Comedia spasusa

THEODOR DE CASTELBERG.

Comedia spasusa ed allegra titulada il schkazzi.

(Ineditum nach dem Autograph des Verfassers.)

guido.

pigmeni.

gada aschi velgs, sche pudess jeu haver affons, che fussen schi velgs sco jeu.

uy wal schi velgs sco vus, pertgiei buca tat ontras schon! — & per quella mata duess jeu fa il mollosier per vus?

gie, miu charissim ugau, schels lessen esser ton buntadeivels a buns.

charissim signiur ugau! quels plaids vai jeu da ditg enneu buch udiu — schels lessen esser ton buntadeivels a buns — con hofli quella bergada giufna sa esser cura chil murem meina la liunga — aber tgiei mata eisei peia? quei veis a mi eun buca faitg da savè. [p. 429 modifica]

glei ina mata zun charina.

ha ella braf daners! tgiei rebetsch ella cun ella el schoss? —

ella ei la bellezia seza! ed el medem tems inozenta: — aschi inozenta sco jeu mez.

discuera ella forza era schon dad affons, chella pudess haver! — aber enschei a mi, tgiei rebetsch ella cun ella?

sche els vegnessen a vèr ella, els sez vegnessen inamurai dad ella. — in fatscha rodunda a pintgia bufatga, la quala ei aber zun buca pli da bueba, ina corporatura sco ina canna. —

a tgiei rebetsch’ella cun ella?

grada sco ina canna d’india. ella ei leutier ni setella sco ina rucha ni resada sco ina bignera — els san schon signiur ugau, quei sto esser ni lin ne lauter sche ina femna dei esser bialla.

aa tgiei rebetsch’ella cun ella?

ella sa bein esser a se comporta, ach! sin ina maniera, charissim signiur guido, sin in maniera — a jeu sinzereschel els tut alla grada ella ha buca enpriu da salta, ad ella ei quei niebel dun daus della natira seza, la va tut pollitichamein schcina perla.

aber tgiei rebetsch’ella cun ella?

sche saia fatscha, seia vèsta fuss era zun tutoveia buca, la pli bialla, sche figiessen tonaton seias manieras particularas schon ella la pli enperneivla creatyra sut las steillas — jeu sai ni cappi, ni imagina, da tgi ella sa haver enpriu quellas.

pil zaffermen — mi tadlei ina gada! jeu enpiarel suenter seia dotta! tgiei rebetsch ella cun ella?

a discuerer — discuerer sa ella sco in eungel.

tgiei rebetsch ella cun ella? [p. 430 modifica]

val vess vegnen els ad enflar pli giudezi a vertit tier entgin autra persuna ella schlateina fleivla che tier ella.

schon bien. tut bien — aber tgiei rebetsch ella cun ella?

eun sur tut quei eis ella dad ina casa — signiur ugau! dad ina zun buna casa!

las bunas casas en buca adina las ply rechas: — tgiei rebetsch’ella cun ella?

jeu vai enblidau dad eun dy ad els, che ella conta era zun bein.

poz felti pulagias, schei buca dumenda mei tschien gadas ina a la medema caussa! — jeu vi oravon savè, tgiei ella rebetscha cun ella? vojon.

en vardat, jeu vai pèr jer sera mez udiu ella canton: — jeu sundel staus tut ord memez. tut surtraitgs el spèrt.

saveis tgiei? — vus stueis buca tène per in narrun vies vugau! sche vus leis buca respunder sin quei che jeu dumondel: sche mei en pègnia, a schei yra mei suenter meias fatschentas.

huz! els en schon sil run vid il gatti miu charissim signiur ugau! jeu level grad ussa respunder sin lur dumondada.

eh bein, sche figiei quei! neunavon cul lungaitg! allo! pigmeni furschon il frun. 30 sa en tgiei consisteva lur dumonda? — a gie, ussa regordel jeu! — els han enparau schella seigi ina buna casarina? — gliez — huch gliez eis ella ina exellenta! jeu sai per guess ella spargnia a siu mariu in on tra lauter, buca mo tschiens — millis.

quei fuss eun citgiei! — aber ei fuva tonaton buca quei che jeu enparavel — jeu enparavel cun vehemenza — entelgis buca ramontsch ply? — jeu enparavel schella seigi recha, sche ella rebetschi ina buna brava dotta cun ella?

ina dotta? [p. 431 modifica]

gie, gie ina dotta! tgiei paga ei? da quei ha quei giuncher pop sinrama suenter la moda dils giunchier quets a schmacha sulladas oz il dy, entochen uss gneanch giu marveglias? — o giuventegna da lef sen, a da pauch quittau! che quella malpatertgiada giuventegna enpiarra pauch suenter quei chei il pli profiteivel a necessari! ussa cun pauchs plaids! sche vus eunch ussa saveis buca, tgiei vossa muronza dei rebitscha cun ella, sche mei bein prest ed sinformei avon: — suenter saveinsa allura plida pli bia della fitschenta.

quei saveinsa fa grad uss, sche glei buch encunter veglia ad els! — oho. — jeu sundel nueta staus a schida lef sen, sunder vai manedlamein enparau suenter da quellas varts.

sche saveis peia, tgiei ella rebetscha cun ella?

gie — sil mender quatrin.

manedlamein avunda a con peia?

memi bia, gliez eis ei buch. chei sappien.

possas! tgi dumonda memi bia: — ascheia bufatgiamein quei chauda. vus veis gie sez schon rychezias avunda!

O els en in exellent um, miu char signiur ugau! glei vèra vardat jeu sundel rechs avunda, che ad ella sin quei puintg jeu pos clauder in elg a schastgysa.

eis ei ascheia a pressa pauch la mesadat della vossa facultad, che la mata rebetscha cun ella?

la mesadat? naa gliez, gliez eis ei buch.

ina tiarza peia!

sumiglontamein era la tiarza buch.

silmeins la quarta part. hè.

è buca maneivel encunter il pievel ei va ply a ply da rudien. [p. 432 modifica]

bassai! gloitgiavla part veng ei bein ad esser? — en gliez cas fuss ei in per mille thalerets, ils quals lentschatta dad in tenè casa liuen ora pèr memi gleiti.

je vai schon detg ad els, chei seigi buca bia — veiala zun buca bia.

aber veiala buca bia, ei tonaton encitgiei — con eis ei peia?

pauch miu bien sig^r ugau.

aber con pauch peia?

pauch — uy ei san gie sez tgiei se numna pauch.

allo neunavon cul lungaitg! in sto battia gl affon a savè il num — dei dèntellj quei pauch cun zeffers, ne è mo quen da purs.

quei pauch signiur guido ei. — ei zun nuet.

zun nuet? quel uysa bein, ascheia veis ryschun, zun nuet — ei franch pauch avunda — aber spass a parte miu giuncher pigmeni; se turpigieis buch dad esser aschi matutins dad encury ora per duna ina mata, cha nuet zun?

hè tgiei dyn els? — cha nuet zun — ella ha tut quei chauda ad ina compleina duna, mo gl argant, quels bazs, quei ha ella halt buch.

quei vul dy tut cun ply chuerts plaids! — ella ha tut quei che pudess fa ina compleina duna — aber aber sche ella mo havess eun perfetgiamein quei, che fa ina compleina duna. chuschei cun quei. — jeu sto ver en pli bein, quei chei bien per vus — aber tschelluysa, ne ascheia, stgiass ins è savè, tgi quella bealla, amoreivla, glanta aschi bein tratgia bettlera ei? a co la se numna?

els falleschen franchamein signiur guido — schei mass suenter merets, sche fussen nus tuts paupers pupratsch a quella bettlera suletta fuss recha.

sche uffniei a mi siu num, che jeu sappi titula ella autruysa.

camilla. [p. 433 modifica] camilla — aber bassai buca la sora da quei schlemer pipin?

grad quella. — a buch in autra. siu bab dei esser il meglier galant um dil mun.

esser — ne esser staus. — glei ussa schon nof ons chel ei ius naven da cheu. a pli che quater ons dallura enneu han ins naginas novas dad el. tgi sa nua quel schmartschescha il bien pellegrin. per el eis ei zwar grad schi bien — schiglioch schel duess turna puspei zacu, a vegness a vesess, co ei stat cun seia famillia sche se grettentass el alla mort.

sche han els schi bein enconoschiu el?

co peia duess jeu buch! — el fuva miu particular amitg.

ed els vulten esser aschi chryus encunter seia feglia? els vulten tene enavos mei da metter ella en circumstanzas, dellas qualas ella ei meriteivla? ed ei feglia dàd lur particular amitg?

miu bien giuncher pigmeni! sche vus fusses miu felg, sche less jeu buca plaid dy encunter — aber vus esses mo miu client. — vossa inclinaziun cul madirà dils ons, savess sespiarder. a cura che vus fusses sudisfaitgs avunda della bialla fatscha, alla quala meuncha il tien ne il tunem essenzial, sche curdass ei (f. 3^b) mo sin mei tuta tuta la cuolpa dil mal faitg.

tgiei? co? meia inclinaziun duess myda? jeu duess calla da tene char la camilla, jeu duess guido seglia el plaid vus deies spitgia, tochen che vus esses sez patrun sur de vus ed allura saveis fa quei che vus leis — ui sche la mata fuss eun en quellas circumstanzas, ellas qualas siu bab ha schau davos ella: sche siu fra havess buca dersentau tut. sche quei velg tutillo, agli qual il pellegrin ha confidau ladministraziun de ses affons fuss buca staus in velg enganader. per guess jeu less mez fa tutt il miu pusseivel, che buch in auter che grad vus duess survegni la camilla: aber schinavon che quei ei tut buch: sche enpatschel jeu nuet da quei. — a vus mei a casa.

aber charissim signiur guido! miu dilectissim sig^r ugau.

vies leyschniem vus nezegia nuet. quei chei detg — ei detg. jeu level grad yra tier il tutillo, chei schiglioch miu bien amitg, a legier si [p. 434 modifica] ad el ils capetels da seia demanonza encunter il pipin. — ussa ha el a quei schlemer de nuet perfin cumprau giu la casa, la pli davos sustonza, che quella glieuteta veva eun. quei ei impertinent — da quei sa el mai se giustifica! mei ussa giuncher a tene mei buca si ply. — alla fin a casa saveinsa eun discuerer da quei pli alla liunga.

culla ferma speronza, ch’els survegnen pertratgiamens pli buntadeivels vi jeu yra. — els vegnen bein gleiti enavos — ne buch? neschena bien a gleiti.

gie gleiti. il banbin seschmiula bucca by. pigmeni va.

frili! ei porta bucca mo pauch sunder nuet dil tut en sach, schin dy alla glieut la vardat el gruing, a teng avon ad els lur felusa mendas a frittadas chei fan in se fa leu tras la pli part eun fetg hassegius. schi fa sche fetschi. — jeu vi nueta haver per amitg, quei um cha schi paucha conzienzia. — en perpeten vess jeu mai tertgiau, quei tutillo, sil qual jeu havess bagegiau chistials grons ed entyrs. poz lydi tatas — cheu veng el grad sco il tais en falla.

bien dy signiur tutillo.

ei varda — varda tscheu il sig^r guido: co va ei miu velg char a bien amitg? nua — nua han ei el sen dad yra. bien on — bien on.

jeu fuvel grad sin veia da vegni tier els.

tier mei? mo mo tier mei! quei ei gie exellent — ma leu vegnen jeu tuornel sil zuch enavos.

glei nueta basens da turna, sche jeu mo sai plaida cun els: a mi eisei grad tutina schei daventi en lur casa, ne sin gassa. jeu vi pli bugien plida cun els sut tschiel aviert, per esser pli sigirs da bucca vegni infettaus.

mo — pertgiei buca strienaus on tras. tgiei manegien ei cun quei infettem della zochara? sa sche jeu vai survegniu la pesta. segliend dad meun, a tgi sa de pei a dies, depi che jeu vai bucca viu els? [p. 435 modifica] bein citgiei eun pli schliet che la pesta! — o tutillo tutillo en els quei rechli tutillo, il qual en quest liug tochen uss ei adina vegnius dumbraus denter quels pauchs umens della buna pasta veglia?

quei ei gie in exellenta entschatta din priedi da corecziun ne da castig: co vegnel jeu a tgi sa tgiei tier quel? ne pertgiei a mi tutt quella robba?

aber tgiei blunder veng ei discurriu dad els tscheu den leu? in velg enganader! in schkurtegia glieut! in tschetscha seun, a da quels handels — quei ei eun ils tetels, ils pli honorifichs chei datten ad els.

buy buy a mi quei — propi a mi — puis puis.

gie grad ad els. tut ad en platt.

quei ei honseli. quei mi displai fetg. la glieut ston ins halt scha da la buca. tgiei sei da fa auter! mo stupems da mètgias, gliez nezegia nuet — a da tschels paga la tatta — nua se survegniess ei laads — a gross a che massen fillau avunda — fiuch a floma a mi sei avunda sche jeu en memez sundel pertschiarts chin fa ad a mi dentiert. Linozenza triumfescha adina baul ne tard.

aschi da seun freid en els tier tut quei? jeu fuvel buch aschi de seun freid, mo chu jeu vai udiu! aber cun questa modesta indifferenza en els eun buca giustifichai. in ei biarras gadas indifferents per quei chin senta en sesez nagina ryschun da sigli si a fa tschera brutta: da mei duessen ei tschintscha da quellas raubas, choz feltischen, glenprem che jeu treplass, strubigiass jeu giu il culliez grad leu — aber jeu creigel leu speras e buch de haver dau enzachu chyschun entras mes deportaments cheu tier, ne tier caneras da quella sort.

poss jeu finalmein endriescher en tgiei quei gron fallamen consista, dil qual jeu vegnel inculpaus? e muert il qual ei fan tanien lalla.

mo pulit! els ston cumpaitg esser by a bein en uorden cun lur conzienzia, che quei veng ad els buca cun ina seza gada endamen. — digien enpau a mi — fuva pellegrin lur amitg?

gie el fuva, ed ei eunch uss, sche nuss esen gie da present sappi [p. 436 modifica] dieus con lunsch in dell auter. — san els peia buch, che el a mi cura chel nus ha bandonau, siu felg a seia feglia, ha confidau sut meia inprecziun. — sa — sche el havess faitg quei, schel teneva buca mei per siu particular bien amitg.

mo miu bien pellegrin co has mai tez tei enganau! pupratsch che ti eis staus.

a jeu, che sundel jeu, jeu traitgel chel hagi senganau nuet zun.

buch buch — basta — basta. sche vess in felg, il qual jeu legigiass de rebytscha ella extrema misergia, sche vegnessel jeu a savè metter nagliu megler giu da meun che de confida en lur inprecziun. — lei gartigiaus bein il pipin, braf giuven.

presentamein fieren ei ad ègls a mi caussas, dellas qualas els sez vidavon han enconoschiu mei inozents. il pipin ha saviu metter en ovra tutas seias stravagantas schfarfatgiadats senza meia savyda: a cura che jeu enderschevel, engarzion — lu fuva ei schon memi tard da prevegni.

fondanias tut quei creigiel jeu buca pli: quei lur davos culp mussa ed enprova clar lur bialla myra ranvèra.

tgiei davos culp?

a tgi ha per exempel il pipin vendiu seia casa?

a mi, propi a mi. aluscha lù.

ben vegni signiur pellegrin. ussa saveis silmeins tuta veia durmi sin gassa. pfui! grazius signiur tutillo.

jeu vai dau tre mille thalers per suenter, a pagau pontualmein. tut rechti — per pontualmein vegni libers dil num da galant um.

mo sche co gianter vess jeu buca duviu sbursa quels thalers? a fa sin puf peia, sco glei uss la moda gronda. sin quella enperneivla aber traditura spetgia? (f. 4^b)miu bien signiur guido creigien agli quei velg tutillo la spetgia ei nossa ruina fin faitg, ils marcadons pon buca subsister, [p. 437 modifica]ils capitalists vegnen unfys, al general maglia vi preit a paglia. a stuein en tochs alle miteinander.

mo lavurs! — o vus esses nueta schi ureidis sco vus leis se fa. — els dueven dil pipin ni, a spetgia, ni, per danè blut, cumpra nuet zun. procura danes ad in cristgieun da quella sort, ei quei buca sco da in cuntj entameun ad in desperau, chel sappi se tiglia la gula? ei quei buca faitg sozietad cun el, per ruina il pauper bab senz entgina misericordia? he.

aber il pipin duvrava quels danes per in basens da premura extrema: cun ina part da quels, stueva el se cumpra ora, dad’ina perschun turpigiusa: — aluscha — sche jeu vess buca cumprau la casa, sche fuva ei schon auters che cumpraven, duevevel jeu schar yra ad jasters?

schaven fa ils auters tgiei chi leven: ei pon spargnia a nueta fa breigia da vulè se stgysa: in capescha pèr memi bein lur myra tonaton: quella casarola eunch uss ses quater mille thalers, per trè mille eis ella stada venala, a tier quei profitet, tergiaven els, sundel jeu il pli da tier: bein enqual vugau fan da quellas speculaziuns: — jeu tegnel il danè era fetg aul: aber creigien a mi signiur tutillo, biar on lessel jeu schar tigliar giu quest miu bratsch dretg, che fa ina basseza ranvèra de quella sort, sche jeu savess gie da gudigna in milliun cun tut: — per fa la cuorta, a vigni giu dil faitg, en nossa amizizia essen nus chyts.

en quella maniera pilvè, signiur guido — mi metten ei il faitg fetg a pèz: — jeu creigiel tuta veia, cun questas lur gomias ed ugliems rebetschen ei la caussa aschi lunsch, che jeu sto uffnia ad els ina secreteza, la quala nagin christgieun da quest mun vess cavau ò da mei.

perquei chei confiden a mi, meunglen els haver nagin fystedi: — ei resta tier mei aschi sigir tschellau, sco tier els.

vardien per ina ga enpau entuorn, che nagin teidli o nus: — vardien manedlamein per tut — chuchegia era nagin cheu dentero?

quei sto esser ina secretezza fetg secreta: — jeu vesel buch in olma!

moscha teidlien peia — aber tgiu — tgiu: — gliez a quei medem dy, che pellegrin nus ha bandunau ed ei jus naven, ha el traitg mei d’in meun, ed ha manau mei en in guess liug en seia casa: — jeu vai a ti, [p. 438 modifica] scheva el, eun da confida ina caussa miu char tutillo scheva el. — cheu en quei — spetgien enpau signiur guido — leu vesel jeu che citgi passa lein scha verga avon.

lei schon vergaus. mai vinavon.

cheu scheva el en quei arviul, sut in da quels — zitost: leu veng ei

glei gie mo in affon.

ton pyr, affons en pleins marveglias. a chuchegien sin tut.

glei naven. a fort.

sut in dils crapps da quella sullada, vai jeu — leu cuera schon puspei encitgiei.

buach — glei gie mo in tgieun.

sche tgiei lù — tgieuns han è ureglias.

als asens eun pli grondas: quei unfisass in giob — nundi in auter.

cheu vai jeu scheva el: vardond temeletgiamein entuorn traso denter en, a pigliond per la casacha a guido tergiend neu tiers sco da sculta: seterau ina bagatella da danès.

tgiei enscheis cheu?

st. — st. — tgi veng a dy da quellas caussas duas gadas.

danè blut? in schkazzi?

sentali cun in schèm, sche mo nagin ha udiu quei?

forsa en qual spazer, chi schgola us sur tgiau ora.

jeu vai, plidava el vinavon, spargniau ditg avunda vida quei, a vai cun cordial quittau, aischamein teniu ensemen. — jeu vomel ussa da cheu naven. jeu laschel a miu felg in ton, chel sa viver. da pli astgiel jeu [p. 439 modifica]schar ad el buch in quatrin: el ha tut il gatti da vegni in christgieun lieder, a ton pli chel vess, ton pli vegness el a schfa. tgiei restass allura per meia feglia? jeu sto sin tuts graus se tene encunter, miu viadi va lunsch ed ei periculus, tgi sa, sche jeu tuornel pli. da quei danè blut peia dei meia feglia per dotta survegni in ton en spezie, schei schebigias per ella ferton, ina buna chyschun da maryda: gl auter dei il felg survegni, aber buca pli baul, che cura chin sa prezisamein, che jeu seigi morts. tochen allura rogel jeu tei tutillo, cun larmas rogel jeu tei miu char amitg lai nueta penetra il pipin da quei. seigies era cuscheivels encunter auters, sinaquei chel possi buca endriescher entras il tierz meun. jeu vai quei tut enpermess by schuber a miu amitg, a faitg seramen vi tier: — ussa digien a mi signiur guido, cura che jeu vai udiu chil pipin quella casa, grad quella casa, ella quala ei seterau quei dane blut, a dispet la harta leva vender, mi digien enpau, tgiei duevel jeu fa?

tgiei audel jeu? en fei a vardat! quei handel surveng tut in auter aspect. quei myda spezia da hazer.

Il pipin veva faitg prezia la casa dellas uras, che jeu fuvel absens ed jus naven per in ping tems da casa.

o la bestia. il luf sencorscheva, chils tgieuns fuven buca tier la montenera.

els pon simagina, sche jeu vai buca pigliau chezera tema, cura che jeu sundel arrivaus a casa. aber — ei fuva faitg! vess jeu ussa duiu trady miu amitg a schuierer il schkazzi a quei schlemer pipin — ne duevel jeu schar yra en meuns jasters la casa, dils quals il pellegrin vess mai pudiu survegni enavos ella pli: a mai turna a survegni siu schkazzi: quei fuss stau zun tutaveia malpatertgiau. — cun in plaid, jeu vai enflau ni auter cusselg, ni remiedi, che da cumpra mez la casa, per salva, è, in e 30 l’auter. il pellegrin po vegni oz, ne dumeun, jeu sai metter a meuns ad el domadus faitgs rechtiamein. — els vesen gie bein, che jeu gneanch drovel la casa cumprada: jeu vai schau myda casa il felg e la feglia, a quella serrau si dil tut. nagin dei turna en quella, che siu giest patrun. jeu schminavel schon oravon che la glieut vegness a blischma mei: jeu vi aber pli tost per in cuort tems pare meins rechlis, che esser el faitg sez malrechlis. — sundel jeu eun, en lur elgs in enganader? in tschetscha seun? he — neschena?

Els en in giest galant um! — a jeu sundel in gron Narrun. — che quella glieut, che vulten savè mintgia percumiau, a van semnon da tutas [p. 440 modifica] sorts nuyllas, ed ei lundervi ne tgiau, ne tgil da vardat, fussen po tuts vi da tschei meun la mar: tgiei blunder han ei po mai dad els mi syblau ellas ureglias! aber pertgiei fuvel jeu gl asen — a cartevel? — buca prendien en mala part signiur tutillo — jeu sundel staus memi enetgs.

jeu prendel nuet en mala part, vi da quei, che jeu aflel ina buna myra. miu bien num, fuva ad els chars: a quei mi legra grondamein — els vessen bia giu festedy da tut quei, schels fussen buca stai miu amitg. — ne buch?

en vardat, jeu sundel tut vilaus sin memez.

ei laschen yra quellas flaussas. laschien quei od il tgiau!

vai gronda rabia sin memez che jeu era mo in momen vai saviu simagina citgiei malgiest dad els.

a jeu vi fetg bein ad els, che els tut alla grada en stai aschi sinzers cun mei! in amitg, che dy en fatscha, quei chel afla disgusteivel vida nus, ò oz il dy en quels zun rar semnai. in sto quel buca strida, a schel vess gie denter diesch, mo ina ga ryschun, els mo continueschen da vulè bein a mi sin quei pei.

quei ei ussa plidau, sco in dei plyda, aber nauschs an quei lungaitg — top allo sin meun, nus essen amitgs, a lein resta adina. sco tochen uss! a glauter nueta per mal dei esser miert a seterau.

top. seigi peia. tscheu — se datten sin meun. han ei eun citgiei auter da dy a mi? da nief.

jeu savess buch! — gie daveras — bein! schend dad in meun. forsa che jeu sai fa a miu client in legermen nunspitgiau.

sche tgiei sei peia?

han els buca reschdau che ina porziun da quei dane blut zuppau duess survi alla junfra camilla per dotta?

bein — aluscha — sche tgiei lu?

con aulta ne dumbrusa pudess quella porziun esser? [p. 441 modifica]

sis mille thalers.

quei ei nueta da mal gatti! — a sche oz a mai sènflass ina enperneivla partyda per quels sis mille thalers — per la junfra camilla level jeu dy: fussen els dispony da dy gie leutier?

schella fuss enperneivla la partyda, pertgiei buch.

per exempel miu client? tgiei manegien ei?

tgiei! il giuncher pigmenius? ha quel in elg sin ella?

aha buca dusp — per tuti dui — domadus! el ei schi prius en dad ella, chel perness ella oz pli bugien che dumeun, a perfin schella vegnies gie mo nuia tier senz in baz. ne drap.

pusseivel quei ei pigliau fiuch sco jauda! sinzeramein signiur guido lur proposiziun ei buca da sprezza, gie sche gliei dedeciert ad els? —

perguess sei dedeciert! jeu vegnel gie buch mo a fa spass cun sis mille thalers?

gie aber — vul lu la camilla era prender il giuncher pigminius?

silmeins el vul haver priu ella: alluscha! sche veng mille thalers vulten maryda sis mille thalers, sche vegnen ils sis mille thalers gie buch esser aschi stuerns, de ruffida ils veng mille thalers: la mata ven bein a savè dumbra a fa quen ton? da cumiau ne better il sach avont esch.

jeu creigiel, sche era il pellegrin turnass oz a quei dy puspei, che el 30 sez savess nueta collocha meglier seia feglia! seigi peia. jeu prendel tut sin memez quei faitg dei esser rechtis.

gie schils sis mille thalers en rechtis.

pozz sapperment! — pèr uss mi veng endamen la pli gronda difficultad — stuess il giuncher pigminius peia haver cun in gada ils sis mille thalers?

stuè, stuess ei buca grad esser. — aber en gliez cas stuess el è buca haver la camilla grad cun ina gada. [p. 442 modifica]

silmeins dettien a mi in bien cusselg! il danè ei zuppaus, sche jeu rebetschel neunavon denunder dei jeu dy che jeu vagi survegniu? dei jeu dy la verdat, sche freda il pipin la puerla, a tratgia, che cheu ma che sis mille thalers en stai zuppai, pudess eunc esser plys: — dei jeu dy che jeu hagi dau dil miu quels danes, quei fetsch jeu era buch uera bugien. la glieut vegnessen mo a prender lundero ina nova chyschun da plida encunter glempf ed honur da mei. tutillo vegnessen ei forza a dy, fuss nueta schi liberals ad esser, sche seia aigna conzienzia dictass buch ad el, chel quels paupers affons hagi enganau per bia memia.

quei po[t] tut esser, ed ei zun pusseivel.

grad per quella fin manegiass jeu chei fuss bien, schin pudess surprender la dotta tochen chil pellegrin turnass, il giuncher pigmeni survegness ella tonaton guess avunda a siu tems fin faitg.

il giuncher pigmin schass plische tut quei sco glei schon detg: aber miu char titullo, jeu, che sundel siu ugau, vai de sepertgiera dellas malas bucas aschi bein sco els: gie, gie vegniessen ei a murmignia: il rech client ei en buns meuns: ussa veng ei pendiu vi dad el ina paupra mata, a la paupra mata, per esser engrazieivla, veng schon a savè, co ella hagi de se contene encunter il ugau: il guido ei in mal giavel, quens sco el ha da mana pil giuncher en buca schi maneivel da metter giu en regla: ina intercessura nè mussadura, che clauda ils elgs a siu mariu, schel vul varda suenter, ei buca schliet leu tier. per da quella sort lefas clanchs a tuchas engraziel jeu.

els han tuta ryschun! aber co sei peia da prender a meuns il faitg, chei resti . . ., pertratgien enpau suenter.

pertratgien pèra er els suenter.

sa sche nus. —

moscha tgiei. —

naa — quei va buch.

teidlien enpau — jeu quitass — naa quei ei è nuet. [p. 443 modifica]

savens ins buch,

ensemen in stuess

tgiei manegien els?

tgiei vulten els dy?

plaidien els.

tschontschien els.

jeu vi oravon tadla lur pertraitgs!

a jeu ils lur — ils mes en aschi buca uera madyrs.

als mes? ils mes en puspei tuta veia fort.

in gron don: aber pizienzia. ils mes entscheiven a schgergni: uss uss en ei madyrs.

hutgia. quei ei bien.

sa co ei fuss sche nus per in bien tringel savessen fa si in um, il qual fuss gagliards avunda, a vess ina buca ton lingiera da vegni neunavon cun diesch menzegnias en in flat. franchs a senza tuorp.

a tgiei savess in bagliafatsch ascheia gida nus?

el stuess sevestgy en da bagorda, quei vul dy citgiei narr fiesierli a fa sco sche el vegniess ord tiarras jastras, sai jeu denunder, zanua da lunsch lunsch.

api.

a che el hagi plidau cul pellegrin.

api.

o che il pellegrin hagi dau cun el brefs, ina a siu felg, a lautra ad els. [p. 444 modifica]

api eun tgiei lu?

vesen ei buch en eun, nua jeu vi ora? ella bref da siu felg stuess esser en che il pellegrin cun aschi gleiti sappi buca turna, che il pipin ferton deigi tene bein casa, a varda bein tier siu faitg, ed autras caussas da quella sort ascheia vinavon: en lur bref aber stuess esser che il pellegrin consideront la vegliadegna da seia feglia lessi bugien chella vegness collochada, che el per dotta ad ella termetti ton a ton per sort chei schebegi ina buna congeantura.

a quei cherli stuess fa sco sche el purtass cun el il danè per la dotta: neschena?

mo per guess, sentali — gliez ei lu gliez.

quei po passa pulit schbatta ils meuns, aber poz tusi tusi, gliez ei lu buca gliez, schil felg encorscha bein avunda la scartyra dil bab? co sche el patertgiass vi dad il sigill.

buach — per quei dat ei milli viarchlas! buca schei da per testa quittaus malmadyrs. — jeu studegiel traso suenter sin encitgi capabel, che sa fa quella figura da mistreng sco jauda.

mai leu — aber menzase senza tuorp a perfetg sto quei esser in, bunamein schi franchs ne eun pli chil rasa nuiallas da doz il dy: vomien peia ed incamineschien il faitg tut sco il basens dat: jeu vomel denton a metter en schkarnuz ils danès: ferton vi jeu pli bugien prender dils mès, tochen che jeu sai cava neunavon leu sigiramein.

fetschien grad quei, grad quei fetschien: en ina mès ura dei gl’um esser tier els. guido va tutillo persuls.

jeu vai gretta avunda, che jeu en mes velgs dys sto fa da quellas filiberchas. a quei muert quei schlemer pipin — huz meina, cheu veng el grad sez cun siu menader en tutas schelmereias, els en valti stuy denter els — enqual deivet ei franch puspei a dies ad els cul saltè. tutillo se trai d’in meun.

[p. 445 modifica]

a quei dei esser tut la restanza dils tre mille thalers? va dumbron: diesch, veng, trenta, curonta, tschunconta, tschuncontatschun: buca pli che tschunchontatschun talers!

quei para bunamein a memez nunpusseivel. laschien dumbra mei enpau. pipin dat ils danes: diesch, veng, trenta, curonta, curontatschun talers, (f. 7^a) gneanch in pfeni da ply. tuorna ils danès.

curonta tschun? schnup — tschunchonta tschun vul ti dy!

ue gliez, jeu vai franch dumbrau pli giest che els. tallilla.

nueta tallilla scha chi lo spetta, spetta ti signiur taschaspiler, eunch uss han els buca giu las breunchas ellas barlachas cun lubientscha? tschava siu puintg per quel arver ora.

tgiei lunas dat ei si ad els uss enetgiamein, an ei la bua? ne han ei pigliau il sturnez grad uss?

ei para che vus veias il reufli en vies puintg — a cun arver ora la detta call el sil zuch.

o — quei ei pauch by — pfui.

jeu rogel instantissimamein. denter nus en confidonza ei quei nueta zitgiei malhofli.

naa, naa, quei buch quei — jeu jeu — jeu — seturpegiel ton da bestia.

se turpia? ti has ton turpetg sco las petgias della fuortgia han schgrizia o mè ora tiu meun tut ad en plat — bein hurti — senza zeremonias.

jeu digiel gie ad els en vera verdat signiur pipin, jeu sto seturpigia, pertgiei che sinzerissimamein — oz vai jeu buch eun se lavau.

cheu eisei uss! ton ply sei e buca da se schmerveglia sche bein enqual caussa renta vi da quellas topas tschuffas. el arva il puintg ed afla danes denter la detta. veses cheu ti purschy la subradat ei ina [p. 446 modifica] vertit necessaria? in duess tei bunamein tene per in spizbueb, a tonaton eis ti mo in piertg. — tonaton senza spass detg, sche ti da mintgia tschunconta thalers has barchau diesch thalers, scha da quels tre mille thalers — spetg enpau — figiend quen a tgau en buca meins che sis tschien curdai en tiu sach.

poz cameg! in duess strusch crèr chin schlavazader, sevess fa schi hurti a bien quen.

a tonaton capeschel jeu buch, co quella suma vegni ora, — pertratgia tez — tre mille thalers.

quei partins giu maneivel — per gl enprem eisei schon ju enavos silg asseng, si las cambialas strasch ei adina in ton.

quei po aber eun buca fa ton.

secundariamein dau a lur sora el tene casa.

quei ei bagatellas.

agl signiur tgieriel per vins jasters, rosolis, zucherins, bunbuns a freda biens.

quei ha purtau tschien a veng thalers, — pauch si ne giu.

per pagamens davart quen honiur.

quels han purtau pauch da pli.

per in autra spezie da deivets da honur vul dy quenets da reputaziun ei san schon, che derivaven buca da giuchs, buca davart giuchs ne ascheia ei san schon tria toca tera culla brava galanta signiura rosabella a seias neazas bufatgias curteseivlas a survetschivlas.

allo — manch feglia fier o da quei artechel. cun tschien thalers cumprius da bia capatuslis, a stechlis, pèz a curegias, buvriels a contra bleias. chrès a zamustras, pindels, guglielas, underfès a blochas da seida.

aber lur schnyder? [p. 447 modifica]

gie daveras ei quel pagaus oda quei?

acha — ascheia bein — quel ei neanch pagaus eun. api jeu?

a ti? — quei sentali schon de sesez, che jeu sin tei sto quenta pli che quei chei ju enavos silg asseng, pli che pil ruinella, a pli che silla signiura rosabèlla.

naa, naa sur tgiau o buch miu signiur paltrun! a jeu — level jeu dy jeu sundel e buca pagaus eun: jeu vai schau enta meun ad els de siat ons entyrs a traitgs meias honoreivlas fidigias.

a ti has giu leu encunter la cyschun d’engana mei siat ons in suenter lauter sin tutas pusseivlas manieras: — a manco mal! era traitg a nez zun bein a profitau della chyschun, sco ti levas grad enson è fa puspei. tutillo che se lai neu denter els. a tras quei veng il signiur a stue bein gleiti survi alli servitur, schel vul viver.

tgiei profezeia: catta dagur tutillo acha en els cheu tutillo, eisei vegniu dad els? — jeu sundel memi undreivels, che quei jeu lessel. che la pagaglia dils profits nofs vegniess a dies ad els. mi digien schels han udiu glauter è. eisei lubiu chin pauper survitur seias pagaglias aischamein fadigiadas — dei scha siat ons en tschep.

silla fuortgia deias ti anfla teia pagaglia. quels siat ons has ti schon engulau a traitg sura ton a gli patrun, che ti pos schon scha la pagaglia siat ons en tschep.

mo buca prendien a meuns de reschda, a dettien capituladas adunbatten, jeu vai meritau en tuts graus, aber glei faitg uss — glei memi tard.

il giuncher pigminius ha entras siu ugau il sigr guido schau dumenda lur sora par spusa.

meia sora? quei ei gie gronda ventyra.

sentali chei fuss ventyra: aber la dotta gli dat entaps: guido ha buca [p. 448 modifica] saviu crer, chels hagien tut sfaitg, sco che jeu vai detg quei ad el, sche ha el priu enavos sil zuch seia dumonda.

tgiei dyn els cheu?

jeu digiel che els cun els han era ruinau la sora: la paupra mata per lur cuolpa veng a stuer star senz um!

ei tichelis tachelis buca tras seia cuolpa, sondern entras cuolpa dad in ranvè vegliurd! sche mo il minmin purtass tuts vugaus a quels chan sumegliedegna da quels en in hui vi sur mar. vardond sin

sto peia ina mata haver baz schella dei esser galanta duna dad in galantum? en tut cas savess jeu schon tgi savess dar ad ella ina dotta, — ei dat glieut che han il strech da cumpra bienmarcau casas! 15 pipin tut confuss dent encunter il frun. camilla ei veramein disgraziada siu fra ei — ei in schlemer e enpo tut.

ei han da fa cun sesez, sche els sez se dyen evyras cun lur aigna buca! aber signiur tutillo better citgiei oda lur tgiau surren ver mille thalers en consideraziun dil bien marcau. he.

pietigott

— ei para che miu avis dau fetschi els daventa surtraitgs. jeu vi buca disturba buns pertratgiamens, ne reflecziuns madyras.

aber sez, fa naginas — neschena? ne ascheia! schiglioch savess quella bagatella surren da chyschun avunda leutier.

ruffin se pertgyra da quella bagatella da mei surren, la muneida stgiass forsa buch esser dengrau. va naven.

stuess esser muneida zun dil nausch schliatta, schiglioch silmeins el giuch savess ins bein duvra ella.

aber sa gie tgiei quei vul vegni lundero. els staten cheu schchin t(a)giagia cautschas cun reverenza da plyda biutscha terladyda da quella (f. 8^a) sort vesses ins buch vi da lur niebel gruintg per fin schei dessen labet, a fuss tschien thalers silg tiglier ed els fussen bet a pli che bet — tonaton, po gei? che jeu sai tgiei els grad uss pertratgien? — quei ei in schmelediu spell, [p. 449 modifica]tratgien ei, che mia sora dei buca survegni quei richun pigmeni, co vess jeu vuliu trè pons a quei quinau nief! — quel vess plemas da schbluta! — a jeu — jeu lur fideivel survient level e nueta scha muncha nua che jeu havevel da survy ad el sco pil passau ad els culla midema rechliadat.

teidle ruffin?

quei chels leven dy ston els savè a sche jeu dei udy quei chels dyn ston ei arver la gniafa a buca sta leu — schchin cusch da panaglia.

seigi pia: dy a mi tut alla grada, eis ti resolvius da fa bien a mi entras ina suletta galanta acziun tuts tes enganements a malarts a mi fatgias.

oi, oi en ei ord caset ne sin buna via dad y o? quei ei ussa bein ina domonda dil tut a faitg ord sporra. tgiei tratgien els che jeu seigi? in enganader chei galantum? — ne in galantum chei enganader?

miu bien a rechli ruffin! jeu tegnel tei per in um, che a mi savess enpresta ver mille thalers sil pli pauch. schel less enpresta a mi mo in ton da quei chel ha faitg zuppa bein bia darcuns danes.

bravo gri eun ti char a rechli ruffin — a tgiei lessen els fa cun quels zacons mille thalers.

da els a meia sora per dotta — a pi suenter — sita mez a mi ina balla tral tgiau.

mory sesitta sez tral tgiau? schei prendessen larma sin maun des il mal fried grad leu a diess chei tremblassen pyr che la feglia.

ti sas tez jeu tegnel char meia sora: jeu sto pia uss per ella fa tut il pli pusseivel: schella dei buca aschi ditg chella viva haver adina gretta a rabia sin siu fra. seigies liberals, ed ami schnega buch assistenza ed agit.

sai buch co quei ei. els mi tschaffen grad da quella vart, che jeu sundel il pli fleivels. jeu chura che glei da fa per liberalitad sundel jeu spyr schgurzia a magari per pude esser liberals se figiessel jeu ina tschera spargniass nuet zun nua che jeu pudess trèr: quei aber quella gronda carezia per lur sora aschi caulda caulda o quei ei ina caussa nobla, extra a oreifer. aber lur sora meritass era enzachura carezia — gliez guess lu. jeu mi sental necessitaus — — de fa — de fa zacho. [p. 450 modifica]

ei varda. leds sundel jeu na vai tuch la noda. ussa sei buch schi mal — mai che ti hagies mei enganau per bein bia, che ti sappias a mi enpresta bein bia — jeu vess mai manegiau che ti havess ina natyra disponida oreifer per fa dil bein — aber dy uss enpau con bia sas enpresta a mi?

jeu enprestel ad els miu signiur! a patrun — gie jeu enprestel.

calla da dy miu signiur a patrun, stos numna mei tiu amitg ne camerad. — jeu silmeins vi tenè tei per miu sulet a megler camerad aschi ditg sco jeu vivel.

mo — che Dieus nus pertgiri — duess jeu per aschi pintg plysche, de schi paucha importenza, metter dina vart il respect che jeu sundel culpons de ad els purtar?

mo lidi lidi ti ruffin, ti eis buca mo liberals sunder eun discrets od fuorma. a humiliteivels da chezer.

fetschien buca seturpia a se cotschnia sy, meias vertits zupadas — jeu enprestel ad els peia sin diesch ons.

sin diesch ons! tgiei schmisireivla buntad! sin tschun ons, glei avunda, ruffin ne sin dus ons sch ti vul: — sche ti mo enprestas, sche il termin da turna metti grad sco ei plai a ti. miu camerad.

eh bein — ma che glei ascheia — sche enprestel jeu ad els sin quendisch ons, gie sin quendisch ons.

teia veglia daventi miu amitg generus! a dil bien gatti.

sin quendisch ons enprestel jeu ad els senz enteress?

senz enteress — oha! gliez ei lu trop. quei fetschel jeu mai, a pi mai: — jeu vi perquei che ti a mi enprestas tschensi tschunchonta per tschien!

senz enteress, senza entgin enteress.

tratgias ti forsa che jeu seigi en stretgias, mo da tschapa a dueivladat vul nau — naa curonta per tschien bein bugien. [p. 451 modifica]

senz entgin enteress. jeu sai schon tgiei jeu fetschel.

jeu vai da save grau a ti — aber sil pli pauch trenta per tschien, stos ti esser cuntens da prender, aluscha vi jeu schon eun haver memoria.

senz enteress digiel jeu! a quei sto esser ascheia.

aber pertratgi enpau 20 per tschien glez lù prenda gie in giudiu il pli christgieuneivel.

cun in plaid senz enteress ed ussa buca much pli.

selai enpau perschuader. in um che myda meini ei è in um.

nuet a quei chei detg ei detg, ne bucha sche piertel jeu nuet a fetschel nuet.

eh bein — sche remetel jeu ada ti miu camerad encunter mei. fai grad sco ti vul.

senz enteress — che els sapien — senz enteress.

senz enteress. — cha sapias ti è peia pilve quei fetschel jeu vess. tonaton seigi peia. ussa dy a mi miu amitg sin quendisch ons enprestas ti a mi sco ti dys tgiei ne con bia?

senz interess emprestel jeu ad els eun sin quendisch ons — quels 175 thalers, che della meia pagaglia da siat ons chels han enta meun, a mai pagau ora.

tgiei co manegias quei? va quei sin quels thalers, che jeu dei schon a ti? quels vul enpresta sin quendisch ons senz enteress.

quels fan ora tuta la meia sustanza, a quels vi jeu ad els eun scha entameun senz enteress — han ei udiu — senz enteress quendisch ons.

a quei dys ti ussa tut da diciert cun fatscha francha. ei quei glagit che jeu vai da spitgia da tei — ei quei sinzeritad — ei quei il lamez da tutas teias tschontschas a far mo pulit — cura chin fa dad amitg — a [p. 452 modifica] camarad. sche veng ei priu si ascheia. o amitg traditur pyr che giudas camerad falsari per trer su a schblundergia.

O jeu entilligel e spas, cura chin ha siu bien enteress po ins schon verty ne buch? schin mo po traplar enqual che se lai mulscher schel ei schnups.

gie gie — quei sai jeu eun fa, a quei vi jeu è fa, jeu vi fa lofferta agli guido mez — neu ti calfacter.

la strada tier quei hentgiard, che jeu duevel compignia els miu signiur, nua leu — chei sappien va da tscheu.

va agli giavel cun tiu hengiard — poz bliuschas! ei quei buch il sigr guido sez, che jeu vesel cheu vegnen?

signiur guido, jeu leval grad prender la libertad, da dels encury! jeu vai dil (f. 9^a) sigr tutillo entelletg la buntadeivla inclinaziun che il giuncher lur client ha encunter meia sora: buca tratgien che jeu seigi aschi schfatschaus ne crjus, chei mi figiess buca peina zun extraordinaria, sche quella per caussa meia duess buca contonscher siu effect — glei ver, meias lumpadadats mei han mes fetg a funs, aber la pupyra, che mi schmanatscha da vegni a dies, mi turmenta bia meins, chil remiers dad esser continuadamein refitschaus perveia da mia chara sora, sche jeu encuress buca manedlamein suenter da gydar ella ton sco glei eun pusseivel ord schwentyra, — reflecteschien peia madyramein signiur guido, lofferta che jeu vi grad uss fa ad els, schella meretta attenziun ne buch? — forsa eisei era schon ad els vegniu ad ureglia, china meia veglia madretscha ha schau davos a mi ina possessiun valti da valsen: quella vai jeu eunch uss. — sulletamein — sco ei pon schmina maneivel, chei gliei vegniu enqual caussa deivet era faitg sin quella: tonaton renda ella anualmein eunch uss ton, che jeu en in basens savess se trer vi bufatgiamein. lur ugadeia ha danes avunda da libera quei tut ed era da far las reparaziuns chil basens dat: — quei stgissas allura per ina dotta buca schi mal tartada, ma che quella munconza sco il tutillo ha detg a mi ad els dat la difficultad ply gronda.

en ei tuta veia od il merch — vulten ei schar yra preit a paglia?

staupa la gniafa. [p. 453 modifica]

quei sulet eun chels han eun avon meun, a senza quei schab ab dil tut a faitg!

vai jeu da dar quen a ryschun a ty? pyty sto jeu alla fin.

vulten ei sil suenter yra per l escha, ne silla tappa — muleston la glieut?

jeu vi fa quei che mi plai.

jeu fredel la buglia: schend dad ina vart. — per guess avunda signiur pipin stuevel jeu enflar entaps per munconza della dotta — sche gie che jeu tschell’uysa vess viu bein bugien quei mariasch. schei fuss peia dedeciert ad els cun quella offerta fatgia, sche lessel jeu eun patertgia suenter.

propi dedeciert eisei a mi signiur

propi dedeciert.

pil sappermen, prest prendien enavos lur plaids. schiglioch — jeu vesel schon fal tschetscha polisch — lu staten ei frestg.

queschas ne buch? ti buca largia.

schendres en — pertratgien sil meins — sin gassa dil tut semettien buch gliez veng eun baul avunda tonaton.

buca plaid pli. audes!

oravon tut aber signiur pipin stuessen els a mi dar en apressa pauch il valsen de quella possessiun, ed ina sinzera gliesta da tuts ils deivets manettlamein chen sin quella: vidavon sa ins nueta plida pli lunsch!

schon bien: — jeu vomel sil zuch a metter il nèr silg alf da domadus: chu sai jeu puspei plida cun els?

els afflen mei bunamein adina a casa.

jeu els sallidel a mi racomondel denton. a pi va.

usssa sto jeu fa ad el in bien giuch encunter seia veglia! aber co entscheiver quei? hm: perdunien popo eun in momen signiur guido. [p. 454 modifica]

tgiei dat ei peia?

jeu tegnel els per in um, il qual saschezigia ina bein manegiada visada, sco ei descha ed auda.

ti tegnias mei, grad per quei che sundel.

a per in um, il qual mana crei che in servitur tradeschi siu patrun, schel ei gie buca adina per tut sut coza cun el, ne gioga sut ina capialla? quei vul dy raubas da conzienzia.

mo sentallj! in servitur sto per guess ton sco pusseivel ei untgi ora de se fa partizipeivels dil schliet chil patrun fa: — aber per tgiei fin reschdas quei? ha il pipin mei silla corna?

se pertgirien cun aditg! jeu els rogel, gie jeu scongirel els — jeu scongirel peramur da tut quei chels tegnen char sin quest mun, per amur dil bein esser da lur vugadeia, a per amur da lur aigna pial a guailg.

ti plaidas era sco in che scongira! — aber pertgiei motif dei jeu sepertgira?

muert quella busera chil pipin ha porschiu ad els!

moscha co peia?

in suma! els a lur vugadeia en glieut piarsa, schels enpatschen da quella possessiun: per glemprem sto jeu dy ad els chel ei bunamein ton deivet sisu, sco tut il blunder po esser valletta, aluscha sei testamentau a sto gudè sez.

eh bein miu ruffin ei pil gude sez gliez ei fava chotgia aber!

schon bien sai schon tgiei ei traitgien schil deivet chei sisu ei lu mo bunamein ton sche sei buca schi mal ner bucca, aber teidlien uss sin quei che jeu digiel uss? — quei hrais da quella myria, nua che quella possessiun safla, sto esser quella situaziun da tratsch fin fatg, silla quala en curdadas las schmaladicziuns a bustremias tutas ruchladas ora dellas buccas, da tuts ils pievels. de tutas tschunavlas quater parts dil mun entyr a traitg. [p. 455 modifica]

ti fas piglia tema mei buca schi strusch. euncalu tgi nuet ugegia nuet gartegia.

cura che leu grad speras per tut entuorn, entuorn tuts ils vyschins fan la pli abundonta racolta da garnezzia, fein a reschdif, sche renden ils èrs compigliai en quella gronda, larga, liunga a spatitschada possessiun strusch, strusch il sem: ed eun enqualga mo minal per curteuna, fein a reschdif gliez dat ei schamper, strusch sur la cassa en: — mintgon schwida a schubregia la malateia della biestgia ils nuelgs senza grazia ne perdun.

quei ei per bucca tene biestgia — a stgiavo.

quei ha il signiur pipin e faitg, a perquei ha el schon daditg enneu: biestgia, tubas, pors, caduschels, bos, giglinas, cavals nuorsas, cauras a botschs. aber — buca mo quei — cura che la malateia de biestgia afla buca biestgia — tgiei schminassen els lù! tach ei la s: v glieut.

quest fuss eun il meister! o quei lu quei mettas ti vitier, per — dy citgiei.

nuetta metter vitier gie per guess lù! buch in fumelg ha cheu pudiu chuza miez on, a schel vess giu sanadat da fier ed ytschall! Il sigr pipin ha perfin encuretg ora el muntafun, dils pli ferms a robusts, els san schon megliers che noss jasters en ei: aber tgiei ha ei nazegiau? u la permevera ne gl atun — futsch fuven ei: —

eh bein — sche stonins enprua cun algäuers: — quels pon sta ora detg bein ton sco ils muntafuners — quels en bia pli massivs a da stgeina.

tgiei level jeu di, gie daveras? api quella tschetgia che auda tier quella possessiun?

la tschetgia ei buca pintgia a lena sei da biàrra.

aber en tut la tschetgia eis ei buca ina plonta denfla che sil meins il tun seigi buca daus giu per ella ina ga ne lautra.

dau giu il tun? eisei peia bia larysch — ne tgiei lena eisei?

ne che vi dad ina ne lautra plonta seigi buca stau sependiu citgi. [p. 456 modifica] il pipin ha tanien rabia sin quei vaul, chel lai eunch uss mintgia dy pina lena: — a san els era chel venda tut quella lena per in prezzi miert?

quei sel malpatertgiaus! lena da tschetgia se pag ei oreifer autra.

aber gliez ei lu buca gliez: — el sto: — pertgiei che quels che cumpren ella per berscha gugegien da schmaladiu: — ad ina part ha ei siglientau las pegnas tut a manez: en auters logs ha ei faitg in tampf cun in fried de tala pestilenza che la fumitgiasa en cuschina sper la plata da fiuch ei dada vi da mauls en bratsch alli fumelg.

tica taca tera da vi da mauls. — tallilla tut fondarias narras — quei ei stau ils dregs mauls.

tgiei! nueta tica toca tera, gie bein tallilla! naa naa jeu sai dy ad els che quei ei vid sesez ascheia! api ils peschs en quella possessiun als vaus da metter en ryschas?

en quella possessiun eisei era auas chan en peschs.

gie — glei lagets veiers, foss rheins a duytgs, els quals pli biars han se negentau, che que che glei daguots daua lien! a dapeia che cheutras ils peschs se viventen spyr entras estgia da corps humans, pon ei maneivel simagina tgiei peschs quei sa esser.

manco mal — quei sto esser peschs grons a grass!

oho: — peschs chan entras lur vivonda survegniu ferstan da glieut — a se lajen nueta piglia ply! a schin betta giu las auas — patsch sil momen en ei stully naven. cun la vera seza vardat en in plaid, ei sto buch esser in encarden zanua sut las steillas, nua che tontas schwentiras, tontas disgrazias tons malons se aflen schurschydas sut giuf da pun ensemen sco en quella miserabla achla! in sa per tradiziun — a la historia conferma era, che da trè tschien tschunconta a tons ons enneu, — ne eun da quater tschien, buch in possessur da quella, seigi morts d’ina mort natiralla!

mo metei bein resalvau quella madretscha, la quala ha faitg si quei agli pipin el testamen!

in tschontscha zaco bucca bugien da quei, vai udiu ryschdon quella [p. 457 modifica]historia jeu vai cuschiu tgiu a nueta detg leu tier, aber è quella veglia madretscha!

tgiei peia quella veglia madretscha. tgiei fin ha quella pigliau?

quella veglia madretscha ei la noitg vegnyda stinschentada dad in gattun nèr che schluittava adina entuorn ella: ed ei fetg probabel — gie fetg probabel, che quei gattun nèr — seigi stau — quei mutta chua, che enqual in vul vè cattau daugur cun peis da boch, a corns camutsch silla chua. — tgiei fin miu patrun veng a prender — sappi Dieus! ei han profetisau che laders vegnen a massacra el! — a jeu sto dy suenter ad el, chel se dat tuta breigia da far yra en nuet quella profezia! a de tane daven ils laders ton sco el po entras metter en senza sparng seia facultad. cun zunsch el lai yra quel achla — aber lu staten els ne lur client en quei prigel.

aber tonaton — signiur ruffin — vegnel jeu a retscheiver seia offerta!

els? huch vomien enpau! — quei fan ei mai pli.

senz auter — jeu vegnel a far quei!

schmaladyda vuelp veglia!

co el stat mal quei buger! tonaton a ti engraziel jeu per teias bunas visadas! ellas pon a mi silmeins nezegia quei, che jeu accepteschel per miu client la possessiun, aber laschel encuntercomi sil zuch puspei vender ella.

el meglier fuss ei chels enpitchassen nuet dil tut: jeu vai era per bia bucha reschdau si tut.

mo reteng la gretta — jeu vai schiglioch uss buca peda! — in autra gada, sai jeu puspei secomblidar cun teias flaussas. va naven

ascheia sin quella maniera en quei grau sco glei chou vai jeu faitg tut per nuet! sa sche jeu vai faitg memi da tup a schnup — ne fuva el memi lestis — memi mals? eh bein — jeu vegnel a piarder il meins, vida tut quei! sche il pipin vul se schbriga dil tuta faitg da quei che el posseda eun: tgiei enport ei a mi — glei ses faitgs: — alla fin da tutas fins, per in patrun sco el sai jeu vegni naven senza! enpau — tscheu sei detg, sei [p. 458 modifica] mess d’in meun. — quei che jeu fetschel uss per el, fetschel jeu pil bien cor! lei adina staus ina buna pial (f. 10^b)ei m’incherschess halt enpauet, schei vess grad eunca ventscher memi schliet. — uss, allo marsch — halt! quei ei gie tutavia in che va pil mun figiend viadi: forsa enqual scola della scola nera suenter miu manegia — vai jeu pauch da fa, a muert miu survetsch vai jeu è peda avunda da haver marveglias enpau da glieut jastra: — haver marveglias en tutt ed jra sculton a tadlon ora ei ina bialla niebla caussa. api il bein vegniu schin veng, a sa eunc fa en qual survetsch nunspitgiau.

Dieus seigi ludaus a benedius, che jeu finalmein meia casa — mia chara casa vesel ed aflel puspei.

seia casa? quel meina la latta! ne che el ei tochaus dil sturnez. e ha la tschochera.

mo metei giu tscheu miu amitg quella coffra! jeu vi schon scha rebytscha vi ed en casa: — jeu vai gie pagau vus?

o gie — miu bien signiur — o gie! — sche glei lubiu! — els en bein lèds a consolai chels en puspei a casa lur.

gie gliez — per guess — figiei quen.

jeu vai enconoschiu glieut — la quala culla fuva leda a consolada freven ad in pauper gianter oda lur tgiau citgiei surren! — pagau gliez han ei — gie gie pagau han ei schon.

tscheu eis ei cu glei pagau las fadigias — sche vullen ei eun ton honoronza. tscheu tscheu — jeu vi peia era oda miu tgiau beter citgiei surren! te —

tusi — tusi — jeu sundel è leds a consolaus che jeu vai bucca schbigliau vidadels. jeu vai cun ina gada priu els per in um della manuta largia. o enpau sai jeu il mistreng! Dieus els pagi. va naven

nagin vul seschar ver ne comparer o da meia casa! — jeu sto yra vieden a splunta.

quei um ei davon davos — a quei fin faitg eis el, quel fa gleiti enqual stuch. [p. 459 modifica]

ei para tuta veia che la gleut da quella casa seigi tuta morta a seterada, Dieus sa co quei ei.

signiur — els vegnen a pardona — jeu rogel per perdun — figiend in sprun enavos poz cametg — a lavina — quella fatscha enconoschel jeu, aber sai bucha grad mana a casa.

Dieus vus meini en bein — ei para che vus batyas la glina enpau. tgiei ei vies garegiamen?

ruffin seschmulond enpau dad in meun enpau dell auter.

miu miu garegiamen quel fuss, quel ei!

pertgiei nausch meis aschi entuorn mei a spechulon?

jeu level, jeu tertgiavel — jeu less —

ti lesses spiona ora forsa de qual meun ei fuss pli maneivel da brancha a mi la buersa?

jeu vomel en èr, schei fuss el — sche stuess el era enconoscher mei. — jeu sundel in um pleins da marveglias signiur! fetg marveglias! aber meia marveigliusadat ei buca da quellas marveglias malhoflias — groppas a maltartadas sunder de quellas . . . a jeu enpiarrel els cun tuta mieivladat — tgiei els hagien piars leu avon quella casa.

bueb! — per uss vesel jeu sco jauda en fatscha. — ruf — rufi.

mo mo signiur pella — pella —

riffal creig jeu.

pellin maneg jeu.

ussa sai jeu ruffin.

ad ussa veng ei endamen a mi era — signiur

pellegrin. eis ti quei peia. ruffin?

jeu sundel jeu! gliez ei franch a guess: aber els? en ei lu els. [p. 460 modifica]

glei nueta da schmerviglia, sche ti dubetes, sche jeu seigi jeu!

mosche sur tut il mun ei quei pusseivel? ah — quei ei nuet! il signiur pellegrin ei schon nof ons naven, a quei fuss plica fisierli schei duess grad oz a quei dy puspei turna. — a pertgiei mo grad oz?

quella dumonda sas ti fa in auter dy — metei che jeu duevel mai turna pli forsa?

pli tost buch — che bein gliez po schon esser — eh bein — sche seigien mille ga bein vegni — a gie mille ga charissim signiur

— aber alla fin da tutas fins en els il davos franch buch els!

jeu sundel franch il pellegrin a per quei mi dai bein dabot risposta, eis ei tut taffer, viven mès affons eun pipin? camilla?

gie — uss eisei choitg — a jeu meunglel zun nueta dubita pli! chels seigien buch els. — y viven, domadus viven ei! dad ina vart. sche el glauter mo enderschess da citgi auter avon.

Dieus seigi engarziaus! che domadus viven eun, els en bein a casa? mo dabot festgina, fai che jeu sappi vegny tier els cun ina gada bein hurti, rebytscha suenter la cofra a neu. vul y.

aber nua lu signiur pellegrin nua?

en casa schnup. se volva

en quella casa leu?

sentali en casa mia, nua auter? ei varda!

gie — gliez lu. quei va nagin gatti aschi dabot. dad in meun. tgiei dei dy uss?

moscha co peia a pertgiei buch. he.

quella casa leu signiur pellegrin — ei ei sarrada sy.

serrada sy? mosche co. [p. 461 modifica]

gie sarrada si a per quei serrada si ch che che nagin stat lililien.

nagin stat lien, nua habiteschen peia mes affons?

il signiur pipin, a la junfra camilla habiteschen — là, habiteschen zanua auter.

tgiei patarlems fisierlis ei quei cun balbigiems a mezs plaids.

els san peia nuet tgiei glei schebigiau avon buca gron tems?

co dei jeu savè quei ti lappi! che jeu sundel vegnius pèr uss grad.

o gie daveras, els fuven buca cheu, ed en nof ons sa ei schon myda en qual caussa. nof ons — in by tems! aber glei tonaton deschniesch od fuorma nof ons — nof entyrs ons esser naven, a grad uss puspei vegni: — sche quei daventass en ina comedia, tut vegness a dy — quei ei ina falla, che quei velg vegni grad uss puspei — a tonaton sei ver — el ha grad uss puspei saviu vegni — a veng e grad uss puspei. fisierli — fetg fetg.

o ti schbuserada schyarrada, tschatscher. buca terglina mei a dy a mi — sil momen nua mes affons en.

jeu vi dy ad els nua lur affons èn — lur junfra feglia ei — cun lur signiur felg — a lur signiur felg ei — cun lur junfra feglia a domadus —

a domadus nua?

domadus en traitgs oda quella casa!

a pertgiei buca sta en quella casa, en casa dil bab.

la casa dil siu signiur bab fuva per lur signiur felg memi gronda — memi pintgia — memi vitta — memi stretgia.

memi gronda memi pintgia memi stretgia memi vitta, tgiei tertignem da tschatscherlem ei quei?

sentali! e jeu digiel è quei! els san endriescher dad el sez bia pli bein, co quei ei tut! silmeins vegnen els schon a haver novas chel ei daventaus in marcadon. [p. 462 modifica]

miu felg in marcadon?

bui — ad in gron marcadon tier! schon da pliche in on enneu, viva el a se manteng spyr cun vender!

tgiei reschdas ti cheu. sche ha el forsa giu basens per metter giudameun seias mercanzias dad ina casa pli gronda?

moscha co peia — gie gie quei eisei!

quei ei exellen! jeu rebetschel era cun mei mercanzeia, a preziusa tier da quella dellas jndias!

pulit — quei veng ad esser in traffich da vender! schi ditg schchei cuoza.

festgina peia — a prendi la cofra a dies a meina mei tier el.

aber metei quella cofra seigi pesancha! — lubeschien mo in momen — jeu vomel sil zuch per in fachin.

ti sas schon purta ella tez! glei nuet auter che scartyras a bianchereia lien.

jeu vai avon citgiei tems faitg od liug in bratsch!

in bratsch — pauper giavel — mo sche va e neu cun citgi!

ussa bein glei bien: ascheia mitschel jeu schend d’ina vart: o pipin pipin tgiei vegnen els a dy tier questa nova. va — api turna grad enavos.

choz feltischen eis buch jus eun?

jeu sto en verdat els varda bein eigeli eun ina gada, scheels en els ne buch!

he sche dubetta, ti dubius dubitader!

gie, gie, per guess el ei el — nof ons naven — a grad uss turna. [p. 463 modifica]

cheu sto jeu uss spitgia sut tschiel aviert, silg larg, glei bien chei va paucha schenta per veias, a che pauchs ne nagins meï enconoschessen: — glei euncalù meglier per mei che jeu laschi buca od elgs meia cofra! il meglier fetschel jeu da sèr sin quella! — sesa: gleiti — gleiti — vegnel jeu a pudè seser comodeivlamein! jeu vai spargniau a teniu ensemen aischamein a stuiu sta ora prigels, a strapaz, che jeu astgiel schon gudè mès davos dys en ruvaus, a legermen: gie per guess, quei quent jeu da pude fa! a tgi veng a fa curvien da quei? sche jeu quentel mo ascheia surrò, sche possedel jeu, figiend quen da bass a sil davos tut pensifs dumbra vid la detta. —

In sto esser um schin . . . . tier a savè fa da tutas vysas figuras — quel less jeu e vè uss che enconuschess il cava scazzis — quei vul dy il cava petech dils s: v: per alza la chua als prous. raff vestgius en quels draps? jeu vai ina stampa che jeu sai mez buca quala — a dei fa — sai mez buca tgiei! ina comissiun narra, narra tuta faitg. narra ord moda — aber tgiei lu — il faitg ei che jeu sundel pagaus braf per trappla miu um: el stat buca da lunsch da seia casa veglia — a quei leu eï gie seia casa veglia? sche jeu sundel endretg.

tgiei buzibauda nauscha spèrt ei quei?

co quella glieut spanegien els a buca si per mei.

quella figura sto esser dad ina dellas pli desperadas bandas da canaglia, chei zacu stau sil mun: la capaluna varga ora miez bratsch la persuna 30 sin tuts meuns api glauter uf ei propi da vèr spizbub.

miu bien aug rigiet! vus che chuchigieis sin mei! cun ina verdad sco in giat cura chei tuna sil pli fetg! esses niebel ne nunniebel — rechs — ne paupers — dumiastis, ne jasters sco jeu? nigs parlieren? L’auda mal forsa! — pli aul segner aug vetter — sur signiur, els cheu cun lur tuffenari semess en plat sin quella cofra a sesen cheu sco ina reuna sin in byschel savessen els entruyda mei endretg? — jeu enquerel in giuvenaster numnaus pipin ne piperlepin ed in tgiau blut apress a pauch da lur stampa — numnaus tutillo ne tutilolo. — [p. 464 modifica]

pipin? tutillo — d’ina vart ascheia se numna gie miu felg — a miu amitg velg!

schels a mi san mussa la schabracha vul dy gli ignif da quella glieut — sche vegnen els a vegni partizipeivels della engrazieivladat dad in um, il qual um veng a curna ora en tutas quater parts dil mun quella lur hofliadat: il qual um ei in viandont che ha faitg viadi siat gadas tut da rudien entuorn entuorn il mun — ina gada sil floz — duas gadas tut a speruns en schletta: — a treis gadas a pei ed ina gada en in ballun da spyr luft.

astgins è savè quei signiur tgi el ei? co el se numma? danunder el veng? tgiei fitschentas chel hagi cullas numnadas persunas?

quei ei lù dumendau bia en ina gada! bia fetg! — sin tgiei dei jeu respunder da tut quei handel gl enprem? — schels mei lessen dumenda caussa per caussa mintgina da siu persei, sentalli culla duyda maniera, sche forsa, dundel jeu ad els plaid a faitg puintg per puintg: — ei ston savè jeu sundel fetg discursifs — tschintschass uss da bestia! — dad in meun: — cun quel sai jeu da in enprova da meia comissiun, mo quei schebegia bein da hazer metei nuet encunter in che sa il strech ed ei staus pil mun.

eh bein peia: — scha ven quei signiur a luby dad entscheiver culla pli cuerta! — qual ei lur num?

culla pli cuerta? miu num? falliu — falliu fetg — a per da bia tier.

co peia?

gie miu bien — charin — veglet signiur: jeu sto dy ad els mo quei: — fetschen bein per sen, a giezien las ureglias: — sche els — bein marvelg — schi baul chei catscha rurs, van oda miu enprem num — a van a van — da bien pass, sco ei mai pon — sche mettel jeu tonaton paga — che il sullelg ven schon ad esser jus rendius — euncha els mo survegnen ad égls glenprem buhstab da miu secund num.

poz gianter! els ston peia fa lur lavurettas a trafichems mo da stgyr sche duvrass ins gie tuta veia ina latiarna, ed ina bulscha tier lur num? per save da dentelli quel. [p. 465 modifica]

zun nuet auter — tuch la nodal aber s’entally latiarna cun lemelty da manatschocho, chei san vegnir suenter fried — a bulscha gie per savè tre a nez — quei che ven per la detta.

quei cherli ven neunavon cul lungaitg! — aber tgiei han els da conderscher ora tier il giuvenaster pipin a tiel vegliurd tutillo. — senza duby hanlegien els forsa culg enprem? pipin dei esser in gron marcadon!

in gron marcadon? da quei sai jeu lidi nuet! jeu vai sulettamein da metter a meuns duas brefs!

aha — aha: — forsa brefs davis, davart mercanzeias, chen per el sin veia, ne citgiei da quei metei?

ne pauch — ne bia — ne miula ne mèsa da quei: — glei brefs, las qualas siu bab ha termess cun mei.

tgi ha termess dyn ei?

siu bab.

il bab dil pipin.

gie grad lez. — il bab da pipin chei uss en tiarras jastras! il qual ei 25 miu bien amitg.

ascheia — ascheia — quei ei per rispett da plida tutaveia in enganader: — spetta enpau — tei vi jeu bi schuber trappla! jeu, dei haver termess cun quel brefs a miu felg? sa tgiei cheu ven lundero?

tgiei remeglien els? a maguglien? cheu cun lur murmigniem.

nuet, nuet: en qual vysa en els enconoschents cul bab dil pipin?

sche jeu fussel buch enconoschents cun el — sa mai — sche co vegness jeu a haver brefs dad el per siu felg pipin a per siu amitg tutillo — gie, gie, en tscheu en domaduas, nus essen amitgs sco jauda! [p. 466 modifica]

els en peia amitgs sco jauda — a nua fuvel da quellas uras quei lur amitg sco jauda, cura chel ha consegniau ad els quellas brefs?

el fuva — el fuva, en buna sanadat!

quei mi legra cordialmein! — aber nua fuva el peia? nua — en tgiei liug?

el fuva — el fuva silla chèsta da pafflagonia.

quei laschel jeu valè — che els enconoschien el, quei han ei schon detg. aber sentalli bein chels enconoschen el personalmein?

moscha tgiei peia? frili personalmein — vai jeu buca grad cun el tschetschau ora bein enqual buteglia malvaseia? a quei sil fletg nua chel crescha! els signiur san schon silla greppa da cappua — nua che hanibal ell’uiarra dils trent ons ha buiu schi stuerns, chel ha buca saviu marscha avon roma.

oho! els an studigiau para ei — ed an buna curtezia della historia.

aschi en qual caussa! pil diever da casa! il bia vai jeu enblidau.

savessen els buca dy a mi la statura ne fisonomeia dil bab dil pipin?

la statura? — els en mervigloss schi fetg sco citgi a palpa hazlas san ei sco jauda: — a jeu ils palpa hazlas teng jeu aul! — el ei aschi pil tgiau pli grons chels!

pulit — quei va bein — el jester sundel jeu pli grons da statura — che cheu cul tgierp en perschientscha! — siu num han els buca detg a mi eun? co al num?

el ha num — perfetgiamein sco in galantum dei haver num!

jeu less tonaton udy! avmnien el.

el ha num — el ha buca num sco siu felg: — jeu tegnel aber chel vess faitg meglier schel vess giu num ascheia! sunder el ha num — che ti possias — [p. 467 modifica]

mo vinavon — co al num.

jeu creig schi zun — jeu vai enblidau il num!

il num dad in amitg? vergonia.

pleun vies! heso! ussa mi va el per la buca entuorn, ed ei dent ils dens! numnien bein dabot in che tuna apresa pauch ascheia — el entscheiva sin in p.

pollicarp forsa.

buoch! pertgiei buca pollichuch!

pelagi. — metei.

pelagi è buch, pete — peterle — peterschin, naa, buca peterschin — glei in schbuserau num — pecla — pèlé — naa! e buch.

pellegrin buca sur tut?

grad dretg — pellegrin! less chil tinchel purtass quei falsari d’in num!

quei ei buca plidau malschech dad in num familliar!

he! sche pertgiei se furetgel aschi ad ins, dent ils dens! ei quei d amitg, schin lai encury schi ditg! — per quella ga vi jeu eun perduna! — schon endretg, pellegrin: sco jeu vai schon detg, il pli davos vai jeu plidau cun el silla chesta da pafflagonia — a numnadamein leu el pleun avon gibraltar! el fuva eun intenzionaus de far ina cuerta vesetta als retgs da gallipoli! —

als retgs da gallippoli? tgieinins en quels?

tgiei! els en in signiur! ed enconoschen buch ils frars renomai, che regian a gallippoli, ils las per tut il mun enconoschydas dardanellas, bernard ping a bernard gron dus frars sco dus cuolms. quels han avon in cerca 20: ons faitg viadi pil mun entuorn — e da quei tems ha el enpriu denconoscher els. [p. 468 modifica]

quellas flaussas narras cuozen memi ditg — jeu sto mo rumper la maseina — sinaquei che jeu sappi nua jeu seigi.

la cuert dils dus bernards dellas dardanellas, ston ei savè signiur, ei ina dellas pli pompusas ellas amaricas, a jeu sai per guess miu amitg pellegrin ei leu vegnius retschiarts zun bein! — a franch veng el buca schi gleiti! a grad per quei chel sez schminava quei, ed el saveva che jeu vegnevel tut alla grada tochen cheu, ha el dau brefs a mi per quietta ils sès perveia da seia liunga absenza.

quei ha el faitg fetg perdert! aber ina sto jeu eun dumenda?

ton sco els mai vulten!

schin ad els — miu singular signiur cun quei num liun — liun —

liuns ei miu num quei ei la vardat! — aber jeu portel era in zun cuert, il qual ei in extract — la quintessenza — la flur della fefa, della 20 groma — da quei liun liun!

astgins era savè quel?

raff.

raff? oho —

raff — gie per els survy!

naa naa — jeu engraziel dils voss survetschs — signiur raff!

raff vul dy en sesez il felg dil raff — aber raff veva miu bab num, a miu tat riff: — davart il qual miu bab enqual gada se clumava è riff: — ton che jeu, sche jeu less se gloria de mes babuns — mi savess numma riff raff!

ussa peia signiur riff — raff: — sinaquei che jeu vegni puspei tier meia dumonda denson — schin mussass ad els presentamein lur amitg pellegrin — enconoschessen els quel puspei?

sche jeu pudessel salva quests mes elgs — senza dubj! aber ei mi [p. 469 modifica]para che els valvess creien che jeu enconoschi il pellegrin! — - teidlien peia ina enprova sur tutas enprovas: — buca mo brefs ha el termess cun mei! sunder era sis mille thalers, ils quals jeu dei metter a meuns agli

sa schel vess faitg quei sche jeu fussel buch siu auter jeu? quei ei ryschuns che mazzen.

sis mille thalers?

spyr en biallas a bunas dublas da genua — tutas da peisa!

per uss sai jeu buca tgiei tertgia da quei cherli cheu! — in enganader che porta daners — quei ei in enganader zun fisierli mai udiu mai mai. cheu ei citgiei ensut.

signiur nus paterlein memi alla liunga — jeu vesel schon che els a mi meia gleut ni san mussa ni vullen mussa!

mo in plaid eun! els signiur raff han ei ils daners cun els — ils quals il pellegrin ha consegniau ad els?

a gie — a pertgiei?

ed ei peia fin faitg chil pellegrin bab dil pipin ha ad els dau quels sis mille thalers da purta?

gie fin faitg!

eh bein! sche tuornien quels mo puspei a mi signiur raff.

tgiei vai jeu da restituy ad els? ina mia — mia — miaschla per buca dy auter.

quels sis mille thalers chels han survegniu da mei!

jeu — vai jeu survegniu sis mille thalers dad els? tgiei schmaladiu dy!

els dien gie sez quei!

tgiei dig jeu? — els en — tgi en els peia?

jeu sundel grad quel che ha confidau agli signiur raff sis mille thalers — jeu sundel il pellegrin! [p. 470 modifica]

els pellegrin — tgi els pelegrin? a tgi sa tgiei? co? els pellegrin — dumeun! pfui tgieun.

mo enconoschen ei buca mei? quels retgs da gallippolli — ils per las tut il mun enconoschentas dardanellas — y |: bernard ping a |: bernard gron dus frars sco dus cuolms — han per grazia speziala mei schau vegnir naven pli gleiti che quei che jeu manegiavel, ed aschi navon, che jeu sundel cheu mez, sche vi jeu spargnia agli sigr raff la breia pli lunsch.

duess ins buch engierà che homer um fuss eun in pli gron falsari — che jeu sez?

senza ceremonias — mo buca pertratgien pli dilg, a tuornien a mi ils danès.

tgi nausch tertgiass che quei tytabetuh velg fuss schi din gieza fysa schi mullaus ò sil quatrin cumlgirader lestigs. schi baul chel auda che jeu vai danes cun mei — husch — sche eisel il pellegrin a paf vul ils daners. aber miu bien papahe schginiau, grad aschi gleiti sco els han se pellegrinau en en, grad aschi dabot vegnen ei a stuè se pellegrina en ora.

aber bein — tgi sundel jeu peia — sche jeu sundel buch quel che jeu sundel?

tgiei va quei tier a mi? seigien tgi chei vulten — schels en mo buca quel — che jeu vi buch chels deien esser: — pertgiei en els buca stai lentschatta quel il qual chei en — a pertgiei vulten ei uss esser quel il qual chels fuven buca lentschatta?

mo fetschien ina ga vinavon!

tgiei fa vinavon?

turna a mi mès danès.

hagien vinavon nueta stenta per quei — jeu vai mentiu — glei nuet en dublas da genua — sonder glei mo scret sil pupy; ner silg alf.

gleiti vegnel jeu a plida cun quei signiur — sin in autra moda — [p. 471 modifica]vus deias cuertamein ed alla grada save signiur riff raff — che jeu sundel il pellegrin, a sche vus consegneis a mi buca sil zuch las brefs, ed ils danes, che vus sez deis de crer, de haver survegniu da mei, sche vegnel jeu prest a cluma ensemen tonta glieut, che basens ei, per metter a ferm in enganader da quella sort!

els san peia infallibelmein che jeu sundel in enganader, — quei ei ina — ed els en infallibelmein il signiur pellegrin — quei ei la secunda — sche vai vai jeu peia lonur da prender pietigot dil signiur pellegrin — quei ei la finala — fetschel reverenza — a vomel per miu faitg per consequenza.

ti deias buca mytscha — bien amitg!

o buca drovien stenta — jeu rogel — enaquella tschaffa il pellegrin il raff — raff se fa largs e betta il pelegrin en tgil silla coffra — quei stuern bataglina savess eun rebitscha ina rebelliunneta schel se metess a fa glasen y oa — jeu vi schon termetter in chenconoscha tei pli bein. api va.

cheu sèsel jeu puspei, nua ei quel jus — quei schelm — nua ei quel jus? — jeu sai vè nagin. — vai jeu forsa cuppidau cheu silla cofra, a vai forsa semiau quellas flaussas — och il nausch vai jeu semiau! — jeu sundel in pupratsch: — cheu ei fin faitg citgiei en sut — gie per guess eisei citgiei en sut. — ruffin tuorna e nuot auter? è quei ei buca rechti — e quei buch! tgiei dei pomei entscheiver — jeu vi cluma neu tier citgi vegni tgi ca vul. holla — hela!

tgiei savess ins survi ad els miu signiur?

leis gudigna in bien tringelt — miu amitg?

quei fuss schon aura per mei! jeu less che mintg ura schebigiass ei da gudignia citgiei.

sche seigi peia — pernei dabot quella cofra — a manei mei tier il marcadon pipin.

tiel marcadon pipin? cheu seschbaglien ei, jeu sai las lugadas a conoschel [p. 472 modifica] la schenta bein avunda a marcadons pypyns dat ei nagins cheu — chei bein sappien.

gie! el dei cheu entuorn zanua esser en ina casa da cantun?

cheu en quest liug sai jeu da nagin marcadon pipin — en quella casa da cantun leu veia giu staten en autra glieut!

quei sach êsser — il pipin sto esser en quella casa — schiglioch steva el en quella vi tscheu — quella ei è seia.

ascheia — ascheia — uss sai jeu tgi els manegien — els manegien pipin quei schlemer ui quel enconusch jeu schon è.

tgiei — co — pipin quei schlemer.

mo gie — cheu en quei liug tituleschen tuts el ascheia — pertgiei duess jeu da in auter tetel? — siu bab fuva ilg velg pellegrin — in ranvè a tribel um — che pudeva mai brancha avunda: — el ei dacheu naven se mess sin viadi schon avon biars ons — sappi Dieus nua? — ferton che quel en tiarras jastras viva a truscha aischamein, ni ha forsa schon tratsch sil naas — prenda siu felg cheu si lef — metei che quel aschi pleun a pleun seigi è giu per la glatscha quei ei aber endretg! il spargnader sto haver siu schlavazader. — quei casetg leu puplen ei chel hagi è vendiu!

tgiei — vendiu — uss eisei clar uss! ach ti schmaladiu ruffin. — ach jeu schventirau bab — o felg — malgartigiau a schfarfaitg felg!

bui bui — els vegnen buch ad esser quei velg pellegrin sez? hagien buca per mal schels quel en — jeu vai nin stailg enconoschiu els. schiglioch vess jeu buca detg ora chels fussen in ranvè a tribel um: gliei halt scret a nagin sil naas tgi el ei! metei chil tringel vai jeu bess vi cun quei!

naa vus deies gudigna el miu amitg, vus deies gudigna el — mo enschei bein prest — eisei ver chel ha vendiu la casa? è a tgi ha el vendiu ella?

il tutillo quei velg ha cumprau ella!

o tutillo tutillo — um senza fei a honur! ei quei teia amizizia? jeu [p. 473 modifica]sundel tradius — jeu sundel piars! — ussa veng el a schnega a mi tut finadina miulla.

la glieut gli han mess ora malavunda, chel ha senpytschau da quella cumpra! dueva quel buch en lur absenza fa sco da vugau de lur felg? — in by vugau! quei pudess ins è dy — chei seigi faitg pertgiera il giat la schunscha a buch ils baguess. ei han el seia vetta teniu per in um interessau — a quei chei tgiaper a fa quach — resta tgiaper a fa adina quach! — aber leu vesel jeu grad vegnen el — jeu vi bugien scha en tschep miu tringel — la glieut ei memi frya zaco, cura chei enconoschen chin enconoscha els. va

jeu sto tonaton varda mez — tgi ha la curascha de se da ora per il pellegrin? — tgiei cattel jeu dagur — glei propi — propi sei el! — lai senbratscha charissim amitg! — sche eis ti ina gada puspei arrivaus? Dieus seigi ludaus a mille ga engraziaus! aber tgiei — tgiei schi stuius? enconoschess buca pli tiu tutillo?

tutillo tutillo — jeu sai tut — tut sai jeu. — ei quei ina strubiada, chin dei spetgia d’in amitg?

pellegrin reten la gretta — a calla a grad giu cun quei! jeu audel scho china liunga survetscheivla a lingiera — tossegada a infama — ha pudiu sibla en encunter mei. — buca per quei — oz il dy pèr lajder ven quei pratichau a vertiu sco da beiber aua — aber — aber da quella sorts nufs fa nagin ò a vegnen a ston vegni el petgien — il ryschda senza fundamen mo sin schmina — a biaras ga per hass, schquidonza — vendetgia — va maneivel — tgi crei — tgi crei buch — aber il tgi sa resta — lonur a il bien num pytescha biaras ga inozentamein — tgi restituescha — senza restitui — co va ei — en si — en giu mo in ton — ne tut alla grada a bass tocha funs! basta vardien quels! — cheu ei buca il liug per discuerer, alla liunga ed alla manedla da quei — neu — neu miu amitg en casa teia!

en casa meia?

gie en casa teia, eunch uss eis ella teia — ed encunter teia veglia [p. 474 modifica] dei nagin auter survegni ella! neu — sas tgiei quei ei detg! jeu vai per ventira las clafs cun mei — metei che quei seigi teia cofra. — allo — ti dad in meun a jeu dell’auter lein runa ella nus sezi en casa — glei tonaton nagin cheu dentuorn.

aber il danè blut leu seteraus — sas bein?

è quel aflas ti tal a qual sco ti has zuppau el medem liug ad esser! van runon la cofra.

co plai quei — ussa an ei viu el — fuv’ei buch el cun pial a quailg?

bein — bein — ti as ryschun glei el sez.

sche mo las ceremonias del enprem benvegnien fussen vergadas! ne buch?

miu malsedeporta, meias filistuchas vai jeu mai sentiu schi vivamein ed han faitg trembla il cor sco grad en quei momen! pertgiei cheutras sundel jeu impedius ne vegnel retenius dad astgia legramein se presenta ad in bab. — che mei ha adina zartamein carezau.