Cieloskrapero

Cielo-skrapero, cieloskrapero o ciel-skrapero, esas tre alt edifico qua uzesas por lojar o laborar. Panoramo-turmi (ex-e: Eiffel-turmo) o send-masti (ex-e: CN-turmo) sen normal etaji ne konsideresas kom cieloskraperi. Importanta teknikala faktori en la historio di cieloskraperi esas la developo di elevatori e l'apliko di bon-qualesa stalo e betono.

Alta konstrukturi ja konstruktesis dum la pasinto, ma depos la 19ma yarcento ta maniero konstruktar bone developesis. Ante ke konstruktesis per stala frami, esis dika muri qui devis portar la tota pezo di la konstrukturo e lor on nur povis konstruktar plu alta per pludikigar l'infra muri. Ultre to, manko de modern aquo-pumpi e certe funcionant elevatori igis vivar ye grand alteso desagreable e nepraktikale. La furio alte konstruktar qua tra-iris Usa ye la fino di la 19ma e komenco di la 20ma yarcento, ne nur nutresis da la teknikala novaji quale la sekures-elevatoro di Otis (1852), l’apliko di stalizita betono e stala frami, ma anke pro la diminuto di preci di stalo. La 42 metri alta Home Insurance Building de 1885 en Chikago esas konsiderata kom l’unesma vera ciel-skrapero. Quankam l'alteso segun hodiala nombri ne vere esas impresanta (la Burj Khalifa esas preske 20-foye plu alta), l’arkitekto William Lebaron Jenney kom unesma uzis stala framo, per qua esis posibla konstruktar plu alte sen dika muri. Tala-maniere anke plu alta ciel-skraperi povis esar konstruktata. En 1891 en (Saint Louis, Missouri), la 45 metri alta Wainwright Building parkonstruktesis, qua anke provizesis de stala framo dal arkitekto Louis Sullivan. Sullivan, qua da multi konsideresas kom la patro di la ciel-skrapero, dicis ke alta kontor-edifico devas esar elevat ed alta, kun forteso, glorio e fiereso de infre a supre.

Quo esez la precipua karakterajo di alta kontor-edifico? Ol esez elevata. Ol esez alta. La povo e forteso di alteso devas celar en ol, same kam la glorio e fiereso di sorco. Ol esez exakte edifico alta fiera e honoresema, qua acensas en pura sorceso e qua de infre a supre unesas sen irga deviacanta lineo." (L. Sullivan)

Depos la komenco di la 20ma yarcento en Usa, la konstrukturi divenis plu alta kam la tradicional edifici de cirkume 5 strati, ube la manko de historiale valoroz edifici simpligis la transformo di la centri ad impresanta urbana panoramo kun (ofte klasike dekorita) giganta konstrukturi. L'en 1902 parkonstruktit e 87 metri alta Flatiron Building esas bel exemplo. L'arkitekto Daniel Burnham facigis la fasado en kalk-stono e glezita terakoto dum qua il kunjuntis elementi dil Italian e Franca renesanc-arkitekturo.

Wikivortaro explikas
ca rubriko
en altra lingui: Cieloskrapero

Pasinta yari kelka desegnuri facesas e konstruktesas de ligna ciel-skraperi. La dekequar kontant edifico en Bergen qua esas konocata kom Treet o the Tree (l'Arboro) esis la maxim alta ligna edifico qua parfinesis en 2015. Tamen, ol perdis olua titulo a la dekedok etaji kontanta dormeyo dil Universitato di Britaniana Kolumbia en Kanada, kande ta edifici parkonstruktesis en 2016.