Kônstantino I

Kônstantino I
Ankapobeny
Anarana	Kônstantino I
Teraka	27 Febroary 274
Maty	23 Mey 337
Fiaviana sy ny andraikitra
Firenena	Rôma Taloha, Empira Rômana
Asa :	mpanao pôlitika
Fiainana manokana

I Kônstantino I na Kônstantino Lehibe dia emperora tao amin' ny Empira Rômana tamin' ny taonjato faha-4, tamin' ny taona 306 hatramin' ny taona 337, teraka tamin' ny 27 Febroary 274 tao Naisôsy (Νάῑσσος / Naissos) ao Mesia (Μοισία / Moisia, i Niš ao Serbia ankehitriny) ary maty tamin' ny 23 Mey 337 tao akaikin' i Nikômedia (Nicomedia). Izy no emperora voalohany niova ho kristiana. Izy koa no nanorina an' i Kônstantinôpôlisy (i Istanbul any Torkia ankehitriny), izay nataony renivohitry ny fanjakany ka nitoetra ho renivohitry ny Empira Bizantina hatramin' ny taona 1453. Amin' ny teny latina dia atao hoe Flavius Valerius Aurelius Constantinus izy ary amin' ny teny grika dia Κωνσταντῖνος / Konstantinos.

Na dia nambaran’ ny miaramilany tamin’ ny fomba tsy ara-dalàna ho Aogosto aza izy tamin' ny voalohany, tamin' ny nahafatesan' i Kônstantio Klôro rainy tamin' ny taona 306, dia neken' ny emperora Galerio tamin' ny taona 310 ny fanjakany, ary nitohy tsy nisy tapaka mandra-pahafatiny tamin' ny taona 337. Nahavita nampiray ny fahefan' ny Empira izy tamin' ny taona 324 tamin' ny nandreseny an' i Likinio, izay niaraka emperora taminy, ka namarana ny Tetrarkia izay naharitra valo amby telopolo taona. Izy irery àry no tompon’ ny Empira Rômana nandritra ny telo ambin' ny folo taona.

Ny emperora Kônstantino I dia nitondra fanavaozana lalina teo amin' ny fiainana pôlitika ara-tafika sy ara-pivavahana ary ara-toekarena, izay nahafahany nampiray ilay Empira malemy sy nizarazara teo ambany fahefany irery. Nesoriny ny emperora Maksentio (Maxentius) tamin' ny taona 312 (Ady teo amin' ny Tetezan' i Milvio) sy i Likinio (Licinius) tamin' ny taona 324 (Ady tao Adrianôplôlisy). Tamin' ny fanjakany no nisian' ny fametrahana ny fahalalahan' ny fanompoam-pivavahan' ny tsirairay, izay nampitsahatra ny fanenjehana ny Kristiana (Didin' i Milano tamin' ny taona 313).

Nampitsahatra vetivety ny fisaraham-bazana teo amin' ny Fiangonan' ny Atsinanana izy tamin’ ny fampiantsoana ny Kônsily voalohany tao Nikea (taona 325), ary nanamafy ny fahefany teo amin’ny sehatra ara-pivavahana: io no atao hoe kaisarôpapisma na sezarôpapisma. Nanao vola marin-toerana izy (ny solidus, 312), namolavola ny fitantanan-draharaha foibe, niaro ny sisin-tanin’ny Empira tamin’ ny fanafihana nataon' ny Franka, ny Alamàna, ny Sarmatiana, ny Gôty ary ny Sasanida. Tamin' ny taona 330 dia nanangana renivohitra tamin' ny anarany izy, dia i Kônstantinôpôlisy na Kônstantinôpla (i Istanbul ankehitriny any Torkia).

Ny fanavaozana nataony dia tena nanosika ny fitomboan' ny kristianisma, izay nitodihany tsikelikely, ary lasa nahatonha azy ho anisan' ny olo-masin' ny Fiangonana Ôrtôdôksa sy olo-masina amin' ny fiangonana sasany ao amin' ny Eglizy Katôlika, amin' ny anarana hoe "Kônstantino Lehibe".

I Kônstantio Klôro (Caius Flavius Julius Constantius) no rainy. I Helena (Helena) no reniny. Ny rahalahiny sy ny rahavaviny dia i Flavio Dalmatio (Flavius Dalmatius), i Flavio Jolio Kônstantio (Flavius Julius Constantius), i Flavia Jolia Kônstantia (Flavia Julia Constantia), i Eotrôpia (Eutropia) ary i Anastasia (Anastasia).

Ny vadiny dia i Minervina (Minervina, taona 293 - 307) avy eo i Faosta (Fausta Flavia Maxima, taona 307 - 327). Ny zanany tamin' i Minervina dia i Krispo (Crispus), ny tamin' i Faosta dia i Kônstantia (Constantia), i Helena (Helena), i Kônstantino II (Flavius Claudius Constantinus Augustus), i Kônstantio II (Flavius Julius Constantius), ary i Kônstanta I (Flavius Julius Constans).

Natao hoe Flavius Valerius Aurelius Constantinus izy raha mbola kely.

Ny emperora Kônstantino I dia nanao fanavaozana teo amin' ny pôlitika ara-tafika sy ara-pivavahana ary ara-toekarena, izany no nahafahany namondrona ho eo ambany fahefany irery ilay Empira Rômana efa malemy sady nizarazara. Noreseny i Maksentio (latina: Marcus Aurelius Valerius Maxentius) tamin' ny taona 312 tamin' ny ady tao Milvio, sy i Likinio (latina: Flavius Galerius Valerius Licinianus Licinius) tamin' ny taona 324 tamin' ny ady tao Andrinôpôlisy.

Nanomboka ny fahalalahan' ny fivavahan' ny tsirairay tamin' ny androny, ka tapitra hatreo ny fanenjehana ny Kristiana tamin' ny alalan' ny Didin' i Milano tamin' ny taona 313. Natsahany ny tsy fifanarahana teo amin' ny Fiangonan' ny Atsinanana tamin' ny nampanaovany ny Kônsily tao Nikea tamin' ny taona 325, ka izany no niantombohan' ny fahefany tamin' ny raharaham-pivavahana, izany no atao hoe kaisarôpapisma na sezarôpapisma. Ireo fanavaozana sy fanitsiana nataony ireo dia nanampy ny firoborobon' ny fivavahana kristiana, izay lasa fivavahany taty aoriana, ka iheverana azy ho anisan' ny olo-masina ao amin' ny Fiangonana ôrtôdôksa.

Afaka namboatra vola marin-toerana i Kônstantino tamin' ny taona 312, dia ny solidus. Nandroso ny fitantanana ny raharaham-panjakana foibe. Voarony tamin' ny Franka sy ny Alamàna sy ny Sarmatiana sy ny Gôty ary ny Sasanida ny sisin-tanin' ny fanjakany.

• Biôgrafia
• Tantaran' ny kristianisma

• Ao amin' i Freebase:[1]

Mbola ambangovangony ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina. Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy. Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.