1863

1863 (MDCCCLXIII) waor e gewoen jaor wat begós op 'nen donderdag op de Gregoriaanse kalender.

• 1 jannewarie - Óngerteikening van de emancipatieproclamatie door Abraham Lincoln.
• 4 jannewarie - James Plinton krit octrooi op de rolsjaats.
• 10 jannewarie - De Metro van Londe äöpent zien eësjte lien, van Paddington Station nao Farringdon Station. 't Is de eësjte óngergróndjse in de waereld.
• In Pole brik eine opsjtand oet taenge de poletiek van Russificatie door Alexander II.
• 10 fibberwarie - Alanson Crane verkrit patent op de brandjblusser.
• 17 fibberwarie - Eësjte biejeinkóms van 't comité van vief ónger leijing van Henri Dunant. Eësjte sjtap nao de sjtichting van 't Roaj Kruus.
• 30 mieërt - De Deense prins Willem besjtieg de Griekse troan es keuning George I. Hae is eine zoon van keuning Christiaan IX van Denemarke.
• 22 april - Bahá'u'lláh geit van Bagdad nao de Najibiyyíh Tuin óm dao twelf daag te verblieven. Hae aopebaart zichzelf es Manifestatie van God.
• 30 april - Mexicaanse troepe valle 't Frans Vraemdelingelegioen aan in Camerone.
• 1 mei pes 4 mei - In de Sjlaag biej Chancellorsville versjleit 't Army of Northern Virginia ónger Robert E. Lee 't noordelkke Army of the Potomac, aangeveurd door generaal-mejoar Joseph Hooker. De noordelikke mótte zich weer oet Virginia truktrèkke.
• 12 mei - Belsj en Nederlandj slute ein hanjels- en sjeepvaartverdraag. Belsj köp mèt ein bedraag inèns de tolheffing op de Sjelde aaf.
• 1 juli pes 3 juli - 't Leger van Robert E. Lee verlus de Sjlaag biej Gettysburg in Pennsylvania.
• 4 juli - De belegerde sjtad Vicksburg in de sjtaat Mississippi geuf zich euver aan 't leger van Ulysses S. Grant.
• 19 augustus - Mèt de doad van hertog Alexander Karel van Anhalt-Bernburg sjturf 't regerende vorsjtehoes oet. 't Hertogdóm kump aan hertog Leopold IV van Anhalt-Dessau-Köthen. Door de vereniging van allebei de sjtate óntsjteit 't hertogdóm Anhalt. 't Aantal leje van de Duutsje Bóndj vermindert hiejdoor tot 34.
• 22 augustus - In Genève kómme aafgevaardigde biejein oet 16 lenj óm de humanisering van de aorlogveuring te besjpraeke.
• 18 september - Gebruuk makend van de Krimaorlog kump de Finse Landjdaag weer biejein. Ze wir ein vas lichaam dat jeder vief jaor biejein deent te kómme.
• 19 september - Op de Vriedaagmert van Gent wirt ein sjtandbeeld ónthuld van Jacob van Artevelde. 't Is gemaak door Pieter De Vigne-Quyo.
• 29 oktober - De gedelegeerde in Genève sjtichte 't Roaj Kruus.
• 31 oktober – Begin van de aanlègk van de Nuje Waterwaeg door Pieter Caland.
• 16 december - De 22-jaorige Gerard Adriaan Heineken kop de broewerie 'De Hooiberg' in Amsterdam.

zónger datum

• De Nederlandse regering-Thorbecke krit de Wèt op 't Middelbaar Óngerwies door 't parlemènt. Insjtèlling van ein nuuj sjoaltype: de HBS.
• D'r kump ein min of meë gedwónge emigratie op gank van bergvolkere in de Kaukasus nao 't Osmaanse Riek. In drie jaor verleët ein hauf miljoen luuj zien woongebeed.

• 1 jannewarie - Pierre de Coubertin, Franse pedagoog en sjportfunctionaris, oprichter van de modern Olympische Sjpele (gesjtórve 1937)
• 17 jannewarie - Konstantin Stanislavski, Russische acteur, regisseur en theatertheoreticus (gesjtórve 1938)
• 17 fibberwarie - Fjodor Sologoeb, Russische sjriever (gesjtórve 1927)
• 23 fibberwarie - Luigi Capotosti, Italiaanse kardinaal (gesjtórve 1938)
• 23 mieërt - Gotfried Coenraad Ernst van Daalen, Nederlandse militair (gesjtórve 1930)
• 3 april - Henry Van de Velde, Belzje sjilder, óntwerper, vormgaever en architec (gesjtórve 1957)
• 18 april - Leopold Berchtold, Oasterieks-Hongaarse politicus (gesjtórve 1942)
• 28 april - André Blondel, Franse technicus en natuurkundige (gesjtórve 1938)
• 29 april - William Randolph Hearst, Amerikaanse oetgaever, journalis en politicus (gesjtórve 1951)
• 8 mei - Carl Smulders, Nederlands/Belzje componis en sjriever (gesjtórve 1934)
• 30 mei - Henri François Rikken, Surinaamse prozasjriever (gesjtórve 1908)
• 10 juni - Louis Couperus, Nederlandse sjriever (gesjtórve 1923)
• 21 juni - Max Wolf, Duutsje astronoom (gesjtórve 1932)
• 24 juni - Karel Baxa, Tsjechische politicus (gesjtórve 1938)
• 30 juli - Henry Ford, Amerikaanse óngernummer (gesjtórve 1947)
• 10 september - Charles Spearman, Britse psycholoog (gesjtórve 1945)
• 13 september - Arthur Henderson, Britse politicus (gesjtórve 1935)
• 18 oktober - Alan Archibald Campbell Swinton, Britse elektrotechnicus (gesjtórve 1930)
• 9 november - Paul Sérusier, Franse kunssjilder (gesjtórve 1927)
• 14 november - Leo Baekeland, Belzje oetvènjer van 't bakeliet (gesjtórve 1944)
• 11 december - Otto Feuerlein, Zjwitsers/Duutsje natuurkundige en elektrotechnicus (gesjtórve 1930)
• 12 december - Edvard Munch, Noorse sjilder

• 6 jannewarie - Christiaan de Bie (70), Nederlandse pelisiefunctionaris
• 18 jannewarie - Said Pasja (40), Wāli van Egypte
• 1 april - Jakob Steiner (67), Zjwitserse wiskundige
• 10 mei - Thomas "Stonewall" Jackson (39), Zudelikke generaal, sjneuvelt nao te zeen besjaote door eige troepe
• 7 juli - William Mulready (77), Iers-Èngelsje kunssjilder
• 13 augustus - Eugène Delacroix (65), Franse sjilder oet de romantiek
• 17 september - Alfred de Vigny (66), Franse sjriever
• 4 oktober - Gerrit Schimmelpenninck (69), Nederlandse politicus en zakeman
• 15 oktober - Horace Lawson Hunley (39), Amerikaanse óngernummer
• 15 november - Frederik VII van Denemarke (55), keuning van Denemarke
• 2 december - Jane Pierce (57), First lady, vrouw van de Amerikaanse president Franklin Pierce
• 14 december - Ignacio Comonfort (51), Mexicaanse sjtaatsman

• Jules Verne publiceert zien book Cinq semaines en ballon (Vief waeke in ein ballon). Dit beteikent ziene doorbraak.
• Jacob Jan Cremer: Fabriekskinderen (Febriekskènjer).

• 
  Le Déjeuner sur l'Herbe (1863) Édouard Manet, Musée d'Orsay
• 
  Le Travail (1863) Puvis de Chavannes, Musée de Picardie

• 
  Casino van Monte Carlo (gereid 1863) Charles Garnier

• 4 november - Première van de opera Les Troyens à Carthage van Hector Berlioz in Parie.

In de categorie 1863 van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje