Linguas eslavas

 

•      Belaruso
•      Ruso
•      Ruteno
•      Ucraíno

• Existe un subgrupo occidental composto por:
  •      Esloveno
  •      Serbio
  •      Croata
  •      Bosníaca
  •      Montenegro (mutuamente intelixíbeis)
• e outro oriental composto por:
  •      Búlgaro
  •      Macedonio (mutuamente intelixíbeis)

•      Checo
•      Eslovaco
• As linguas lequíticas:
  •      Polaco
  • Silesiano
  • Polabio (extinto)
  •      Caxubio (ou caxubiano)
  •      Pomeraniano(ou pomeranio extinto)
•      Alto sorabo
•      Baixo sorabo

A lingua literaria eslava máis antiga é o eslavo eclesiástico antigo, que pervive no eslavo eclesiástico e na lingua planificada intereslavo.

Tódalas linguas eslavas descenden do protoeslavo. A maioría dos lingüistas afirman que o proto-eslavo evolucionou do protobaltoeslavo, antecesor común do protobáltico (da que derivan as linguas bálticas). O proto-balto-eslavo orixinaríase nos territorios que arrodean a actual Lituania arredor do ano -3000. O proceso de separación tivo lugar a finais do II Milenio. Algúns lingüistas, maiormente procedentes dos países bálticos, manteñen que non existiu esta lingua común.

A imposición do eslavo eclesiástico sobre os eslavos ortodoxos fíxose en detrimento das súas variedades dialectais, as cales se enriqueceron aproveitando o seu vocabulario para os conceptos abstractos. Os autores do Renacemento polaco e o Barroco croata do século XVI, pola contra, empregaron o vernáculo.

 

Con esa influencia do eslavo eclesiástico, a literatura eslava gozou de independencia lingüística. Só a tradición literaria croata ten tanta antigüidade como o eslavo eclesiástico. Comezou co Codex Vinodol e continuou no Renacemento ata que o croata se codificou en 1850, aínda que boa parte da literatura entre 1300 e 1500 se escribiu nunha mestura de vernáculo e eslavo eclesiástico semellante ao empregado en Rusia e noutras partes. O monumento antigo máis importante da escrita croata é a táboa de Baška, de finais do século XI. É unha lousa de pedra atopada na pequena igrexa de Santa Lucía na illa croata de Krk; contén texto escrito en čakavian, hoxe en día un dialecto do croata e en escrita glagolítica croata. A independencia de Dubrovnik facilitou a continuidade da tradición. As linguas dos eslavos católicos rozaron a extinción en numerosas ocasións. O texto máis antigo en polaco é do século XIV; con anterioridade, a lingua da administración era o latín. O checo estivo sempre en perigo de ceder diante do alemán, e o sorabo, falado actualmente só na Alemaña por varios miles de persoas. O esloveno, baixo influencia alemá e italiana, limitábase a ser unha lingua rexional falada polos campesiños e só se escribiu coa Reforma protestante do século XVI.

As influencias estranxeiras máis recentes seguen a mesma tónica xeral nas linguas eslavas que no resto e dependen das relacións políticas dos eslavos. No século XVII, o ruso burgués (delovoi jazyk) absorbeu palabras do alemán a través de contactos directos entre os rusos e comunidades de alemáns asentados na Rusia. Na época de Pedro o Grande, os contactos frecuentes coa Francia introduciron numerosos empréstimos e calcos, moitos dos cales substituíron empréstimos eslavos máis antigos. O ruso, pola súa volta, influenciou a maioría das linguas eslavas durante o século XIX. Os escritores croatas tomaron palabras checas libremente, mentres que os checos, loitando pola supervivencia da súa lingua, tomaron moitas do ruso. A influencia do ruso sobre o búlgaro é moito máis notoria, xa que este tomou moitas palabras rusas para substituír os empréstimos do turco e do grego, de tal maneira que moitas palabras búlgaras manteñen unha estrutura fonética infrecuente no búlgaro ou mesmo nas linguas eslavas meridionais.

 

O proto-eslavo existiu aproximadamente até mediados do I Milenio a.C. No século VII xa se dividira en zonas dialectais extensas. Non existen teorías satisfactorias acerca da natureza da posterior separación entre eslavo occidental e meridional. Pénsase que o eslavo meridional converxeu nun ruso antigo que perdurou até o século XII. Pénsase que os eslavos meridionais chegaron aos Balcáns en dúas ondas e que entre elas houbo unha poboación grande de válacos.

A diferenciación lingüística viuse favorecida pola dispersión dos pobos eslavos sobre un territorio enorme -que en Europa Central excedía a extensión actual das maiorías eslavo-falantes. Os documentos escritos dos séculos IX, X e XI mostran xa trazos lingüísticos locais.

O movemento de falantes de linguas eslavas cara aos Balcáns nos últimos séculos do Imperio Bizantino expandiu a área de fala eslava, mais a lingua escrita pre-existente (o grego) sobreviviu nesta área. A chegada dos húngaros á Panonia no século IX interpuxo falantes de linguas non eslavas entre os eslavos meridionais e occidentais, cortando en consecuencia a conexión entre os eslavos da Croacia Branca (Crobatia, actual Polonia) e Serbia Branca (Pomeria, actual Alemaña) dos eslavos meridionais (croatas e serbios). As conquistas dos francos completaron a separación entre estes dous grupos, cortando tamén a conexión entre os eslavos da Moravia e a Baixa Austria (Moravia) dos das actuais Estiria, Carintia, o distrito de Lienz en Austria e nas provincias da actual Eslovenia, onde os antecesores dos eslovenos se asentaran durante a primeira colonización.

• As linguas eslavas occidentais escríbense mediante o alfabeto latino arriquecido con diacríticos.
• As linguas eslavas meridionais escríbense mediante o alfabeto cirílico (serbio - que tamén pode empregar o latino, como sucede en Montenegro), macedonio, búlgaro) ou o alfabeto latino (bosníaco, croata, serbio, esloveno).
• As linguas eslavas orientais escríbense mediante o alfabeto cirílico.

Unha norma -simplificada- de resumir a situación é pensar que as linguas eslavas dos países ortodoxos empregan o alfabeto cirílico e os demais o alfabeto latino.

Nesta táboa compáranse a escrita dalgunhas palabras destas linguas xunto coa súa tradución ao galego.

• Continuidade étnica e etnoxénese eslava
• Let's try Slavic languages!
• Dicionarios eslavos en Slavic NetArquivado 17 de xaneiro de 2007 en Wayback Machine.
• Slavistik-Portal Portal Slavistics (Alemaña)
• WordReference - foro das linguas eslavas