Dalhem

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Dalhem ies 'n gemèngde en plaatsj in 't Laand va Herf in de provincie Luuk in Belsj. In de gemèngde wonne ca 6500 luuj.

Dörper en buurtsjappe

Dörper, gehuchte en buurtsjappe:

Etymologie

D'r naam Dalhem betekent heem of nederzetting in 'n dal.

Historie

Le Wichet de la Rose, 'n middelieëwse versjterkde paoërt.

In 1180 verhuusde de hieëre va Voere nao Dalhem, oeë ze nao 'n hervedeling van 't laand van de preense va Luxemburg, 'n nuuj verblief boewde. D'r boewhieër zow d'r Herman, zoon va Frederik va Luxemburg gewes zieë. Dizze tak van 't hoes va Luxemburg gong zich ooch de Hieëre va Dalhem neume. Wie de ègendomme övergonge nao de familie van Hochstaden, die d'r titel graaf veurde, waoërd Dalhem 'n graafsjap, 't Graafsjap Dalhem. Dalhem waoërt 't besjtuulèk centrum. In Voere bleef de rechterleke mach zaeëtele.

Wie in 1648 de Nederlanden in Sjpaans en Sjtaats gebied waoërte ingedeeld, bleef Dalhem en ömgaeving Sjtaats. De Hollendere waore vöral geïnteresseerd in de koele. Daobie waor Dalhem 'n versjterkd sjteunpeunt. 't Aantal belegeringe dat de ömgaeving van de burcht in vuur en vlam zat, waore talrijk. An die Hollendsje periode herinnert nog 't wape va Nassau, mèt d'r lieëw, baove de paoërt van 't gemèngdehoes. Dit geboew sjtamt oet 1665 en waoërd geboewd dör Robert van Ittersum, dae doe de funktie van drossaard en sjtadhouder waarnoom vör 't Hollendsje beweend. 'ne Sjtèè baove de geneumde paoërt herinnert an höm. Van 't oorsjpronkeleke geboew is neet väöl över, want in 1840 waoërt 't herboewd en in 1927 nog 'ns gerestaureerd.

Van de burcht blieft allèng 'n toch wal aerg indrukwekkende donjon över, mèt muur van mieë wie driej meter diek. D'r is 'n klèng däör in gekapt, die toegang gèft töt 'n priveehoes dat sjtèèt op 't aod kesjtieëlterras. Gaans an d'r andere kaant van 't vreuger kesjtieëlterrein is 'ne dörsjtaeëk nao priveetuine. Vreuger loog hie d'r voor- of neerhof. Noe zeunt allèng nog 'n paar reste van taoëres zichbaar die de ophaolbrugk flankere.

An d'r aandere kaant van de sjtraot liegkt Le Wichet des Roses (aafgeleid va guichet = luik). 't Is 'n Middeleeuwse versjterkde paoërt die in 1920 good is gerestaureerd. Vanaaf dao löpt 'n trap nao de oondersjtad.

Oonder de hoezer lope de kazematten of oonderaeërdse geng. In d'r 16de ieëw blaeëke dieke muur geen effectief verwaermiddel mie taege de kanonne.