dewlet
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | dewlet | dewlet |
| Îzafe | dewleta | dewletên |
| Çemandî | dewletê | dewletan |
| Nîşandera çemandî | wê dewletê | wan dewletan |
| Bangkirin | dewletê | dewletino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | dewletek | dewletin |
| Îzafe | dewleteke | dewletine |
| Çemandî | dewletekê | dewletinan |
dewlet mê
- Welatekî serbixwe, herêmeke serbixwe.
- Hevmane: dûgel
- Zêdeyî 200 dewletan li dinyayê hene.
- hikûmet, hêza ku herêmeke serbixwe bi rê ve dibe
- Dewleta tirk bi hezaran gundên kurdan wêran kirine.
- hemî dezgehên hikûmî yên welatekî bi rê ve dibin
- Polîs jî dewlet e.
- serbixwe, azad, rizgar
- Nêzîk e ku xewna me yan mezin bi cih bêt: Kurdistan bibe dewletek bi serê xwe.
- dewlemendî, zengînî, mal, maliyet, bongî, bongtî,
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Dil bi zulmê nasojî, xenc û xet û xal in di dil
Xeyrixwahên dewletê mîrî ji wan guhdar-i bit
Teyrê dil bê tem'ekê nayête dest şehzadeyan — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Bi alfabeyên
[biguhêre]Pîrepend
[biguhêre]- Dewleta lez, rez û pez
- Gava dewlet birêse, wê gayê golik bialêse
- Her kî nizane qûweta xwe, ew her dûr e ji dewleta xwe.
Bide ber
[biguhêre]Hevmane
[biguhêre]Jê
[biguhêre]- (lêker) dewlet bûn
- (lêker) dewlet kirin
- (navdêr) dewletbûn
- (navdêr) dewletkirin
- (rengdêr) dewletbûyî
- (rengdêr) dewletkirî
- dewletî
- dewlî
- duwelî
- dewlemend
- dewlemendî
Etîmolojî
[biguhêre]Ji erebî دَوْلَة (dewlet) ji aramî דולא (dewla, “desthilat, serwerî”), hevreha akadî [skrîpt hewce ye] (duwelu, “kontrol kirin”).
Bi zaravayên din
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Abxazî: аҳәынҭқарра (āh°̍əntkārrā)
- Afrîkansî: staat → af
- Albanî: shtet → sq n
- Almanî: Staat → de n
- Altayiya başûrî: тергее (tergee)
- Aramiya nû ya asûrî: ܐܘܼܚܕܵܢܵܐ n, ܐܲܬܪܵܐ n
- Aromanî: stat nt, crat nt, duvleti m, vãsilii m, amirãrilji m
- Astûrî: estáu → ast n
- Azerî: dövlət → az
- Başkîrî: дәүләт (däwlät)
- Belarusî: дзяржа́ва m (dzjaržáva)
- Bengalî: রাষ্ট্র → bn (raśṭr)
- Bretonî: stad → br n
- Bulgarî: държа́ва m (dǎržáva)
- Burmayî: နိုင်ငံ → my (nuingngam)
- Buryatî: гүрэн (güren), түрэ (türe), гүрэн түрэ (güren türe), улас (ulas)
- Çekî: stát → cs n
- Çînî:
- Danmarkî: stat g
- Endonezyayî: negara → id
- Erebî: دَوْلَة → ar m (dawla)
- Ermenî: պետություն → hy (petutʻyun), երկիր → hy (erkir)
- Esperantoyî: ŝtato
- Estonî: riik → et
- Farisî: دولت → fa (dowlat), فرمانروایی → fa (farmânravâyi)
- Fînî: valtio → fi
- Fransî: état → fr n, État → fr n, Etat → fr n
- Friyolî: stât n
- Gaelîka skotî: stàit m
- Galîsî: estado → gl n
- Gurcî: სახელმწიფო → ka (saxelmc̣ipo)
- Guwaranî: tetã → gn
- Haîtî: eta
- Hawsayî: jiha → ha
- Hindî: राज्य → hi n (rājya), राष्ट्र → hi n (rāṣṭra), स्टेट → hi n (sṭeṭ)
- Holendî: staat → nl m
- Îbranî: מְדִינָה m (m'diná)
- Îdoyî: stato → io
- Îngilîziya kevn: cynewise m
- Îngilîzî: state → en, polity → en
- Îngriyî: riikki
- Îrlendî: stát n
- Îtalî: stato → it n
- Îzlendî: ríki → is nt
- Japonî: 国 → ja (くに, kuni), 国家 → ja (こっか, kokka)
- Kalmîkî: орн-нутг (orn-nutg), государств (gosudarstv), төр (tör), шаң (şañ)
- Kannadayî: ದೇಶ → kn (dēśa)
- Kaşûbî: państwò nt
- Katalanî: estat → ca n
- Kirgizî: мамлекет → ky (mamleket)
- Kîngalî: රාජ්යය (rājyaya)
- Koreyî: 국가(國家) (gukga)
- Kornî: stat n
- Korsîkayî: statu n
- Kumikî: пачалыкъ (paçalıq)
- Ladînî: stat n
- Latînî: civitas → la m, res publica → la m
- Latviyayî: valsts → lv m
- Lawsî: ລັດ → lo (lat), ຊາດ → lo (sāt)
- Lîgûrî: stâto
- Lîmbûrgî: staot → li
- Lîtwanî: valstybė → lt m
- Makedonî: др́жава m (dŕžava)
- Malayalamî: രാഷ്ട്രം → ml (rāṣṭraṃ)
- Malezî: negara → ms
- Mançûyî: ᡤᡠᡵᡠᠨ (gurun), ᡤᡠᡵᡠᠨ
ᠪᠣᠣ (gurun boo) - Maorî: tūwehe
- Mecarî: állam → hu
- Mongoliya navîn: ᠤᠯᠤᠰ᠋ (ulus᠋)
- Mongolî:
- Navajoyî: Wááshindoon, biwááshindoon
- Norwecî:
- Ojibweyî: ogimaawiwin
- Oksîtanî: estat → oc n
- Osetî: паддзахад (padʒaxad)
- Oygurî: دۆلەت (dölet)
- Ozbekî: davlat → uz
- Palî: raṭṭha nt
- Peştûyî: مملکت n (mamlakat), دولت → ps n (dawlat)
- Polonî: państwo → pl nt, stan → pl n
- Portugalî: estado → pt n
- Qazaxî: мемлекет (memleket)
- Qiptî: ⲉⲝⲟⲩⲥⲓⲁ m (eksousia), ϣⲗⲟⲗ n (šlol)
- Romancî: stadi n, stedi
- Romanyayî: stat → ro nt
- Rusî: госуда́рство nt (gosudárstvo), держа́ва m (deržáva), на́ция m (nácija)
- Rusînî: держа́ва m (deržáva)
- Sanskrîtî: राष्ट्र → sa n an nt (rāṣṭra)
- Sardînî: istadu n, istatu, istau
- Sicîlî: statu n, statu n
- Sirboxirwatî:
- Skotî: state, steit
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: дьржава m (dĭržava)
- Slovakî: štát → sk n
- Slovenî: država → sl m
- Spanî: Estado → es n
- Swahîlî: nchi → sw, dola → sw
- Swêdî: stat → sv g, rike → sv nt
- Tacikî: давлат → tg (davlat)
- Tagalogî: banwa
- Tamîlî: அரசு → ta (aracu)
- Tayî: รัฐ → th (rát), ชาติ → th
- Telûgûyî: స్థితి → te (sthiti)
- Teteriya krîmî: devlet
- Teterî: дәүләт → tt (däülät)
- Tigrînî: ሃገረ (hagärä)
- Tirkî: devlet → tr
- Tirkmenî: döwlet
- Tîbetî: རྒྱལ་ཁབ (rgyal khab)
- Tokpisinî: kantri
- Tuvanî: күрүне (kürüne)
- Urdûyî: رِیاسَت m (riyāsat)
- Ûkraynî: держа́ва m (deržáva)
- Venîsî: stato n, stado
- Viyetnamî: nhà nước → vi, quốc gia → vi
- Walonî: estat n
- Weylsî: talaith → cy m
- Xakasî: хазна (xazna)
- Ximêrî: រដ្ឋ → km (rŭətthɑɑ)
- Yakutî: судаарыстыба (sudaarıstıba)
- Yidîşî: מדינה (medine)
- Yûnanî: κράτος → el nt (krátos), καθεστώς → el nt (kathestós)
- Zhuangî: guekgya
Navdêr
[biguhêre]dewlet
- Bi alfabeya latînî nivîsina دەوڵەت.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)