ba
Binêre herwiha: BaBilêvkirin
[biguhêre]Navdêr 1
[biguhêre]| Zayenda nêr a binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | ba | ba |
| Îzafe | bayê | bayên |
| Çemandî | bayî | bayan |
| Nîşandera çemandî | wî bayî | wan bayan |
| Bangkirin | bayo | bayino |
| Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | bayek | bayin |
| Îzafe | bayekî | bayine |
| Çemandî | bayekî | bayinan |
ba nêr
- Hewayê ku dilive.
- Îro bayekî sar tê.
- Hêzek civakî yan aborî yan siyasî.
- Bayê azadiyê.
- Kuş, tir, fis, piv.
- Bayek berda, bêhnek bi ser odeyê xist!
- Bêwate, hewante.
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Sed hizar çav min divîna
Bayekî perde hilîna
Xet û xal min têr bidîna — (Feqiyê Teyran, )
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Têkilî
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]- ba- (2)
Tewang
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Binêre herwiha
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî با (ba), kurdiya başûrî وا (wa), hewramî wa, zazakî va / vay, partî wād, farisî باد (bad), tacikî бод (bod), avestayî vā́ta, vātō (vate-, vato-), belûçî گوات (gwat), sanskrîtî वात (vā́ta), latînî ventus, fransî vent, swêdî vind, îngilîzî wind, almanî Wind, toxarî A want, wänt, toxarî B yente, yûnaniya kevn ἀέντα (aenta), bretonî gwent, weylsî gwynt, hîtîtî huwanz... hemû ji proto-hindûewropî *h₂wéh₁n̥ts (“ba”) ji *h₂weh₁- (“ba hatin, ba lê dan”). Bo guherîna B/V/W bide ber: baran, berf. Bo guherîna B/G bide ber: beraz, birçî, binas. Ji eynî rehî: he-wa.
- Çavkanî:
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 35.
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 95
- MacKenzie, David Neil, The dialect of Awroman (Hawraman-i Luhon) Grammatical sketch, texts, and vocabulary, Kommissionaer: Munksgaard (København), 1966, r. 140
- Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.
Bi zaravayên din
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Abazayî: пша́ (pšā́)
- Abxazî: аԥша́ (āpšā́)
- Adîgeyî: жьыбгъэ (ž̍əbġă)
- Afarî: caacay
- Afrîkansî: wind → af
- Aghwanî: 𐕌𐕒𐕡𐕐 (muš)
- Akanî: mframa
- Aklanon: hangin
- Alabamayî: mahli
- Albanî: erë → sq m
- Alêwîtî: slagux
- Almanî: Wind → de n
- Altayiya başûrî: салкын (salkïn), јел (ǰel)
- Amharî: ነፋስ (näfas)
- Apalayî: tyryrykane
- Aragonî: viento n
- Aramiya nû ya asûrî: ܦܵܘܚܵܐ n (pawḳa)
- Argobbayî: ነፋስ (näfas)
- Aromanî: vimtu
- Arrernteyiya rojavayî: rlke
- Asamî: বতাহ (botah)
- Astûrî: vientu → ast n
- Avarî: гьури (huri)
- Aymarayî: saxra
- Aynuyî: レラ (rera)
- Azerî: külək → az, yel → az
- Bahnarî: kial
- Bajwayiya kendava rojava: beriu
- Baskî: haize
- Başkîrî: ел (yel)
- Bau bidayuh: sobak
- Baureyî: vir
- Belarusî: ве́цер → be n (vjécjer)
- Belûçî: گوات (gwát)
- Bengalî: বায়ু → bn (baẏu), হাওয়া → bn (haoẏa), বাতাস → bn (bataś)
- Bikol Central:
- Bisayayiya bruneyî: angin
- Bîslamayî: win
- Bretonî: avel → br
- Bretoniya kevn: auel
- Bruneyî: angin
- Bugî: anging
- Bukidnon manoboyiya rojavayî: keramag
- Bulgarî: вя́тър → bg n (vjátǎr)
- Burmayî: လေ → my (le)
- Buryatî: һалхи (halxi), һалхин (halxin)
- Buyî: ndumx
- Cingphoyî: nbung
- Conxayî: རླུང་མ། (rlung ma)
- Çamicuroyî: timili
- Çeçenî: мох (moχ)
- Çekî: vítr → cs n
- Çepangî: मारुः
- Çerokî: ᎦᏃᎸᎥᏍᎬ (ganolvvsgv), ᎤᏃᎴ (unole)
- Çîçewayî: mphepo
- Çîkasawî: mahli
- Çînî:
- Çuvaşî: ҫил (śil)
- Dakotayî: tate
- Dalmatî: viant n
- Danmarkî: vind → da g, blæst g, luftstrøm g
- Divehî: ވައި → dv (vai)
- Dolganî: тыал (tıal)
- Drungî: nvmbeung
- Dupaningan agtayî: paras
- Emilî: vänt n
- Endonezyayî: angin → id
- Erebî: رِيح m (rīḥ)
- Ermenî: քամի → hy (kʻami)
- Erzayî: варма (varma)
- Esperantoyî: vento → eo
- Estonî: tuul → et
- Etiyopiya klasîk: ነፋስ (näfas)
- Evenkî: хунӊэ (hunӊə), эдэн (ədən)
- Evenkî: эдын (ədin)
- Eweyî: aya
- Extremaduranî: vientu n
- Farisiya navîn: 𐭥𐭠𐭲 (ʿʾt /wād/)
- Farisî: باد → fa (bâd)
- Ferî: vindur → fo n
- Fîjî: cagi
- Fînî: tuuli → fi
- Frankoprovansî: vinse n
- Fransiya kevn: vent n
- Fransî: vent → fr n
- Friyolî: vint n
- Frîsiya bakur: winj n
- Frîsî: wyn g
- Gaelîka skotî: gaoth m
- Gagawzî: lüzgär
- Galîsî: vento → gl n
- Gotî: 𐍅𐌹𐌽𐌳𐍃 n (winds)
- Gujaratî: પવન (pavan)
- Gurcî: ქარი (kari)
- Guwaranî: yvytu
- Haîtî: van
- Hawayî: makani
- Hawsayî: iska → ha
- Higaononî: kalamag
- Hindî: हवा → hi m (havā), पवन → hi n (pavan)
- Hîlîgaynonî: hangin
- Hmongî: cua
- Holendî: wind → nl n
- Îbanî: angin
- Îbranî: רוּחַ → he n an m (rúakh)
- Îdoyî: vento → io
- Îlokanoyî: angin
- Îngilîziya kevn: wind
- Îngilîzî: wind → en
- Îngriyî: tuuli
- Îngûşî: мух (muχ)
- Înterlîngua: vento
- Înuîtî: ᐊᓄᕆ
- Îranunî: andu'
- Îrlendî: gaoth → ga m
- Îsthmus zapotekî: bi
- Îstriyotî: vento n
- Îtalî: vento → it n
- Îu mienî: nziaaux
- Îzlendî: vindur → is n
- Japonî: 風 → ja (かぜ, kaze)
- Javayiya kevn: hangin
- Javayî: angin → jv
- Kaimbulawayî: warri
- Kalalîsûtî: anori
- Kalmîkî: салькн (sal'kn)
- Kannadayî: ಗಾಳಿ → kn (gāḷi)
- Kapampanganî: angin
- Kapverdî: vent'
- Karaçay-balkarî: жел, джел
- Karelî: tuuli
- Kaşûbî: wiater n
- Katalanî: vent → ca n
- Keçwayî: wayra → qu, waira
- Ketî: бей (bej)
- Kirgizî: жел → ky (cel), шамал → ky (şamal)
- Kîkongoyî: tembo
- Kîmaragangî: sarup
- Kîngalî: හුළඟ (huḷaⁿga)
- Kînyarwandayî: umuyaga
- Komî-zîriyî: тӧв (töv)
- Koreyî: 바람 → ko (baram)
- Kornî: awel m, gwyns n
- Korsîkayî: ventu n
- Crimean Tatar:
- Koryakî: кытэг (kəteɣ)
- Kreyoliya morîtanî: labriz
- Kreyoliya seyşelî: labriz
- Kumikî: ел (yel)
- Kvenî: tuuli
- Ladînoyî: ayre n
- Lakayî: марч
- Latgalî: viejs n
- Latînî: ventus → la n
- Latviyayî: vējš → lv n
- Lawsî: ລົມ → lo (lom)
- Lazî: ixi
- Lezgînî: гар (gar)
- Lîtwanî: vėjas → lt
- Lîvonî: tūļ
- Lombardî: vent n
- Lotudî: tongus
- Lueyî: ᦟᦳᧄ (lum)
- Lugandayî: embuyaga
- Luksembûrgî: Wand
- Mòçenoyî: bint n
- Maguindanaoyî: endu, sambel
- Makasarî: anging
- Malay:
- Makedonî: ветер n (veter)
- Malayalamî: കാറ്റ് → ml (kāṟṟŭ)
- Maltayî: riħ m
- Mançûyî: ᡝᡩᡠᠨ (edun)
- Manksî: geay m
- Mansî: во̄т (vōt)
- Maorî: hau → mi, matangi
- Mapuçî: kvrvf
- Maranaoyî: ndo'
- Maratî: वारा (vārā)
- Marî:
- Mariya rojhilatî: мардеж
- Mayayiya yukatekî: iik’
- Mecarî: szél → hu
- Megrelî: ბორია (boria), ქარი (kari)
- Melanauyiya navendî: pangai
- Misrî:
(ṯꜣw) - Miyakoyî: カジ (kazi)
- Mînangkabawî: angin
- Mîrandî: biento n
- Mohawkî: ówera
- Mohegan-pequotî: wutun
- Mokşayî: варма (varma)
- Mongolî: салхи → mn (salhi)
- Monî: ကျာ
- Muongî: xỏ
- Nahuatl:
- Nanayî: хэдун
- Navajoyî: níłchʼi, níyol
- Negidalî: эдын
- Nepalî: हावा → ne (hāwā)
- Newarî: phē
- Ngarrindjerî: mayi
- Normandî: vent n
- Norwecî: vind → no n
- Ohloniya bakur: túj̄e
- Ojibweyî: noodin
- Okînawanî: 風 (かじ, kazi)
- Oksîtanî: vent → oc n
- Oriyayî: ବାତ → or (batô)
- Oroçî: эдин, эди
- Orokî: хэдун, хэду
- Oromoyî: bubbee
- Osetî: дымгӕ (dymgæ), уад (wad)
- Osmanî: یل (yel)
- Oygurî: شامال → ug (shamal)
- Ozbekî: shamol → uz, yel → uz
- Pangasînanî: dagem
- Papyamentoyî: bientu
- Partî: 𐭅𐭀𐭃 (wʾd /wāδ/)
- Paumarî: sirisiri
- Pelayî: ləi⁵⁵, li⁵⁵
- Peştûyî: باد → ps n (bād)
- Piedmontîsî: vent n
- Pîkardî: vint n
- Pîpîlî: ejekat
- Pîttcantcatcarayî: waḻpa
- Plodîşî: Wint n
- Polabî: v́otĕr n
- Polonî: wiatr → pl n
- Portugalî: vento → pt n
- Puncabî: ਹਵਾ (havā)
- Qazaxî: жел → kk (jel)
- Romagnolî: vènt n
- Romancî: vent n
- Romanî: balval m
- Romanyayî: vânt → ro nt
- Rungusî: bbarat
- Rusî: ве́тер → ru n (véter)
- S'gaw karenî: ကလံၤ (ka leē)
- Saanîçî: SPW̱ELO¸
- Sahoyî: xaaxa
- Samiya bakurî: biegga
- Samiya başûr: bïegke
- Samiya kildînî: пӣӈӈк (pīŋŋk)
- Samoayî: matagi → sm
- Sanskrîtî: वात → sa (vāta), वायु → sa (vāyu), अनिल → sa (anila), पवन → sa (pavana)मारुत → sa (māruta)
- Sardînî: bentu n, ventu n
- Sebopî: kepo, celevut
- Sebwanoyî: hangin
- Sicîlî: ventu → scn n
- Sindhî: هوا m (havā), پون (pavanu)
- Sirananî: winti
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Slovakî: vietor n
- Slovenî: veter → sl n
- Slovînsî: vjãtăr n
- Somalî: dabayl
- Sorbî:
- Sotoyiya başûr: moya
- Spanî: viento → es n
- Sundanî: maruta, bayu
- Sûmerî: tumu
- Svanî: ბიქვ (bikv)
- Swahîlî: upepo → sw
- Swêdî: vind → sv g, blåst → sv
- Şanî: လူမ်း (lúum)
- Şîngazîcayî: upepo 11
- Şonayî: mhepo 9
- Şorî: салғын (salğın)
- Tàyî: lồm
- Tabasaranî: микӏ (miḳ)
- Tacikî: бод → tg (bod)
- Tagal murutî: livut
- Tagalogî: hangin → tl
- Tahîtî: matai
- Tamîlî: காற்று → ta (kāṟṟu)
- Taosî: wǫ́nemą
- Tarantinoyî: viènde n
- Taşelhitî: ⴰⴹⵓ n (aḍu), ⴰⵊⴰⵡⵡⵏ n (ajawwn)
- Tausugî: hangin
- Tayiya bakurî: ᩃᩫ᩠ᨾ
- Tayî: ลม → th (lom)
- Tayî nüa: ᥘᥨᥛᥰ (löm)
- Telûgûyî: పవనము → te (pavanamu), తెమ్మెర → te (temmera)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⴹⵓ n (aḍu)
- Ternateyî: kore
- Teterî: җил → tt (cil)
- Tetûmî: anin
- Timugon murutî: bagiu
- Tirkî: rüzgâr → tr, yel → tr, esin → tr, esinti → tr
- Tirkmenî: ýel
- Tîbetî: རླུང (rlung)
- Tokpisinî: win
- Tongî: matangi
- Toxarî A: want
- Toxarî B: yente
- Tumbukayî: mphepo
- Tuvanî: салгын (salgın), хат (xat)
- Udiheyî: эди
- Udî: муш (muš)
- Udmurtî: тӧл (töl)
- Ugarîtî: 𐎗𐎈 (rḥ)
- Ulçî: хэду
- Urdûyî: ہوا m (havā), پون (pavan)
- Ûkraynî: ві́тер → uk n (víter)
- Venîsî: vent n, vènt → vec n, vento → vec n
- Vepsî: tullei
- Viyetnamî: gió → vi
- Volapûkî: vien → vo
- Voroyî: tuul'
- Votî: tuuli
- Walonî: vint → wa n, air → wa m
- Warayî: hangin
- Weylsî: awel → cy m, gwynt → cy n
- Wolofî: ngelaw, ngelew
- Xakasî: чил (çil)
- Ximêrî: ខ្យល់ → km (khyŭəl)
- Xosayî: umoya
- Yagarayî: buran
- Yagnobî: шамол
- Yakutî: тыал (tıal)
- Yamanayî: uša
- Yidîşî: ווינט n (vint)
- Yiyiya siçuwayî: ꃅꆳ
- Yorubayî: afẹ́fẹ́, ẹ̀fúfú
- Yurokî: rookw
- Yûnanî: άνεμος → el n (ánemos)
- Kevn: ἄνεμος n (ánemos)
- Zêlandî: wind n
- Zhuangî: rumz
- Zuluyî: umoya → zu 3
- ǃXóõ: ǂqhùe
Navdêr 2
[biguhêre]ba
Etîmolojî
[biguhêre]Qusandin ji bang: bang > ban > ba
Werger
[biguhêre]Daçek 1
[biguhêre]ba
- cem, nik
- Xwedîyê qonaxa min her çendîn di vê yekê de dudil bû, lê biryar da ku alîkarîya min bike û min bibe li ba wî. — (Çend Rûpel Ji Dîroka Gelê Kurd, K. Mezher Ehmed, Weşanên APEC)
Hevmane
[biguhêre]Hevmane
[biguhêre]Were ba min.
- Were tela min
- Were gel min
- Were cem min
- Were rex min
- Were nik min
- Were def min
- Were rav min
- Were kêleka min
- Were tenişta min
- Were hêla min
- Were hinda min
- Were rû min
Etîmolojî
[biguhêre]Kurtkirina bal.
Werger
[biguhêre]Daçek 2
[biguhêre]ba
- (Tenê di klasîkan de) bi
- Ba mujde û emr û berat
Nîşan hinarin hem xelat — (Melayê Cizîrî) - Asîmanê bê sitûn Wî kir bedîd
Sûretê ba xal û xet Wî aferîd — (Mela Hisênê Bateyî)
- Ba mujde û emr û berat
Etîmolojî
[biguhêre]Ji farisî با (ba), hevreha kurmancî bi, soranî be, pehlewî ped.
Werger
[biguhêre]Hoker
[biguhêre]ba
- Bila, dibe ku, destûr heye ku.
- Ba ew jî were.
- Bila, divê ku, gerek e ku, lazim e ku.
- Ba hespê xwe li wir nesekinîne!
Etîmolojî
[biguhêre]Kurtkirina bila ji erebî [Peyv?].
Werger
[biguhêre]Formeke lêkerê
[biguhêre]ba
- bûya, baya
- Eger hikûmet di aştiyê de jidil ba, wê çaxê qereqol çênedikir. Em van qereqolan qebûl nakin û heta çêkirina wan neyê sekinandin em dest ji çalakiyên xwe bernadin. — (rudaw.net/kurmanci 4/2014)
Etîmolojî
[biguhêre]Kurtkirina bûya.
Anagram
[biguhêre]Lêker
[biguhêre]ba
- ba (hewa)
- bila, ba
Lêker
[biguhêre]ba
Navdêr
[biguhêre]ba nêr
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]ba
Kategorî:
- Kurmancî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Amedê
- Deng bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Bidlîsê
- Navdêr bi kurmancî
- Navdêrên nêr bi kurmancî
- Mînak bi kurmancî
- Ji wêjeya klasîk (kurmancî)
- Jêgirtin bi kurmancî
- Peyvên kurmancî ji proto-hindûewropî
- Navdêrên bêzayend (kurmancî)
- Qusandin bi kurmancî
- Daçek bi kurmancî
- Peyvên kurmancî ji farisî
- Hoker bi kurmancî
- Peyvên kurmancî ji erebî
- Kontrola wergerê
- Formên lêkeran bi kurmancî
- Soranî
- Lêker bi soranî
- Çîçewayî
- Lêker bi çîçewayî
- Romagnolî
- Navdêr bi romagnolî
- Navdêrên nêr bi romagnolî
- Malbat bi romagnolî
- Viyetnamî
- Deng bi viyetnamî
- Navdêr bi viyetnamî
- Malbat bi viyetnamî