Gregoriala kalendario
Gregoriala kalendario esas kalendario kun origino en Europa, nun oficale adoptita en la tota mondo. Ol recevis la nomo Gregoriala honore a la papo Gregorius la 13ma, qua iniciis ol.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]La Juliala kalendario esis plu longa kam la naturala yaro per 11 minuti e 14 sekundi, do en período de 128 yari la Juliala kalendario devancis la naturala yaro per un dio. Dum la koncilo di Trento, qua eventis inter 1545 e 1563, on decidis novigar la kalendario, ed en 1582 la papo Gregorius la 13ma promulgis buloletro imperanta direta transiro, en ta yaro, de la 4ma di oktobro al 15ma di oktobro.
En la Gregoriala kalendario existas min multa bisextila yari kam en la Juliala. La bisextila yari esas olti dividebla per quar, exepte la per cent dividebla yaro, qua ne esas dividebla per 400. Do 2000 esas dividebla per 400, e la yaro 2000 esis bisextila, ma la yaro 1900 ne esis bisextila, quankam 1900 esas dividebla per 4. Per la Gregoriala kalendario la difero inter kalendario-yaro e naturala yaro kreskos til un dio erste dum 3,300 yari.
Gradopa adopto
[redaktar | redaktar fonto]La Gregoriala kalendario esis tre bona noviguro, ma on komencis uzar ol inerte pro religiala ed ekleziala deskonkordo. La katolika papo novigabis la kalendario, ed altri esis kontre olu. La protestanti en central Europa uzeskis la Gregoriala kalendario erste en 1700, Anglia en 1752, Suedia en 1753, Rusia pos la revoluciono en 1918. Chinia komencis uzar la Gregoriala kalendario en 1929.
En Anglia, la Gregoriala kalendario (propozita dal Papo Gregorius la 13ma en 1582) adoptesas en 1752, remplasigante la Juliala kalendario. Por sinkronigo kun altra landi en Europa qui ja adoptis la Gregoriala kalendario, plura dii esas omisata; tale, la dio pos merkurdio 2ma di septembro 1752 esas jovdio 14ma di septembro. La desaparo di 11 dii produktas desquieteso; komercisti previdas desfacilaji pri periodi stipulita en komercala kontrati; altra homi desaprobas la chanji di supozeble fixa festo-dii, o timas ke 11 dii di lia vivo esas perdata; la frazo "Retro-donez a ni nia 11 dii!" esas audata.