салхи
Appearance
Монголоор
[засварлах]Үгийн гарал
[засварлах]Үгийн дуудлага
[засварлах]- [salĭxi]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠋
- (салхи)
Үгийн утга
[засварлах]- нэр.
- Агаарын даралтын өөрчлөлтөөс болж, дэлхийн бөмбөрцгийн гадаргууг дагаж үүссэн хийн урсгал
Ойролцоо үг
[засварлах]Нийлмэл үг
[засварлах]- бүлээн салхи - урин зөөлөн салхи
- жихүүн салхи - их хүйтэн биш ч жиндүү салхи
- зөөлөн салхи - аядуу болоод дулаан салхи
- зэврүүн салхи - тасхийм хүйтэн биш боловч жихүүн, хүйтэн салхи
- зэвэргэн салхи - нэлээд хүйтэвтэр салхи
- сэвшээ салхи - тааламжтай, урьхан, сайхан салхи
- сэрүүн салхи - нэлээд жихүүн салхи
- тогтуун салхи - салхины хүч аядуу, намжуун
- урин салхи - зөөлөн тааламжтай салхи
- урьхан салхи - урин дулаан салхи
- улаан салхи - шороо тоос дэгдээсэн хүчтэй салхи
- халуун салхи - агаарын урсгал уулын бэлд бууснаас үүсэх хуурай, бүгчим салхи
- хар салхи - ихэнхдээ далай, далайн эрэг орчмын газарт үүсдэг их хүчтэй хуй, салхи
- хуй салхи - хэсэгхэн газрыг хамран эрчилсэн агаарын хуйлрал
- хулгай салхи - дулаан улиралд гэр байшингийн сүүдэр талын цонх, үүд хаяа, хатавчны завсраар үлээх сэрүүн салхи
- хуурай салхи - гандуу газрын халуун, бүгчим салхи
- хүйтэн салхи - дулааны хэм нь тухайн орны агаарын темпаратураас доогуур байгаа салхи, биеийг дааруулж жихүүцүүлэх жин ихтэй салхи
- хүчтэй салхи - салхины үлээлт хүчтэй
- цагаан салхи - тогтуун зөөлөн, хуурай салхи
- шар салхи - элсээр шуурсан салхи
- ширүүн салхи - салхины үлээлт хүчтэй
- эрүүл салхи - цэвэр сайхан агаар
- явган салхи - газрын хөрсөн дээгүүр үелзсэн хүч багатай салхи
- аясын салхи - сэтгэлд нийцсэн зөөлөн салхи
- салхины урсгал - агаарын урсах хөдөлгөөн
- салхины үлээлт - салхины урсгал
- салхины хүч - агаарын урсгалын эрч, ид чадал
- салхины ам - хүчтэй салхи ихээр үлээдэг хавцал, жалга, хөндий газар
- салхины хэмжүүр - салхины хүчийг хэмжих багаж хэрэгсэл
- салхины чиглүүр - салхины урсгалын зүг чигийг тодорхойлох цаг уурын шинжилгээний багаж
- салхины хаалга - гэр байшин зэргийн давхар үүд
- салхины халхавч - салхины хаалт
- салхины хаалт - ямар нэгэн зүйлд салхи оруулахгүй хэмээн хашилт болгож хийсэн зүйл
- салхины хашлага - тариа, ногоог хүйтэн салхинаас хамгаалж барьсан хороо
- салхины ая дагах - а.салхины урсгалын дагуу өөрийн эрхгүй явах; б.шилж. нийгэм, цаг үеийн байдлыг харж аль хүчтэйг нь аялдан дагах
- салхин тээрэм - а. салхины хүчийг ашиглан хөдөлдөг тээрэм; б.шилж. яриа. хөнгөмсөг хүн
- салхин хүрд - салхины хүчээр эргэлддэг хүрд
- салхин сэнс - салхины хүчээр эргэх сэнс
- салхин хөдөлгүүр - салхины хүчийг ашиглан хөдлөх хөдөлгүүр
- салхи босох - салхи гэнэт үүсэх
- салхи дэгдэх - салхитай болох
- салхи хөдлөх - салхи гарах
- салхи гарах - салхи үүсэх
- салхи салхилах - салхи хөдлөн аажмаар ширүүсч эхлэх
- салхи сөрөх - салхи өгсөх
- салхи өгсөх - салхины урсгалын эсрэг явах
- салхи анчлах - а.салхи сөрөх; б.усан онгоцны далбааг салхины эсрэг зөрүүлэн өлгөж хөндлөн гулд зорчин явах
- салхи дагах/салхи уруудах - салхины урсгал дагуу явах
- салхи үймцэх - салхи үе үе ширүүнээр үлээж, шороо тоос бужигнах
- салхи үелзэх - зөөлөн салхи үе үе үлээх
- салхи намхрах - салхины хүч буурах
- салхи намдах - салхины эрч бууран тогтуун болох
- салхи тогтох - салхигүй тогтуун болох
- салхи сэвгэнэх - урьхан салхи үл мэдэг үлээх
- салхи сэвэлзэх - зөөлөн салхины үе үе үлээх
- салхи сэнгэнэх - сэрүүн салхи жаварлан үлээх
- салхи сэвэх - дэвүүр зэрэг юмаар сэвж салхи гаргах
- салхи сэрчигнэх - салхи модны навч намиаг хөдөлгөн үлээх
- салхи тавих - салхи салхилах
- салхи урих - а.задын аргаар салхи хөдөлгөх; б.өмнө зүгээс салхилж эхлэх
- салхи исгэрэх - а.агаарын давхаргад салхины урсгалын хурдан хөдөлгөөнөөс дуу авиа гарах; б.хүчтэй салхины үлээлтэд ямар нэгэн зүйл үрэлдэж дуу гарах
- салхи сүүгэх - юмны оройгоор салхи хүчтэй исгэрэн шуугих
- салхи сийгэх - салхи жавар нэвт үлээх
- салхи нэвтрэх - гэр байшин зэргийн сиймхий завсраар салхи орох
- салхи орох - салхи нэвтрэх
- салхи лүвхийх - а.Халуун салхи ам хамраар орох; б.Халуун салхи үе үе үлээх
- салхинд хийсэх - ямар нэгэн зүйл салхины аясаар хөдлөх
- салхи хөөрөгдөх - нүх сүвээр салхи орж, гэрийн дээвэр зэргийг хөвсөлзүүлэн үлээх
- салхи ширүүсэх - салхины хүч улам нэмэгдэх
- салхи эргэх - салхины урсгалын чиглэл өөрчлөгдөх
- салхи татуулах - а.унаа тэрэг зэргийн өндөр хурдтай явах, давхих; б.ямар нэгэн зүйл хажуугаар их хурдтай өнгөрөх
- салхи цохих - а.салхинд үлээгдэж сэвэгдэх; б.ан амьтны салхиар үнэр сэрж мэдрэх; в.хөлстэй бие салхинд сэвэгдэж өвчин олох
- салхинд цохиулах - салхи авч өвдөх, халуун хүйтэн харшсанаас амьсгалын дээд замын эрхтнүүдийн салст бүрхэвч улайж бие хямрах
- салхи залгих - а.хүйтэн агаар сорж зогьсох; б.шилж. хариу хэлэх үггүй болтлоо бусдад гартах
- салхи үнэрлэх - салхиар дамжуулан ямар нэгэн зүйлийн үнэр сэрэх, үнэрийг мэдрэх
- салхинд гарах - агаарт явах
- салхинд тавих - юмыг агаарт гаргах
- салхинд хатаах - нойтон зүйлийг салхинд тавьж эврээх
- салхи үзэх - а.далд байсан зүйл ил гарах; б.гадуур гарах; в.шилж. Шингэн мөр харахаар явах
- салхин цэцэг өвчин. - бүх бие хамарсан гүвдрүүт тууралт нь гурваас дөрөв хоногт өнгөц цэврүүт тууралт болж хувирдаг амьсгалын замын халдварт өвчин
- салхин чийрэм цэцэг урга. - үндсийг нь шороонд суулгахгүй сүүдэр газар өлгөж ус шүршин чийглэж байвал ургаж цэцэглэдэг, мөнх ногоон навчтай, цагаан шаравтар цэцэгтэй нэг зүйл ургамал
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]сал|хи нэр. *~ хагалах (эхлүүлэх), салхийг, салхинд, салхинаас, салхиар
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠋ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊᠊ᠨ
ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠋ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠋ ᠲ᠋ᠠ᠊ᠢ
ᠰᠠ᠊ᠯᢉᠢ᠋ ᠪᠡ᠊ᠨ
- /~ы /~д /~ийг /~аас /~аар /~тай /~аа
Орчуулга
[засварлах]Хоршоо үг
[засварлах]- салхи жавар - жихүүн, хүйтэн уур амьсгал
- салхи савир - агаарын урсгал
- салхи шуурга - хур тунадастай холилдсон хүйтэн, ширүүн салхи
- нар салхи - байгалийн элдэв үзэгдлийн нэг хэсэг
- хавсарга салхи - хаврын хуурай, хүйтэн, хүчтэй салхи
Товчилсон үг
[засварлах]Хэлц үг
[засварлах]Өвөрмөц хэлц
[засварлах]- хуй салхи шиг - маш хурдан
- салхи авах - а.салхи цохих, хатгаа тусах; б.ан амьтан ямар нэгэн юмны үнэрийг салхиар сэрж мэдрэх; в.сэжиг авах
- салхи авахуулах - а.салхинд цохиулах; б.ямар нэгэн амьтанд сэжиг авахуулах; в.нууцаар чимээлэх
- салхи барих - намар, хаврын улиралд мал салхи сөрөн бэлчээрлэх
- салхи бариулах - малыг салхи сөргүүлэн хариулах
- салхи шиг хурдан - маш хурдан
- салхи татуулан зөрөх - ойшоох ч үгүй, үл тоосон байдалтай өнгөрөн гарах
- салхи хагалах - аливаа ажлыг эхлэх
- салхин хүрд мэт - хурдан, маш түргэн
- салхин дэвүүр шиг - хөнгөмсөг
- нар салхины бараа хараагүй - а.гэрээс гарч үзээгүй; б.олон хоног хоригдох; в.ажил төрөл хийдэггүй, биеэ оторлож сурсан
- салхи оруулах - ном зохиол зэрэг ямар нэг зүйлийг удтал үзэхгүй байж байгаад сөхөх, дэлгэх, онгойлгох
- салхиар самнах - а.үс гэзгээ салхинд сул хийсгэх; б.шилж. аяыг нь харж, дураар нь байлгах
- салхиар далбаагаа хийсгэх - аяыг нь дагаж байгаад ажил хэргээ бүтээх
- салхи үзсэн намрын хамхуул - ямагт зугатаж, дийлэгдэж байдаг гэсэн санаа
- салхиар улаалуулах - маш хурдан, түргэн
- үйлийн салхи - үйлийн үр
- салхин доогуур нь гарамгүй - ойртомгүй, хавьтамгүй бузар муухай зүйл
- салхин дээр мөндөр - аюул зовлон давхар давхар тохиолдох хүнд хэцүү байдал
- хормойд нь салхи орох - гэр орондоо тогтож суухгүй дэмий тэнэх
- салхи борооны явдал - садар самуун явдал
- салхи авах - а.мэдээ, чимээ авах~Тэд нар бидний тухай салхи авсан бололтой. б.ханиад хүрэх
- салхи борооны явдал - садар самуун явдал~Мөнхтогтох нэр өгсөн тэр хүүгээ хэвлийдээ олсон цагаас эхлэн Амаржаргал... салхи борооны явдлыг тэвчиж, дөрвөн жил байхдаа... омогт эрийн шарыг буцалгаж явна (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа).
- салхи залгих - хариу хэлж чадахгүй болтлоо хэлэгдэх~Хор хатгалгаар төрсөн энэ бүлэг үгэнд салхи залгисан бололтой юу ч хариу хэлсэнгүй санаа алдан зогссон (Монгол үндэсний утга зохиолын материалын эмхэтгэл).
- салхи оруулах - ном дэвтрийг унших, хуудсыг нь сөхөх (уншилүй удаан хугаацааны дараа)~
- Хэдэн бээрийн газраас эргэсэн морьд - '
- Хэрхэн чадал заан барианд орохыг хараад - '
- Хэдийний салхи оруулаагүй дэвтрээ эрхгүй нээж, - '
- Хэлхээ хэдэн мөрийг бичмээр болов шүү (Н.Нямдорж, Уралдаан). - '
- салхи сөрсөн тэмээ шиг - ажлаа алдах~Тэр хүү чинь манай энүүгээр эргэлдэх болсон. Салхи сөрсөн тэмээ шиг хийх ажлаа алдаж гүйцэж байгаа нь тэр үү?
- салхиар улаалуулах - маш хурдан, амархан~Айл хэсч салхиар улаалуулан тараасан мэт (С.Дашдооров, Говийн өндөр).
- салхийг нь хагалах - ажил хэргийг анх эхлүүлэх~Одоо би сурч байсан дээд сургуулийнхаа ой руу яарч явна . Очиж салхи хагалах хэрэгтэй гээд санд мэнд салж одлоо (Ш.Цэнд-Аюуш, Салхи хагалагч).
- салхин доор нь гарамгүй - жигшмээр, зэвүүцмээр, дургүй, ойртомгүй, хавьтамгүй~Тийм явдалтай хүн гэдгийг нь сонсоод би үг солих нь байтугай салхин доор нь гарамгүй санагдсан.
- салхин дүүгүүр - хөнгөмсөг зантай~Тэр үед би салхин дүүгүүр хочтой байж билээ. Хоёр хүүхэнтэй холбогдсон чинь нэрийн хор болсон.
- салхин дэвүүр шиг - хөнгөн, тогтворгүй, цайчихсан амьтан, хамхуул шиг~Манай найз гэж нэг салхин дэвүүр шиг эр бий. Хажуугаар эмэгтэй хүн зүгээр өнгөрөөдөггүй.
- салхины аясаар хүн - хаашаа л бол хаашаа, хэлсэн ярьснаар~Дэндүү тайван, хүлцэнгүй атлаа тоост орчлондоо яаж шүү амьдрах вэ гэдэг ухааны нарийн уртай тэрбээр яг л цаасан шувуу шиг салхины аясаар хөвөж явсан залуудаа Буянг олжээ (Н.Сүхбат, Хөшөө).
- салхины өөдөөс шээхтэй адил - хэцүү~Ноёны өөдөөс үг хэлэх салхины өөдөөс шээхтэй адил.
- ↑ хий салхи шиг
- ↑ хормойдоо салхи хавчуулах
- ↑ хуй салхи шиг
Хэвшмэл хэлц
[засварлах]- Салхи бороо хоёр
- Сайхан дээлийн дайсан
- Архи хүүхэн хоёр
- Сайн эрийн дайсан
- Салхи бороог даахгүй хүн
- Сайн эрд тооцогдохгүй
- Салхи гарвал мод шуугина
- Салан явбал хүмүүс шуугина
- Салхи гарвал шуурга болдог
- Самуун гарвал үймээн болдог
- Салхи дэгдвэл өдөрт муу
- Салан явбал амьдралд муу
- Салхи ирвэл гэрээ батал
- Сайд ирвэл үгээ батал
- Салхи ихэдвэл мод хугарна
- Санаа зовбол мэргэн баларна
- Салхи нэвтрэхгүй хэрэм гэж үгүй
- Салхи ордоггүй дов байдаггүй
- Хүнээр хэлүүлдэггүй хүн байдаггүй
- Салхи үгүй бол өвсний толгой хөдлөхгүй
- Санаа үгүй бол хэргийн үзүүр үүсэхгүй
- Салхи үгүй бол өвс хаанаас ганхах вэ
- Сэдээгүй бол ингэж хаанаас хөглөх вэ
- Салхи хэдий ширүүсвэл гал төдий дүрэлздэг
- Самуун хэдий аашилбал ёс төдий чангардаг
- Шөнө өдөр ялгалгүй
- Салхи бороонд сааталгүй
- Эрэг хаашаа бол ус тийшээ
- Салхи хаашаа бол утаа тийшээ
Аман зохиолд орсон нь
[засварлах]Зүйр үг
[засварлах]- Салхинд хийсмээр бие
- Сэтгэлд хатмаар зүс
Тайлбар: үзэсгэлэн төгөлдөр бие бялдартай
- Салхийг мориор хөөж сагсаар ус зөөх
Тайлбар: арга нь буруу бол ажил үйл хэзээ ч бүтэхгүй
- Салхины өмнө баганаа бэлтгэ
- Сайдын өмнө үгээ бэлтгэ
Тайлбар: бэлтгэлтэй бол бэрхшээл тулгарсан үед тэвдэхгүй
- Салхины сүүлд бороо
- Наадмын сүүлд хэрүүл
Тайлбар: тоглоом даахгүй хүн эцэстээ хэрүүл хийдэг
Цэцэн үг
[засварлах]- Салхиар унаа хийж
- Саадгаар нөхөр хийх
Тайлбар: хэрэн тэнэж амьдрах
- Сайн нэр салхин хүлэгтэй
Тайлбар: сайн нэр мандах нь түргэн
- Салхитай өдөр шүхэр барихгүй
- Сартай шөнө дэн барихгүй
Тайлбар: ноорхой муу гэрийг егөөдөж хэлсэн үг