Теизм

Теизм (грекше theos – Құдай) – Құдайдың барлығы мен оның дүниеге, адамға қарым-қатынасын негіздеп түсіндіретін діни таным. Теизм ді термин ретінде ағылшын философы Р.Кедворт (1617 – 1688) енгізді. Ағартушылық дәуірде христиан дүниетанымының негіздері сынға ұшыраған кезеңде, христиандықтың Құдай жайлы ілімін қорғап, дәлелдеуге бағытталған діни көзқарас ретінде пайда болды. Теизм Құдайды мәңгілік деп, мінсіздігі, құдіреттілігі, рақымдылығы сияқты ізгі сипаттарымен танитындықтан, ондағы негізгі түсініктер монотеистік діндердің бәрімен үндес деп біледі. Христиан догматына тән ерекшелігі ретінде Теизм дегі Құдайды Рух, абсолютті болмыс, шексіз тұлға, рухани-тұлғалық шындық деп танитынын айтуға болады. Теизм пантеизмге, деизмге, атеизмге қарсы монистік тұжырымдама болып саналады. Теизм Құдай және оның болмысын ақыл-парасат арқылы тануға болады деп біледі, сонымен қатар мистик. танымды да жоққа шығармайды. ^[1]

1. ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том