Běła kichawa
| |
| Běła kichawa (Veratrum album) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| rjadownja: | (Liliopsida) |
| podrjadownja: | (Liliidae) |
| rjad: | (Liliales) |
| swójba: | Kichawowe rostliny (Melianthaceae) |
| ród: | Kichawa[1] (Veratrum) |
| družina: | Běła kichawa |
| wědomostne mjeno | |
| Veratrum album | |
| L. | |
Běła kichawa (Veratrum album) je rostlina ze swójby kichawowych rostlinow (Melianthaceae).
Wopisanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Běła kichawa je trajne zelo, kotrež docpěwa wysokosć wot 50 hač 150 cm. Rostlina ma wjace tołstych korjenjow.
Łopjena maja dołhe nerwy, su wjacekróć po dołhosći fałdowane, schódne a steja šrubojće wokoło stołpika. Delnje łopjena su šěroko owalne, mjeztym zo hornje łopjena su lancetojte, wjacenerwne.
Kćěje wot junija hač awgusta. Hwězdate, běłe abo žołtojte, zwonka zelenojte kćenja docpěwaja šěrokosć wot 8 hač 15 mm a steja w kićach, kotrež su k nakónčnej, maksimalnje 50 cm dołhej pakići zjednoćene. Delnjej kćeni stej dwusplažnej. Kćenjowe łopješka su ćmowšo žiłowane.
Zajědojćenje wuwoła třichanje, sylzowe ćečenje, problemy při póžěranju, hłowywjerćenje, přizajeće, spadowanje krejoweho ćišća a smjerć přez stagnaciju wutroby abo přizajeće dychanja. Alkaloidy móžeja samo intaktnu kožu předrěwaja.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće často na łukach a składźišćach za zwěrjata Alpow, na łuhojtych łukach a w łučinowych lěsach blisko Alpow. Preferuje čerstwe hač mokre, wutkate, zwjetša wapnite pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je w horinach srjedźneje a južneje Europy rozšěrjena.
Noty
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 38, 118 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 186 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)