di Kepulauan Cook. Dalam kes-kes ini, baginda diwakili dalam peranan baginda sebagai Raja dalam hak masing-masing Australia, Kanada, dan New Zealand.
Pegawai-pegawai ini melaksanakan hampir semua kuasa raja berperlembagaan dengan tugas-tugas yang kebanyakannya simbolik dan tidak berbentuk eksekutif, tetapi mereka juga memegang kuasa songsang yang bergelar Prerogatif Diraja.
Bekas Alam Komanwel
[sunting | sunting sumber]Berikutan kemerdekaan daripada United Kingdom, kebanyakan negara Komanwel mengekalkan Raja sebagai ketua negara, meskipun ada yang menjadi republik merdeka dan ada yang lain di bawah naungan monarki tempatan. Lama-kelamaan, sesetengah alam Komanwel beralih ke sistem republik, lalu mengamalkan perlembagaan baru atau meluluskan pindaan perlembagaan yang menyingkirkan raja sebagai ketua negara, serta menggantikan Gabenor Jeneral dengan seorang presiden melalui undian atau perlantikan.
Bendera | Negara | Sejak | Sehingga | Kuasa Presiden | Sebab |
---|---|---|---|---|---|
Ceylon kini Sri Lanka |
1948 | 1972 | eksekutif | perlembagaan baru | |
Barbados | 1966 | 2021 | beristiadat | pindaan perlembagaan | |
Fiji | 1970 | 1987 | beristiadat | rampasan kuasa oleh tentera | |
Gambia | 1965 | 1970 | beristiadat | pungutan suara | |
Ghana | 1957 | 1960 | beristiadat | pungutan suara | |
Guyana | 1966 | 1970 | eksekutif | pindaan perlembagaan | |
India | 1947 | 1950 | beristiadat | perlembagaan baru | |
Ireland | 1931 | 1936/1949 | beristiadat | Raja disingkirkan dari perlembagaan dan jawatan Gabenor Jeneral dimansuhkan pada tahun 1936, jawatan Presiden dicipta pada tahun 1937 oleh perlembagaan yang diamalkan oleh plebisit, tetapi raja mengekalkan peranan luaran sehingga terisytiharnya republik pada tahun 1949 melalui perundangan biasa. | |
Kenya | 1963 | 1964 | eksekutif | perlembagaan baru | |
Malawi | 1964 | 1966 | eksekutif | perlembagaan baru | |
Malta | 1964 | 1974 | beristiadat | pindaan perlembagaan | |
Mauritius | 1968 | 1992 | beristiadat | pindaan perlembagaan | |
Nigeria | 1960 | 1963 | mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif | pindaan perlembagaan | |
Pakistan | 1947 | 1956 | mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif | perlembagaan baru | |
Sierra Leone | 1961 | 1971 | eksekutif | perlembagaan baru | |
Kesatuan Afrika Selatan kini Republik Afrika Selatan |
1931 | 1961 | mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif | pungutan suara | |
Tanganyika kini Tanzania |
1961 | 1962 | eksekutif | perlembagaan baru | |
Trinidad dan Tobago | 1962 | 1976 | beristiadat | perlembagaan baru | |
Uganda | 1962 | 1963 | mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif | pindaan perlembagaan |
Pautan luar
[sunting | sunting sumber]- Laman web rasmi Urus Setia Komanwel
- The Commonwealth - laman web kerajaan UK
Komanwel
[sunting | sunting sumber]- United Commonwealth Diarkibkan 2006-10-10 di Wayback Machine Main all-Commonwealth group
- Common Cause Diarkibkan 2007-10-20 di Wayback Machine A Commonwealth Alliance of Republican Movements
- Res Publica : The Commonwealth Diarkibkan 2007-09-20 di Wayback Machine international anti-monarchy Web directory
Australia
[sunting | sunting sumber]- Australian Monarchist League (Pendukung sistem raja berperlembagaan tradisional)
- Australian Republican Movement
- No Republic - Australians for Constitutional Monarchy (Pendukung sistem raja berperlembagaan sederhana)
Kanada
[sunting | sunting sumber]- Laman web rasmi Monarki Kanada
- Canadian Monarchist ONLINE
- Citizens for a Canadian Republic
- Monarchist League of Canada
New Zealand
[sunting | sunting sumber]Rujukan
[sunting | sunting sumber]- V. Bogdanor, The Monarchy and the Constitution (Oxford, 1995)
- P. McIntyre, "The Strange Death of Dominion Status", Journal of Imperial and Commonwealth History 27:2 (1999) 193-212