Seychelle

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Seychelle (officieel (Frans) République des Seychelles, (Ingels) Republic of Seychelles, (Creools) Repiblik Sesel) zien 'n eilandegróp en e land in de Indische Oceaon, oostelek vaan Afrika ('t hoofeiland ligk zoe'n 1600 kilometer vaan Kenia). 't Wiedoet belaankriekste eiland is Mahé, meh in totaol kint 't land 115 eilen, de mieste daovaan hendeg klein. De Seychelle deile e Frans-creools erfgood mèt aander eilen in 't weste vaan de Indische Oceaon. De eilen zien de lèste jaore geleef geraak es bestumming veur strand- en ecotoerisme.

De Seychelle zien verdeild in 25 distrikte. Daovaan ligke 'rs ach in de hoofstad (gedefinieerd es 'Groet-Victoria') en nog ins veertien in 't boetegebeed vaan Mahé. Praslin umvat twie distrikte, La Digue eint (dees drei distrikte umvatte ouch perifeer eilendsjes um Praslin en La Digue heer). De oetligkende eilen, die hiel klein en gooddeils oonbewoend zien, hure neet tot welk distrik daan ouch.

De 115 eilen - 155 volges de groondwèt - vaan de Seychelle make 't land neet groeter es 451 km², oongeveer zoe groet wie de Noordoostpolder in Flevoland en nog get kleinder es Andorra. D'n arsjipel kin weure verdeild in versjèllende kleinder eilandegróppe. 42 eilen make de Graniet-Seychelle oet, solide eilen die hoonderde meters oet de zie kinne rieze (Morne Seychellois op Mahé, mèt 905 meter de hoegste berg vaan 't land). De groetste vaan die eilen zien (in aofloupende volgorde) Mahé, Praslin, Silhouette, La Digue, Curieuse, Félicité en Frégate. Noordelek vaan de granieteilen ligke twie koraol-zandkaoje: Denis en Bird. Zuielek vaan de granieteilen ligke twie koraoleilen: Coëtivy en Platte. Westelek vaan de granieteilen ligke de Amirante, 29 klein koraoleilen, boevaan Desroches 't groetste is. Zuidzuidwes vaan de Amirante ligke de Farquhar-eilen, 13 eilendsjes roontelum 't Farquhar-atol. Dao weer westelek vaan ligke 67 atolle die de Aldabra-eilen heite.

De Seychelle höbbe e tropisch klimaot mèt werm temperature en väöl rege gans 't jaor door. De keulsten tied is de winter op 't zuielek haafroond, i.c. de maonde juli en augustus.

De Seychelle höbbe 'ne rieken en gevarieerde flora en fauna, mèt, wie typisch veur aofgelege eilen, väöl endemische soorte. Wie dat normaal is bij eilandpopulaties heet de natuur te lije gehad vaan de kóms vaan lui, meh in vergelieking mèt aander eilen wie Mauritius of Hawaï vèlt dit mèt. Zoewie te verwachte koume vaanajds gein landzoogdiere veur op de eilandegróp. Wel vint me hei versjèllende vleermuis, zoewie de endemische vlegenden Aldabra-voes (Pteropus aldabrensis) en de Seychelle-sjeestartvleermoes (Coleura seychellensis), allebei kritiek bedreig, en ziezoogdiere wie d'n doejong (Dugong dugon) en versjèllende walvèsechtege. 238 vogelsoorte stoon gerapporteerd, daovaan 12 endemische. De nationale vogel is de zwarte Seychellepappegej (Coracopsis nigra barklyi). Sinds de koms vaan de mins zien e paar vogelsoorte oetgestorve, wie de Seychelleparkiet (Psittacula wardi). Um de Seychelle vint me einege vaan de groetste zievogelkolonies vaan de wereld. Ouch zien mie es doezend soorte vèsse bekind; sinds 't destructief vèsse, mèt oonderwaterharpoene of dynamiet, verboje is, höbbe ziech de populaties dudelek herstèld. Wat de plantewereld betröf vint me zoe'n 75 endemische soorte op de Granieteilen en nog zoe'n 25 op de Aldabra-arsjipel. De bekindste plant is de ziekokosnoet of Coco de mer (Lodoicea maldivica), 'n zeldzaam en kritiek bedreigde plant is de kwalleboum (Medusagyne oppositifolia). Umtot de Seychelle veur e groet deil economisch aofhenkelek zien vaan 't ecotoerisme; weurt väöl werk gemaak vaan conservatie.

De Seychelle höbbe mèt zoe'n 84.000 lui de kleinste bevolking vaan alle Afrikaanse len. 't Groetste deil besteit oet Creole, wijer gief 't blaanke, Indiërs en Chineze. De bevolking sprik 't zoegenaomp Seychels Creool, 'n op 't Frans gebaseerde creooltaol die tot de Bourbonse creooltaole huurt en daomèt ing verwant is aon 't Mauritiaans en 't Réunions. 't Is neve 't Frans en 't Ingels 'n officieel taol.

De Seychellers zien in groete mierderheid christelek; 82,3% vaan de bevolking is katholiek, 6,4% Anglicaons, 4,5% aanders christelek. Klein gróppe moslims en hindoes bestoon, oonder de Indische bevolking.

't Is good meugelek tot de Austronesiërs en/of de Arabiere de eilen höbbe bezeuk. D'n iersten Europeaon dee dat deeg waor admiraol Vasco da Gama in 1502. Heer neumde de koraoleilen die heer zaog nao zien eige, de Amirantes ('admiraol-eilen'). Door hun ligking tösse versjèllende kolonies woorte de eilen aoventouw bezoch door piraote. Dit brach de Fransoze in de twiede hèlf vaan d'n achteinden iew detouw de eilen te bezètte. De gróp woort geneump nao Jean Moreau de Séchelles, dee minister waor oonder Lowie XV. In de Napoleontischen tied naome de Britte 't eiland in. Bij 't Verdraag vaan Paries in 1814 woort dit geformaliseerd; de Seychelle gónge noe oonder Mauritius valle. Vaanaof 1903 woorte ze 'n apaarte kroenkolonie. In 1976 woort 't land oonaofhenkelek. 't Jaor dao-op kaom 'ne staotsgreep, dee leide tot e communistisch bewind, wat doort tot 1991. Sinds 1993 is 't land in eder geval min of mie democratisch.

Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, en wel in dees versie, wie ouch op en:Wildlife of Seychelles.

1. ↑ https://seychellen.com/nl/wavel-ramkalawan-de-nieuwe-en-5e-president-van-de-seychellen/