Grunlan

Grunlan (cara Grunlan (resmi): Kalaallit Nunaat, cara Dhénemarken: Grønland, cara Inggris: Grunlan) iku pulo ing Samodra Atlantik pérangan lor ing arah wétan-lor Kanadha. Jembar wewengkoné 2.166.086 km² lan yaiku pulo gedhé dhéwé ing donya. Pulo iki kalebu wewengkon Krajan Dhénemarken. Wiwit taun 1979, Grunlan dadi swatantra lan wiwit taun 1985 ora kalebu Uni Éropa manèh. Nanging Ratu Dhénemarken isih tetep minangka Kepala nagara. Kutha krajan Grunlan yaiku Nuuk.

Grunlan kanthi géografis yaiku péranganing Amérika Lor. 80% saka kabèh wewengkon katutup ès kang ing sawatara panggonan kandelé nganti 3 kilomèter. Mung laladan pasisir kidul lan kulon kang bisa dienggoni manungsa.

• Abad ka-8 Masehi – Wong-wong Inuit teka ing Grunlan.
• 981 – Sang Erik Merah mendharat ing Grunlan saka Èslan.
• 987 – Para imigran Skandinavia wiwit manggon.
• +/-1000 – Leif Erikson nggawa agama Kristen.
• 1261 – Grunlan ing ngisor kakuasan Nurwègen.
• 1397 – Grunlan dadi laladan Dhénemarken.
• 1500 – 1600 – Koloni Viking wiwit ilang.
• 1721 – Kolonisasi manèh déning Dhénemarken.
• 1951 – Perjanjian Pertahanan bebarengan Lemah Ijo karo Dhénemarken–Amérika Sarékat.
• 1953-Grunlan olèh otonomi sapérangan (terbatas) sajeroning Krajan Dhénemarken.
• 1979-Grunlan olèh otonomi penuh sajeroning Krajan Dhénemarken.
• 1982-Grunlan kanthi referendum mutusaké metu saka Uni Éropa.
• 1985-Grunlan metu saka Uni Éropa.
• 2002-Parté pro-kamardhikan, Siumut, éntuk swara paling akèh sajeroning pemilu parlemèn.
• 2005-Parté Inuit Brotherhood péngén nganakaké referendum kanggo nentokaké kamardikan Grunlan.

Ékonomi Grunlan gumantung marang kasil sagara, wedhus lan tambang. Produk sèktor tambang antarané: kriolit, kwarts, tembaga, sèng lan wesi.

Penduduk pribumi yaiku wong Inuit utawa Eskimo. Sawetara ana uga wong Dhénemarken lan campuran antara wong Inuit lan Dhénemarken kang diarani “Wong Grunlan”. Ing Thule ana markas militèr Amérika Sarékat. Padunung Grunlan cacahé 58.000 lan dumadi saka wong Lemah Ijo 80% lan wong Dhénemarken 14,5%. Basa Grunlan kalebu jinis basa Inuit. Bebarengan karo basa Dhénemarken, basa Inuit minangka basa resmi.

Agama paling wigati yaiku Kristen Protèstan Luther kaya déné ing Dhénemarken.

• Pratélan nagara
• Dhénemarken

Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Category:Grunlan.

Wikiplesir duwé panuntun plesir ngenani Grunlan.

• Situs resmi
• "Greenland voters root for independence", BBC News