tî

Binêre herwiha: ti, Ti, tı, tĩ, Tị, tì, tī, tí, ti⁵, û ti-

Kurmancî

Bilêvkirin

(Rengdêr) IPA^(kilîd): /tʰiː/
(Navdêr 1) IPA(kilîd): /tʰiː/
Deng (Bidlîs)
(Navdêr 2) IPA^(kilîd): /tiː/
Kîtekirin: tî

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
tî	tîtir	herî tî tîtirîn

tî, t-ya req

têhinî, hewceyî vexwarinê,
ya / yê ku pêwîstî bi avê yan vexwirakek din heye
ya / yê pirr tiştekê/î dixwaze: Em hemî tiyên azadiyê ne.

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: تی‎

Hevmane

Bide ber

birçî

Jê

(Navdêr) tîbûn
(Navdêr) tîkirin
tîman

(Rengdêr) tîbûyî
(Rengdêr) tîkirî
tîmayî

Etîmolojî

proto-hindûewropî: *ters- ("tî bûn", "hişk")

proto-îranî terş- ("tî bûn")

avestayî: terşne- ("tî")

partî: tîşng ("vexwarin")

pehlewî: tîşn ("tî")

sogdî: cişn’ ("tî bûn")

farisî: tişneh ("tî")

belûçî: tun ("tî")

kurmancî: tî, têhnî ("tî")

soranî: tînû ("tî")

hewramî: tejne ("tî") ...

zazakî: teyşan ("tî")

sanskrîtî: terš- ("tî bûn"), tirşne ("tî")

yûnanî: teresesthai ("hişk bûn")

latînî: torrēre ("hişk bûn"), terra ("hişk", "erd", "erdê hişk")

Almanî: Durst → de, durst ("tî")

îngilîzî: thirsty ("tî") ...

Çavkanî: Cheung p.384, Watkins p.91, Etymonline

Bi zaravayên din

Soranî: tînû
Kurdiya başûrî: tenî, tînî
Hewramî: tejne
zazakî: teyşan

Werger

Albanî: etur → sq
Almanî: durstig → de
Aromanî: sitos
Aymarayî: phara, waña
Azerî: susuz
Başkîrî: һыуһаған (hïwhağan)
Belarusî: які́ хо́ча піць (jakí xóča picʹ)
Bengalî: তৃষ্ণার্ত (triśnart), পিয়াসী → bn (piẏaśi)
Bîkoliya naverast: paha
Bulgarî: жа́ден → bg (žáden)
Burmayî: ရေငတ် → my (re-ngat), ရေဆာ (rehca)
Çekî: žíznivý → cs
Çînî:
Kantonî: 口渴 (hau² hot³), 頸渴 (geng² hot³)

Hakkayî: 嘴渴 (choi-hot), 肚渴 (tú-hot)

Mandarînî: 渴 → zh (kě), 口渴 → zh (kǒukě)

Minnanî: 喙焦 → zh-min-nan (chhùi-ta)
Danmarkî: tørstig → da
Endonezyayî: haus → id
Irish: indicated by phrases using the noun tart → ga n "thirst"
Erebî: عَطْشَان‎ (ʿaṭšān), ظَمْآن‎ (ẓamʾān)
Erebiya misrî: عطشان‎ (ʕaṭšān)

Erebiya hîcazî: عطشان‎ (ʕaṭšān)
Ermenî: ծարավ → hy (carav)
Esperantoyî: soifi
Farisî: تشنه‎ → fa (tešne)
Fînî: janoinen → fi
Fransî: avoir soif → fr, assoiffé → fr
Galûrîsî: sititu
Gurcî: მწყურვალი (mc̣q̇urvali), მოწყურებული (moc̣q̇urebuli)
Hindî: प्यासा → hi (pyāsā)
Holendî: dorstig → nl
Îbranî: צָמֵא‎ → he (tsamé)
Îdoyî: durstoza → io
Îngilîziya kevn: þurstiġ, þyrstan
Îngilîzî: thirsty → en
Îtalî: assetato → it
Îzlendî: þyrstur → is
Japonî: 喉が渇いた (のどがかわいた, nodo ga kawaita)
Katalanî: assedegat → ca, sedejant, sedegós → ca
Keçwayî: yarqa
Kirgizî: суусаган (suusagan), чанкаган (çankagan)
Koreyî: 목마르다 → ko (mongmareuda), 갈증나다 (galjeungnada)
Latînî: sitiens, siccus, sitibundus
Latviyayî: izslāpis
Lawsî: ຫິວນ້ຳ (hiu nam), ຢາກນ້ຳ (yāk nam)
Lîtwanî: ištroškęs
Luksembûrgî: duuschtereg → lb
Makedonî: жеден (žeden)
Malezî: dahaga → ms, haus
Maorî: matewai, hiawai
Mecarî: szomjas → hu
Mongolî:
Kirîlî: ангасан (angasan)
Nahwatlî: āmiqui
Norsiya kevn: þyrstr
Norwecî:
Norweciya bokmålî: tørst → no

Norweciya nînorskî: tørst
Oksîtanî: assedat
Oriyayî: ଶୋଷିଲା (śoṣila), ତୃଷିତ → or (truṣitô)
Oygurî: ئۇسسىغان‎ (ussighan), ئۇسسىماق‎ (ussimaq), چاڭقىماق‎ (changqimaq)
Ozbekî: chanqagan → uz, tashna → uz
Plodîşî: darschtich
Polonî: spragniony → pl
Portugalî: sequioso → pt, sedento → pt, com sede
Qazaxî: сусаған (susağan), шөлдеген (şöldegen)
Romanyayî: setos → ro, însetat → ro
Rusî: жа́ждущий → ru (žážduščij), томи́мый жа́ждой (tomímyj žáždoj), хоте́ть пить impf (xotétʹ pitʹ)
Sardinian:
Sardînî: sídiu

Sardînî: sídiu
Sassarîsî: settiu
Sicîlî: assitatu → scn
Sirboxirwatî:
Kirîlî: же́дан

Latînî: žédan → sh
Slaviya kevn:
Kirîlî: жѩдьнъ (žjędĭnŭ)
Slovakî: smädný
Slovenî: žejen → sl
Spanî: sediento → es
Swêdî: törstig → sv, törstande → sv (rare)
Tacikî: ташна (tašna)
Tagalogî: uhaw
Tausugî: malanggang
Tayî: กระหาย → th
Teterî: сусаган (susağan)
Tirkî: susuz → tr
Tirkmenî: teşne, suwsan
Tîbetî: ཁ་བསྐོམས (kha bskoms)
Toxarî B: yokaitse
Urdûyî: پیاسا‎ (pyāsā)
Ûkraynî: спра́глий (spráhlyj)
Viyetnamî: khát → vi
Weylsî: sychedig → cy
Ximêrî: ស្រេកទឹក (sreektɨk)
Yidîşî: דאָרשטיק‎ (dorshtik)
Yûnanî: διψασμένος → el (dipsasménos)
Kevn: δίψιος (dípsios)
Zhuangî: hozhawq, hozgan

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 1

tî nêr, t-ya req

birayê mêrê kesekê:
Elî tiyê Xemê ye. (Elî birayê mêrê Xemê ye.)

Bide ber

Binere

Jê

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *deh₂iwēr, sanskrîtî देवृ (devṛ́) û देवर (devara), ermenî տագր (tagr), yûnaniya kevn δαήρ (daēr), rusî деверь (déver’), lîtwanî dieveris, latînî lēvir

Werger

Afrîkansî: swaer
Albanî: kunat → sq n
Almaniya Pennsylvania: Schwoger n
Almanî: Schwager → de n, Schwäher → de n
Aromanî: cumnat n
Astûrî: cuñáu → ast n
Azerî: qayın → az
Bengalî: দেবর → bn (debôr)
Bîkoliya naverast: bayaw
Bulgarî: девер → bg n (dever)
Burmayî: ခဲအို → my (hkai:ui), မတ် → my (mat)
Çekî: švagr → cs n
Çînî:
Kantonî: 大伯 (daai⁶ baak³), 叔仔 (suk¹ zai²)

Mandarînî: 大伯子 → zh (dàbǎizi), 小叔子 → zh (xiǎoshūzi)

Minnanî: 大伯 → zh-min-nan (tōa-peh), 阿叔仔 → zh-min-nan (a-chek-á), 小叔 (sió-chek), 細叔 (sè-chek, sòe-chek), 細叔仔 (sè-chek-á, sòe-chek-á), 細漢叔仔 (sè-hàn-chek-á, sòe-hàn-chek-á)
Dalmatî: comnut n
Danmarkî: svoger → da g
Erebî: شَقِيق زَوْج‎ n (šaqīq zawj), شَقِيق زَوْجَة‎ n (šaqīq zawja), سِلْف‎ n (silf)
Ermenî: տագր → hy (tagr)
Erzayî: парайде (parajde), альне (alʹne), какжаля (kakžalja)
Esperantoyî: bofrato → eo
Estonî: küdi → et
Eweyî: nyo
Farisî: برادرشوهر‎
Fînî: lanko → fi, kyty → fi
Fransî: beau-frère → fr n
Friyolî: cugnât n
Gaelîka skotî: bràthair-cèile n
Galîsî: cuñado n
Gurcî: მაზლი (mazli)
Hindî: देवर → hi (devar), जेठ → hi (jeṭh)
Holendî: zwager → nl n, schoonbroer → nl n
Îbranî: גִּיס‎ → he n (gís), יָבָם‎ → he n (yavám)
Îdoyî: bofratulo → io
Îlokanoyî: bayaw, kayong
Îngilîziya kevn: tācor n
Îngilîziya navîn: brother-in-lawe
Îngilîzî: brother-in-law → en (husband's brother)
Îngriyî: kyty
Îrlendî: deartháir céile n
Îtalî: cognato → it n
Îzlendî: mágur → is n
Japonî: 義理の兄 (ぎりのあに, giri no ani), 義兄 (ぎけい, gikei) ; 義理の弟 (ぎりのおとうと, giri no otōto), 義弟 (ぎてい, gitei) ; 義兄弟 (ぎきょうだい, gikyōdai) ; (お)義兄さん ((お)にいさん, (o-)niisan) ; 小舅 (こじゅうと, kojūto)
Kalalîsûtî: ningaaq
Katalanî: cunyat → ca n
Keşmîrî: درُٛے‎ (druٛy)
Koreyî: 시숙(媤叔) (sisuk), 시(媤)아주버니 (siajubeoni), 시동생(媤同生) (sidongsaeng)
Latgalî: dīvers
Latînî: lēvir n
Latviyayî: dieveris → lv n
Lîtwanî: dieveris n
Makedonî: девер n (dever)
Malezî: abang ipar, adik ipar lelaki, ipar lelaki, adik ipar, ipar
Maltayî: silf
Maorî: taokete, autāne
Maranaoyî: ipag
Mecarî: sógor → hu
Mwanî: nlamu
Nanayî: кэли
Normandî: bieau-fréthe n
Norwecî:
Norweciya bokmålî: svoger → no n

Norweciya nînorskî: svoger n, verbror n
Oksîtanî: conhat → oc, cunhat → oc n
Peştûyî: لېور‎ → ps n
Polonî: szwagier → pl m pers, dziewierz → pl m pers
Portugalî: cunhado → pt n
Romanî: salo n
Romanyayî: cumnat → ro n
Rusî: де́верь → ru n (déverʹ)
Samiya bakurî: máhka
Sanskrîtî: देवृ → sa n (devṛ), देवर → sa n (devara)
Sardînî: connadu n, connatu n, connau n
Sebwanoyî: bayaw, bayaw nga lalaki (sa bana)
Sicîlî: cugnatu n
Sirboxirwatî:
Kirîlî: де̏вер n

Latînî: dȅver → sh n
Skotî: guid-brither
Slovenî: svák → sl n
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: bratš cłowjeka n, swak n, šwogor n
Spanî: cuñado → es n
Swêdî: svåger → sv g, svärbror
Tagalogî: bayaw → tl n
Taosî: p’ǫ́yna, pòpóna
Tarifitî: arwes n
Tirkî: kayın → tr
Urdûyî: دیور‎ (devar), جیٹھ‎ (jeth)
Ûkraynî: ді́вер → uk n (díver)
Venîsî: cugnà n, cugnado n, cognà → vec n, cognado n
Viyetnamî: anh chồng, em chồng → vi
Weylsî: brawd yng nghyfraith → cy n
Wîlamowî: śwöger n
Yûnanî: κουνιάδος → el n (kouniádos)
Kevn: δαήρ n (daḗr)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

tî mê, t-ya nerm

(darek û dirîkên wê) Binêre: tû (1)