იგორ გუზენკო

იგორ გუზენკო (რუს. Игорь Гузенко; დ. 13 იანვარი, 1919, სოფ. როგაჩევო^[1], მოსკოვის გუბერნია  — გ. 8 ივნისი 1982, მისისოგა, კანადა) — პოლიტიკური მოტივით საზღვარგარეთ გაქცეული, კანადაში სსრკ-ის საელჩოს შიფრირების დეპარტამენტის ყოფილი ხელმძღვანელი, კრიპტოგრაფი. კანადის მხარეს გადასცა სსრკ-ის აგენტურის შიფრები და კოდები.

კანადაში მეუღლესთან ერთად ჩავიდა 1943 წლის ზაფხულში. 1945 წლის 5 სექტემბერს 26 წლის მოხელე გადავიდა კანადის მხარეს. გადასვლის დეტალები აქამდე უცნობია. საბჭოთა საელჩოდან აიღო 109 საიდუმლო დოკუმენტი, გამოვიდა საელჩოდან და გადასცა კანადის პოლიციის ერთ-ერთ კომისარს, რომელმაც იგი გადასცა კანადის მთავრობას. გადაცემული დოკუმენტები წარმოადგენდა სსრკ-ის მთავარი სადაზვერვო სამმართველოს პოლკოვნიკის ნიკოლაი ზაბოტინის მიმოწერას უცხოელ აგენტებთან. აღნიშნული დოკუმენტების გასაჯაროებამ გამოიწვია ათი აგენტის დაპატიმრება, რომლებიც მუშაობდნენ დასავლეთში აშშ-ის ატომური იარაღის შესახებ ინფორმაციის მოძიებაზე. ამის გამო დააპატიმრეს ასევე კანადაში დიდი ბრიტანეთის საელჩოს არქივარიუსის მოადგილე კაი უილშერი („ელსი“).

იგორ გუზენკო გაქცევის შემდეგ დასახლდა ტორონტოში. გარდაიცვალა 1982 წელს. მისი რვა შვილი და 16 შვილიშვილი ცხოვრობს კანადაში და აშშ-ში. გამოქვეყნებული აქვს რამდენიმე მემუარული წიგნი.

გუზენკოს გაქცევის ამბავი საფუძვლად დაედო ორ ამერიკულ ფილმს: „რკინის ფარდა“ (1948) და „ოპერაცია ძიება“ (1954).

• Белецкая Л.. (2004-04-15) Канада отдала дань перебежчику Гузенко. Русская служба Би-би-си. ციტირების თარიღი: 2013-09-05.

ხ • გ • რ ცივი ომი აშშ · სსრკ · ANZUS · NATO · მიუმხრობლობის მოძრაობა · SEATO · ვარშავის პაქტი · ბაღდადის პაქტი · რიოს ხელშეკრულება 1940-იანები მორგენთაუს გეგმა ჰუკბალაჰაპის აჯანყება იამაიკის პოლიტიკური კონფლიქტი დეკემბრიანა პროცენტებზე შეთანხმება იალტის კონფერენცია ოპერაცია „წარმოუდგენელი“ ოპერაცია „დაუნფოლი“ პოტსდამის კონფერენცია გუზენკოს საქმე კორეის დაყოფა ოპერაცია „მასტერდომი“ ოპერაცია „გარემოცვა“ ოპერაცია „ბლექსიტ-ფორტი“ ირანის კრიზისი საბერძნეთის სამოქალაქო ომი ბარუხის გეგმა კორფუს სრუტის ინციდენტი თურქეთის სრუტეების კრიზისი გერმანიიის პოლიციის გამოსვლა ინდოჩინეთის პირველი ომი ტრუმენის დოქტრინა აზიის ურთიერთობების კონფერენცია მარშალის გეგმა ჩეხოსლოვაკიის სახელმწიფო გადატრიალება ალ-ვათბაჰის აჯანყება პალესტინის ომი ტიტო-სტალინის განხეთქილება ბერლინის ბლოკადა დასავლეთის ღალატი რკინის ფარდა სოციალისტური ბანაკი დასავლეთის ბლოკი ჩინეთის სამოქალაქო ომი მალაიის ომი სირიის სახელმწიფო გადატრიალება 1950-იანები ბამბუკის ფარდა კორეის ომი მაკკარტიზმი მაუ-მაუს აჯანყება ალჟირის ომი ეგვიპტის რევოლუცია ოპერაცია აიაქსი აღმოსავლეთ გერმანიის ამბოხება მადრიდის პაქტი ბრიკერის შესწორება გვატემალის სახელმწიფო გადატრიალება ჟენევის კონფერენცია ჯებელ-ახდარის ომი ინდოჩინეთის მეორე ომი ტაივანის სრუტის პირველი კრიზისი კვიპროსის კრიზისი ჟენევის სამიტი ბანდუნგის კონფერენცია პოზნანის საპროტესტო აქციები უნგრეთის რევოლუცია სუეცის კრიზისი „ჩვენ თქვენ დაგასამარებთ“ იფნის ომი ოპერაცია „გლადიო“ არაბეთის ცივი ომი (სირიის კრიზისი, ლიბანის კრიზისი, ერაყის რევოლუცია) თანამგზავრის კრიზისი ტაივანის სრუტის მეორე კრიზისი ტიბეტის აჯანყება მოსულის აჯანყება კუბის რევოლუცია სამზარეულოს დებატები სსრკ-ჩინეთის განხეთქილება 1960-იანები კონგოს კრიზისი სიმბას აჯანყება U-2-ის ინციდენტი ღორების ყურის ოპერაცია თურქეთის სახელმწიფო გადატრიალება სსრკ-ალბანეთის განხეთქილება ერაყი-ქურთისტანის კონფლიქტი (ერაყ-ქურთისტანის პირველი ომი) ბერლინის კრიზისი ბერლინის კედელი პაპუას კონფლიქტი სანდის ომი პორტუგალიის კოლონიური ომი (ანგოლის ომი დამოუკიდებლობისათვის, გვინეა-ბისაუს ომი დამოუკიდებლობისათვის, მოზამბიკის ომი დამოუკიდებლობისათვის) კარიბის კრიზისი ელ-პორტენიასო ჩინეთ-ინდოეთის ომი სარავაკების კომუნისტური ამბოხება რამადანის რევოლუცია ომი ერიტრეის დამოუკიდებლობისათვის ჩრდილოეთ იემენის სამოქალაქო ომი სირიის სახელმწიფო გადატრიალება ჯონ კენედის მკვლელობა ადენის კრიზისი შიფტას ომი ბინძური ომი (ტლატელოლკოს ხოცვა-ჟლეტა) გვატემალის სამოქალაქო ომი კოლუმბიის სამოქალაქო ომი ბრაზილიის სახელმწიფო გადატრიალება დომინიკელთა რესპუბლიკის სამოქალაქო ომი სამხრეთ როდეზიის ომი ნამიბიის ომი დამოუკიდებლობისათვის სუკარნოს დამხობა დომინოს თეორია ასეან-ის დეკლარაცია ლაოსის სამოქალაქო ომი სირიის სახელმწიფო გადატრიალება არგენტინის რევოლუცია კორეის დემილიტარიზებული ზონის კონფლიქტი შავი პოლკოვნიკები USS Pueblo-ს ინციდენტი ექვსდღიანი ომი დაუძლურების ომი დოფარის ომი ალ-ვადიას ომი ნიგერიის სამოქალაქო ომი 1968 წლის საპროტესტო აქციები (მაისი 68) კულტურული რევოლუცია პრაღის გაზაფხული პოლონეთის პოლიტიკური კრიზისი კომუნისტი ამბოხებულების ომი ჩეხოსლოვაკიაში შეჭრა 17 ივლისის რევოლუცია ლიბიის სამხედრო გადატრიალება საფეხბურთო ომი კადარიზმი სსრკ-ჩინეთის სასაზღვრო კონფლიქტი ფილიპინების ამბოხება კორექტული მოქმედება 1970-იანები განმუხტვა ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის ხელშეკრულება შავი სექტემბერი კორექტული მოძრაობა დასავლეთ საჰარის კონფლიქტი კამბოჯის სამოქალაქო ომი კოზის აჯანყება რეალური პოლიტიკა პინგ-პონგის დიპლომატია კორექტული რევოლუცია თურქეთის სამხედრო მემორანდუმი სუდანის სახელმწიფო გადატრიალება ბერლინის ოთხმხრივი შეთანხმება ომი ბანგლადეშის დამოუკიდებლობისათვის ნიქსონის ვიზიტი ჩინეთში იემენის ომი ბანგლადეშის კომუნისტების აჯანყება ერიტრეის სამოქალაქო ომი ურუგვაის სახელმწიფო გადატრიალება ავღანეთის სახელმწიფო გადატრიალება ჩილეს სამხედრო გადატრიალება ნავთობის კრიზისი იომ-ქიფურის ომი მიხაკების რევოლუცია ესპანეთის გადასვლა დემოკრატიაზე მეტაპოლიტეფსი სტრატეგიული შეიარაღების შეზღუდვის შეთანხმება ერაყი-ქურთისტანის მეორე ომი თურქეთის შეჭრა კვიპროსში სამხრეთ როდეზიის ომი ანგოლის სამოქალაქო ომი მოზამბიკის სამოქალაქო ომი ორომოს კონფლიქტი ოგადენის ომი დასავლეთ საჰარის ომი ეთიოპიის სამოქალაქო ომი ლიბანის სამოქალაქო ომი ალბანეთ-ჩინეთის განხეთქილება კამპუჩია-ვიეტნამის ომი ჩინეთ-ვიეტნამის ომი ოპერაცია კონდორი ბინძური ომი არგენტინის სახელმწიფო გადატრიალება ლიბია-ეგვიპტის ომი გერმანული შემოდგომა Boeing 707-ის კატასტროფა ნიკარაგუის რევოლუცია უგანდა-ტანზანიის ომი ჩრდილოეთ იემენის აჯანყება ლიბია-ჩადის ომი იემენის ომი მექის ტერაქტი ირანის ისლამური რევოლუცია ჰერათის აჯანყება შვიდი დღე მდინარე რაინამდე ფსიქიატრიის გამოყენება პოლიტიკური მიზნით სსრკ-ში 1980-იანები ავღანეთის ომი 1980 და 1984 წლის ოლიმპადების ბოიკოტი შეიარაღებული კონფლიქტი პერუში თურქეთის სახელმწიფო გადატრიალება სიდრის ყურის ინციდენტი კაზამანსის კონფლიქტი უგანდის სამოქალაქო ომი წინააღმდეგობის საღვთო არმიის აჯანყება ერიტრეის სამოქალაქო ომი ეთიოპია-სომალის სასაზღვრო ომი გრენადაში შეჭრა Able Archer 83 სტრატეგიული თავდაცვითი ინიციატივა ირან-ერაყის ომი სომალის აჯანყება შავი ზღვის ინციდენტი (1986) სამხრეთ იემენის სამოქალაქო ომი ტოიოტის ომი შავი ზღვის ინციდენტი (1988) ბუგენვილის სამოქალაქო ომი აჯანყება 8888 სოლიდარობა კონტრასი ცენტრალური ამერიკის კრიზისი ოპერაცია RYAN Boeing 747-ის კატასტროფა ყვითელი რევოლუცია საჯაროობა პერესტროიკა ყარაბაღის ომი ავღანეთის სამოქალაქო ომი აშშ-ის შეჭრა პანამაში პოლონეთის გაფიცვები პროტესტი ტიანანმენის მოედანზე 1989 წლის რევოლუციები ბერლინის კედლის დანგრევა ხავერდოვანი რევოლუცია რუმინეთის რევოლუცია მშვიდობიანი რევოლუცია 1990-იანები მონღოლეთის დემოკრატიული რევოლუცია სპარსეთის ყურის ომი გერმანიის გაერთიანება იემენის გაერთიანება ალბანეთში კომუნისტური რეჟიმის დამხობა იუგოსლავიის დაშლა სსრკ-ის დაშლა ჩეხოსლოვაკიის დაშლა ლიდერები სტალინი გიორგი მალენკოვი ნიკიტა ხრუშჩოვი ლეონიდ ბრეჟნევი იური ანდროპოვი კონსტანტინე ჩერნენკო მიხეილ გორბაჩოვი ჰარი ტრუმენი დუაიტ ეიზენჰაუერი ჯონ კენედი ლინდონ ჯონსონი რიჩარდ ნიქსონი ჯერალდ ფორდი ჯიმი კარტერი რონალდ რეიგანი ჯორჯ ჰერბერტ უოკერ ბუში გაყინული კონფლიქტები აფხაზეთი ჩინეთი კორეა მთიანი ყარაბაღი სამხრეთი ოსეთი დნესტრისპირეთი ინდოეთ-ჩინეთის სასაზღვრო კონფლიქტი საგარეო ურთიერთობები ტრუმენის დოქტრინა მარშალის გეგმა შეკავების პოლიტიკა ეიზენჰაუერის დოქტრინა დომინოს თეორია ჰალშტაინის დოქტრინა კენედის დოქტრინა მშვიდობიანი თანაარსებობა ოსტპოლიტიკა ჯონსონის დოქტრინა ბრეჟნევის დოქტრინა ნიქსონის დოქტრინა ულბრიხტის დოქტრინა კარტერის დოქტრინა რეიგანის დოქტრინა უკუგდების დოქტრინა პუერტო-რიკოს სუვერენიტეტი იდეოლოგიები კაპიტალიზმი კომუნიზმი ორგანიზაციები ASEAN ცსს ეკონომიკური ურთიერთდახმარების საბჭო ეეთ კგბ სამხრეთ აზიის რეგიონალური თანამშრომლობის ასოციაცია საფარი დიდი ბრიტანეთის საიდუმლო დაზვერვის სამსახური გდრ-ის სახელმწიფო უშიშროების სამინისტრო სხვა დაბალანსების პოლიტიკა აშშ-საბჭოთა კავშირის ურთიერთობები აშშ-საბჭოთა კავშირის სამიტები ცივი ომის ქრონოლოგია