Alfredus Schütz

Alfredus Schütz

Res apud Vicidata repertae:

Nativitas: 13 Aprilis 1899; Vindobona
Obitus: 20 Maii 1959; Novum Eboracum
Patria: Austria, Civitates Foederatae Americae

Familia

Coniunx: Ilse Schutz

Alfredus Schütz, postea Schutz (1899-1959), fuit philosophus et sociologus Austriacus. Vindobonae iuris prudentiae studuit. Edmundi Husserl opus ad scientias sociales rettulit, eo consilio ut fundamenta philosophica sociologiae Maximiliani Weber excoleret. Praeterea cogitationem Gulielmi James investigavit.

Schütz ante secundum bellum mundanum in Civitates Foederatas Americae emigravit. Plurimum vitae suae munere moderatoris argentarii functus est.

Alfredus Schütz Vindobonae die 13 Aprilis anno 1899 natus est filius unicus parentum Iudaeorum.

Ab anno 1918 ad 1920 Universitati Vindobonensi adscriptus in iuris prudentia graduatus est, et quidem speciali studio ius gentium amplexus. In universitate sociologia interpretativa (verstehende) Maximiliani Weber se oblectabat.

Anno 1925 Schutz se contulit ad philosophiam Henrici Bergson, sperans scientias sociales ita fundare posse, sed spe destitutus a Felice Kaufmann amico suo annis 1920 exeuntibus ductus est ad studium Edmundi Husserl Vorlesungen zur Phänomenologie des inneren Zeitbewusstsein (1928) et Formale und transzendentale Logik (1929). Illo enim modo cetera vitae phaenomenologiae se dedit. Anno 1932 Schütz librum Der sinnhafte Aufbau der sozialen Welt perfecit. Hortatu Felicis Kaufmann unum exemplar libri ad Husserl misit, qui deinde eum Friburgum invitavit, moxque eum rogavit, ut sibi adiutor fieret. Attamen Schütz, ut familiam suam sustentaret, ratus est sibi munere argentarii fungi necesse esse.

Postquam nazistae Austriam adnexuerunt (Anschluss), Schütz primum Lutetiam, deinde Novum Eboracum se contulit, ubi ad privatam mensam argentariam operari perrexit. Praeterea dum vacabat, in sociologiam incubuit.^[1] Anno 1956 munus obtinuit professoris sociologiae et psychologiae socialis in The New School for Social Research^(en).

Cogitatio Schütziana circulo Vindobonensi permota est, nam Vindobonae Friderico de Wieser et Ludovico de Mises, item Iohanne Kelsen et Felice Kaufmann, philosophis iuris, qui non procul a circulo Vindobonensi erant, usus est praeceptoribus. Praeterea hortatu amici Erici Voegelin philosophiam vitae Henrici Bergson, et phaenomenologiam Edmundi Husserl cognovit. Anno 1932 Schütz librum Der sinnhafte Aufbau der sozialen Welt divulgavit, quod opus magnopere apud scientificos sociales valuit.

Husserl ad phaenomenologiam accessit describendo, quomodo phaenomena (Erscheinungen) conscientiae apparerent, conabatur enim cognitiones neuropsychologicas excludere, quia crederet significationem non accessu naturali indigere, sed potius conscientiae inlustratione, quae structuras generales conscientiae quaereret. Ad veram rei essentiam cognoscendam, reductionem phaenomenologicam efficere debemus, quae ad res vitae aequabiliter nos accedere sinat.

Schütz phaenomenologicus, ut ad mundum sensibilem omnibus referre posset, notione Husserliana q.e. mundus vivendi (Lebenswelt) usus constitutionem socialem sensùs (Sinn) inquirebat. In libro suo Der sinnhafte Aufbau der sozialen Welt('Constitutio sensibilis mundi socialis', 1932) Schütz sociologiam intellectualem Maximiliani Weber fundamentis phaenomenologicis confirmare conatus est, nam mundo vivendi nixus sociologiam vitae laborisque cotidiani condere voluit.

In Civitatibus Foederatis arduum erat Alfredo Schütz sua consilia scientifica cum conlegis communicare, nam eo tempore scaenam sociologicam Talcott Parsons eiusque functionalismus structuralis dominabantur. Et amborum virorum sermocinationes, ut in epistularum consuetudine apparet, postremum in scopulos delatae sunt. Ac tamen Schütz alium aditum in scientias sociales CFA invenit: nam non solum unus administrorum societati internationali phaenomenologicae praepositorum factus est, sed etiam ephemeridem Philosophy and Phenomenological Research edendam curabat. Ab anno 1943 apud The New School for Social Research docere coepit, donec anno 1956, tribus annis ante quam e vita excessit, professor sociologiae et psychologiae socialis ordinatus est.

Schütz sexagenarius mortuus est die 20 Maii anno 1959 Novi Eboraci. Quattuor volumina ex schedulis conlecta (Collected Papers) postume edita sunt.

Fieri potest, ut "sociologia phaenomenologica" ea sit inscriptio, quae lectores in errorem inducat, nam Alfredum Schütz philosophum sociologia eruditum potius quam sociologum philosophia eruditum vocari maluisse constat.^[2] Itaque refert habere in animo, sociologiam Schutzianam scientiarum socialium in philosophia phaenomenologica positam esse. Attamen hic praesertim de rebus sociologiae propriis agi videtur.

In formandis augendisque fundamentis philosophicis sociologiae ceterarumque scientiarum socialium, Schütz consilium consequitur Maximiliani Weber, qui sociologiam scientiam severam in theoria actionis positam procudere voluit. Hunc autem reprehendit, quod instrumenta quidem condiderit, quibus sensus (Sinn) actionum socialium cognosci posset, sed omiserit philosophicam praebere rationem, qua ille sensus intellegi posset. Apud Weber, actio socialis in contextu morum et sensus subiectivi consistit.

In sociologia intellectuali Weberiana id agitur, quo modo observator scientificus eum sensum subiectivum, quem actor suis actionibus adiungit, intellegere possit. Negat enim hunc sensum verius vel certius ab actore quam ab observatore scientifico obtineri posse. Schütz autem ab ipso actore incipiens structuram sensus subiectivi sciscitat: quomodo sensum gignat actor et experiatur. Sensum actionis subiectivum, quem actor ipse experiatur, observatori scientifico inpervium aditu esse.

Haec quaestio de alienis animis intellegendis non solum ad rationem scientifici et subiecti actoris pertinet. Si enim sensus actionis a solo actore nec ab altero intellegi potest, quomodo communicatio cotidiana nostra effici possit, quaestio est.

Convictum societatemque quomodo habere possit is, qui subiectivum nesciat sensum, quem alii actibus suis conectant? Putat autem Schütz actores in vita cotidiana methodo quadam uti, qua sensum communem una inpetrent inter seque communicent. Sciscitat, haec creatio sensus inter homines distributi quanam ratione regatur. Actor, dum agit, actioni suae nullum dat sensum, sed peracta actione sensum comprehendet. Quo facto discrimine inter actionem et actum (id quod actum est) Schütz a cogitatione Weberiana differt. Nam sensus subiectivus ex praeterito agendi consilio conicitur.

Schütz, Weberiana reprehensa notione sensus, quinque ordines sensus exhibet:

• in primo ordine, sensus ab altero liber est, sicut aperitur ianua.
• altera notio sensus alium quemdam esse poscit, sicut aliquis ianuam pulsat, ergo aperitur a me.
• tertia iam praevenit mores alterius, sicut ostium aperio et saluto.
• in quarto ordine de mutua morum ratione agitur, nam actio actoris ad actionem alterius exspectabilem respondet, sicut delibero, utrum eum recipiam necne. Ex his quattuor ordinibus consequitur actori contextus sensùs constitutivus, quo actionem suam intellegere possit.
• ordo quintus est, quomodo sensus ab alteris explanetur.

Sociologorum esse hanc constitutionem quadruplicem actoris intellegere.

Schütz, quomodo quaestiones sociales nos afficiant easque experiamur, describit, duoque discernit "motiva", scilicet finalia (sicut "ut finale") et causalia (sicut "cum causale"). Illa consilium actionis constituunt, quod ad futuram actionis effectionem spectat, haec autem causas in praeterita vita actoris positas indicant. Exemplum rationis sive causae finalis: Auctor rapinam fecit, ut pecuniam victimae acciperet, nam capto agendi consilio sequitur actio. Deique exemplum "causae causalis": Auctor impetum fecit, quia paupertate laborabat (aut laboraret, ut ipse prae se ferebat).

Hoc agendi modo formam idealem personalemque concipere possumus, quae metiendi unitas sit potius quam valor quo tendatur. Conspectus animi maximi momenti est in intellegenda actione, nam causa finalis sensum agendi indicat talem, qui ab actore ipso directo intellegatur. Observatori autem, ut causam finalem inveniat, quid actor sibi velit qualemque sensum actio eius habeat, quaerendum est. Quod ad causalitatem attinet, actor et observator aequalem habent locum. Cum agendi consilium in praeteritis conceptum sit, actoris est etiam se ipsum observare, ut suam causam agendi intellegat. Nullum enim habet proprium ad penetralia sua aditum.

• Allan, Kenneth (2010) Explorations in Classical Sociological Theory. Pine Forge Press.
• Barber, Michael (2004) The Participating Citizen: A Biography of Alfred Schutz. State University of New York Press.
• Eberle, Thomas S. (1993) Schütz’ Lebensweltanalyse. Soziologie oder Protosoziologie? Gelehrtenrepublik – Lebenswelt. Edmund Husserl und Alfred Schütz in der Krisis der phänomenologischen Bewegung, 293–320, ediderunt Angelica Bäumer & Michael Benedikt. Passagen.
• Embree, Lester (2015) The Schutzian Theory of the Cultural Sciences. Contributions To Phenomenology. Springer.
• Hanke, Michael (2002) Alfred Schütz. Einführung. Passagen.
• Heiskala, Risto (2011) The Meaning of Meaning in Sociology. The Achievements and Shortcomings of Alfred Schutz's Phenomenological Sociology. Journal for the Theory of Social Behaviour 41 (3): 231-246.
• Kurrild-Klitgaard, Peter (2003) The viennese connection: Alfred schutz and the Austrian school. Quarterly Journal of Austrian Economics 6(2):35-66.
• Prendergast, Christopher (1986) Alfred Schutz and the Austrian School of economics, American Journal of Sociology 92: 1-26.
• Psathas, George (2004) Alfred Schutz’s Influence on American Sociologists and Sociology. Human Studies27: 1–35.
• Schneider, Wolfgang L. (2002) Weber, Parsons, Mead, Schütz. Springer.
• Srubar, Ilja (1988) Kosmion. Die Genese der pragmatischen Lebenswelttheorie von Alfred Schütz und ihr anthropologischer Hintergrund. Suhrkamp.
• Wagner, H. R. (1983) Alfred Schutz: An Intellectual Biography. The University of Chicago Press.