[go: up one dir, main page]

Верзијата за печатење повеќе не е поддржана и може да дава грешки. Подновете си ги бележнците во прелстувачит и користете ја можноста за печатење од самиот прелистувач.

Кељ[1][2] (Brassica oleracea var. sabauda L.)[3]подвид на растителниот вид Brassica oleracea. Кељот е зимски зеленчук и една од неколкуте сорти зелка.[4] Има збрчкани, смарагдно зелени лисја,[5] кои се крцкави со малку еластична конзистентност на непцето.[6]

Кељ
ВидBrassica oleracea var. sabauda L.
Сортна групаBrassica oleracea Savoy Cabbage Group
Членови на групата
  • 'Тундра'
  • 'Зимски крај'
  • 'Савојски крал'
Кељ, сиров
Хранлива вредност на 100 г
Енергија113 kJ (27 kcal)
6,1 g
Шеќери2,27 g
Влакна3,1 g
0.1 g
2 g
Витамини
Витамин А (екв.)
(6 %)
50 μг
(6 %)
600 μг
77 μг
Тиамин 1)
(6 %)
0,07 мг
Рибофлавин 2)
(3 %)
0,03 мг
Ниацин 3)
(2 %)
0,3 мг
Пантот. кис. 5)
(4 %)
0,187 мг
Витамин Б6
(15 %)
0,19 мг
Фолна кис. 9)
(20 %)
80 μг
Холин
(3 %)
12,3 мг
Витамин Ц
(37 %)
31 мг
Витамин Е
(1 %)
0,17 мг
Витамин К
(66 %)
68,8 мг
Минерали
Калциум
(4 %)
35 мг
Железо
(3 %)
0,4 мг
Магнезиум
(8 %)
28 мг
Манган
(9 %)
0,18 мг
Фосфор
(6 %)
42 мг
Калиум
(5 %)
230 мг
Цинк
(3 %)
0,27 мг
Други состојки
Вода91 g

Постотоците се приближно пресметани според препораките за возрасни лица во САД.
Извор: База за хранливост — USDA

На англиски јазик се нарекува „савојска зелка“ по регионот Савоја во Франција, а на француски јазик се нарекува миланска зелка (cavolo di Milano) или ломбардиска зелка (cavolo lombardo), по Милано и неговиот регион Ломбардија во Италија.[7] Познати сорти вклучуваат „Savoy King“ (во САД),[6] „Tundra“ (зелена со цврсто, тркалезно срце) и „Winter King“ (со темни стуткани лисја).[4]

Употреба

 
Долниот епидерм на листот
 
Горниот епидерм на листот

Кељот ја задржува цврстата текстура при готвењето. Има ист вкус и изглед како обичната зелка кога се готви, но ја задржува цврстата текстура што е посакувано во некои рецепти. Кељот може да се користи во различни рецепти. Добро се комбинира со црвено вино, јаболка, зачини, рен и месо.[6] Може да се користи за ролати, во чорби и супи, како што е боршчот, како и печен и прелиен со маслиново масло. Може да се користи за подготовка на кимчи или на расол и со силни и необични зачини како смрека.[8]

Знаците на посакуваниот квалитет вклучуваат главица која е тешка за нејзината големина со лисја кои се беспрекорни и имаат светол, свеж изглед. Врвната сезона за повеќето зелки на северната полутопка трае од ноември до април.[5]

Целата свежа зелка се чува во фрижидер една до шест недели во зависност од видот и сортата. Цврстите зелени, бели или црвени зелки ќе се задржат најдолго, додека послободните, кељот и кинеските сорти како што е кинеското зелје треба да се трошат побрзо. Неопходно е да се чуваат надворешните листови непроменети без миење при складирање бидејќи влагата го забрзува распаѓањето.

Кељот може да биде тежок за одгледување бидејќи е ранлив на гасеници, гулаби и болест на коренот на клубенот.[5] Најдобро успева на сонце и е отпорен на зимата, ги поднесува студот, мразот и снегот.[6]

Исхрана

Суровиот кељ е 91% вода, 6% јаглехидрати, 2% белковини и содржи занемарливи масти (табела). Во референтна количина од 100 грама, обезбедува 27 калории и е богат извор (20% или повеќе од дневната вредност, ДВ) на витамин К (66% ДВ), витамин Ц (37% ДВ) и фолати (20% ДВ), со умерена количина на витамин Б6 (15% ДВ). Нема други микрохранливи материи во значителна содржина (табела).

Наводи

  1. „кељ“Дигитален речник на македонскиот јазик
  2. „кељ“Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
  3. „Cabbage (Red Cabbage, Savoy Cabbage, White Cabbage, Sweetheart Cabbage)“. thetortoisetable.org.uk. Посетено на 23 January 2017.
  4. 4,0 4,1 Titmarsh, Alan (2008). The Kitchen Gardener. BBC Books. стр. 247.
  5. 5,0 5,1 5,2 Hyman, Clarissa. „Savoy cabbage In Season“. foodandtravel.com. Посетено на 23 January 2017.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 „Savoy Cabbage“. specialtyproduce.com. Посетено на 23 January 2017.
  7. „Savoy Cabbage“. Посетено на 9 January 2023.
  8. Henry, Diana (12 December 2010). „Savoy cabbage with juniper recipe“. The Telegraph. Посетено на 23 January 2017.

Надворешни врски