Xenon

El xenon (o xeno) l'è 'n elemènt chìmich enserìt endèla tàola periòdica dei elemèncc col sìmbol Xe. El g'ha nömer atòmich 54, che völ dì che 'l nùcleo de 'n àtom de xenon el g'ha 54 prutù. El fà part de la categurìa dei gas nobii che i è caraterizàcc de 'na inèrsia chìmica quàze totàl. A la temperadüra e presiù standard el se prezènta come 'n gas bèl gréf, sènsa gne culùr gne udùr. A ecitàl per mès de 'na scàrica elètrica el se ilumina de 'na lùce celèsta. L'è dopràt per la fabricasiù de lampadìne.

Endel'atmosféra de la Tèra se 'l càta 'n tràse (concentrasiù de 0.05 ppm), e 'l pöl prezentàs sota fùrma de òt izòtopi stàbii e giü apéna apéna radioatìf.

L'è stat scuprìt endel 1898 de William Ramsay e Morris Travers endèi rèscc lasàcc de l'evaporasiù parsiàla de l'ària lìquida.