Holi

Holi (pr. houli; Sanskrita: होली Holī) esas Hinduista printempo-festivalo celebrata en India e Nepal, anke konocata kom la "festivalo di kolori" o la "festivalo di amo".

La festivalo signifikas la vinko da lo bona di lo mala, l'arivo di printempo, fino di vintro, e por multi festala dio por renkontrar altri, ludar e ridar, obliviar e pardonar, e reparar ruptita relati.  Ol anke celebresas kom dankexpreso pro bona rekolto.  Ol duras un nokto ed un jorno, komencante dum la vespero di Purnima (dio di Plena Luno) dum la monato Phalgun dil Vikram Samvat Hindu-Kalendario, inter la fino di februaro e meze di marto en la Gregoriala kalendario.  L'unesma vespero konocesas kom Holika Dahan o Chhoti Holi e la sequanta dio kom Holi, Rangwali Holi, Dhuleti, Dhulandi, o Phagwah.

Holi esas anciena Hinduista religiala festivalo quo populareskis che ne-Hinduisti en multa parti de Sud-Azia, ultre homi en altra komunesi exter Azia.  Dum recenta yari la festivalo difuzesis a parti de Europa e Nord-Amerika kom printempala celebro di amo, ludo e kolori.

Holi-festi komencas dum la nokto ante Holi per Holika Dahan ube homi kunvenas, facas religiala ritui avan la fairo, e pregas ke lia interna maleso destruktesez, same quale Holika, fratino dil demon-rejo Hiranyakashipu, ocidesis en la fairo.  La nexta matino celebresas kom Rangwali Holi - libera festivalo di kolori, ube on interindutas per kolori ed interaquizas.  Aquo-fusili ed aquo-baloni anke uzesas por ludar ed interkolorizar.  Absolute irgu esas valida skopo: amiko, nekonocato, richo o povro, viro o muliero, amiki ed oldi.  La ludo e lukto per kolori eventas en la stradi, parki, apud templi ed edifici.  Grupi portas tamburi ed altra muzik-instrumenti, iras de loko a loko, kantas e dansas.  On vizitas familio, amiki ed enemiki por jetar koloroza polvi sur l'una l'atra, ridar e babilar, lore partigar Holi-delikataji, manjaji e drinkaji.  Kustumala drinkaji inkluzas bhang (marihuano), quo esas ebriigiva.  Dum la vespero, desebrieskinta, on metas kostumi e vizitas amiki e familiani.

La Holi-festivalo havas kultural signifiko inter diversa Hinduista tradicioni dil Indiana subkontinento.  Ol esas la festo-dio por eskartar pasinta erori, finar konflikti per renkontrar altri, dio por obliviar e pardonar.  On pagas o pardonas debi, ultre rinovigar relati kun konocati.  Holi anke signalas la komenco di printempo, por multi la komenco di nova yaro, okaziono por juar la chanjanta sezoni e ganar nova amiki.

Holi esas importanta printempo-festivalo por Hinduisti, nacionala vakanco en India, regionala vakanco en Nepal ed altra landi.  Che multa Hinduisi ed ula ne-Hinduisti, ol esas ludema kultural evento e pretexto por jetar koloroza aquo vers amiki e nekonocati jokeme.  Ol do celebresas en multa parti dil Indiana subkontinento.  Holi celebresas ye la fino di vintro, ye la lasta plenluno-dio dil monato dil Hinduista luno-solala kalendario qua reprezentas printempo, tale ke la dato variasy kun la lunala ciklo.   La dato esas maxim ofte en marto, ma kelkafoye tarda februaro dil Gregoriala kalendario.

La festivalo havas multa skopi; maxim importante, ol celebras kla komenco di printempo.  En 17ma-yarcenta literaturo, ol deskriptesis kom festivalo qua festis agrokultivo, bona rekolti e fertila tereno.  Segun Hinduisti ol esas tempo por juar l'abundanta kolori di printempo ed adiar vintro.  Che multa Hinduisti, Holi-festi signalas la komenco dil nova yaro ed okaziono por rinovigar ruptita relati, finar konflikti e liberigar su de akumulita emocala nepuresi del pasinto.

Ol anke havas religiala skopo, simbole signifikata da la legendo di Holika.  La nokto ante Holi, fairi acendesas en la ceremonio Holika Dahan (brulo di Holika) o Mikra Holi.  On kunvenas proxim fairi, kantas e dansas . La nexta dio, Holi, konocata kom Dhuli en Sanskrita, o Dhulheti, Dhulandi o Dhulendi, celebresas.  Pueri e yuni interaspersas koloroza polvo-dissolvuri (gulal), ridas e festas, dum ke adulti indutas sika koloroza polvo (abir) sur la vizaji di l'una l'altra.  Vizitanti che hemi unesme vexetesas per kolori, pose servesas per Holi-delikataji (quala puranpoli, dahi-bada e gujia), deseri e drinkaji.  Pos ludar per kolori, e netigar su, homi balnas, metas neta vesti, e vizitas amiki e familiani.

Quale Holika Dahan, Kama Dahanam celebresas en ula parti di India.  La festivalo di kolori en ca parti nomizesas Rangapanchami, ed eventas ye la kinesma dio pos Poornima (plena luno).

Holi esas anciena Hindu festival kun kulturala ritui.  Ol mencionesas en la Puranas, Dasakumara Charita, e da la poeto Kālidāsa dum la 4ma-yarcenta regno di Chandragupta II.  Festo di Holi anke mencionesas en la 7ma-yarcenta Sanskrita dramato Ratnavali.  La festivalo Holi facinis europana komercisti e britana koloniala stabo en la 17ma yarcento.  Diversa olda edituri dil Oxford English Dictionary mencionas ol, ma kun varianta, fonetikale derivita espeli: Houly (1687), Hooly (1698), Huli (1789), Hohlee (1809), Hoolee (1825), e Holi en edituri pos 1910.