Lingua bosníaca

Bosníaco; bosanski
Pronuncia:	[bǒsanskiː]
Falado en:	Bosnia e Hercegovina; Serbia; Montenegro; Croacia; Albania
Rexións:	Balcáns
Total de falantes:	2 500 000
Posición:	Fóra das 100 primeiras
Familia:	Indoeuropea; Eslava; Eslava meridional; Bosníaco
Escrita:	Latino e cirílico
Status oficial
Lingua oficial de:	Bosnia e Hercegovina; Serbia; Montenegro
Regulado por:	Non está regulado
Códigos de lingua
ISO 639-1:	bs
ISO 639-2:	bos
ISO 639-3:	bos
Mapa
Status
	; O bosníaco está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

O bosníaco^[2]^[3] (en alfabeto latino: bosanski, en alfabeto cirílico: босански) ou bosnio^[4] é unha variante do antes chamado serbocroata. Baséase na variante occidental do dialecto štokavian e usa tanto o alfabeto latino como o alfabeto cirílico. Actualmente considérase unha lingua diferenciada do serbio, do montenegrino e do croata, formando un continuo dialectal. Fálano gran parte dos habitantes de Bosnia e Hercegovina. Tras a independencia do país decidiuse substituír o serbocroata como lingua oficial, cambiándoo polo serbio, o croata e o bosníaco, que son tres variedades do mencionado serbocroata.

Este artigo amosa letras cirílicas. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Nome do idioma

O nome da lingua é controvertido. Os croatas e serbios de Bosnia e Hercegovina chámano croata e serbio respectivamente. A Constitución da República Srpska, onde este idioma é tamén lingua oficial, refírese ao idioma como "Lingua falada polos bosníacos" ("Jezik kojim govore Bošnjaci"), do mesmo xeito que o fai o goberno de Serbia. O nome de lingua bosníaca é o máis comunmente aceptado entre os lingüistas bosníacos, ademais de ser usado no estándar ISO 639.

Recoñecemento Oficial

O Tratado de Dayton, recoñece ao bosníaco como unha lingua diferenciada falada en Bosnia e Hercegovina polos bosníacos e figura como tal na constitución dese país.

Historia

A moderna lingua bosníaca usa o alfabeto latino, aínda que os escritos máis antigos utilizaban un tipo de cirílico bosníaco denominado bosančica dende o séculos X ou XI. O documento máis antigo das linguas Bosníaca, Croata e Serbia é a táboa Humac, que está escrita nesta tipografía. A carta bosníaca foi escrita en cirílico en 1189 polo dirixente bosníaco Kulin Ban. O 3 de xullo de 1436 na rexión de Kotor, un duque mercou unha moza dicindo: Muller bosníaca, herética e de lingua bosníaca chamada Djevena. O primeiro dicionario bosníaco data de 1631.

Gramática

A súa base fundamental é a variante occidental do dialecto štokavo.

Estandarización

A pesar de que os bosníacos falaban unha lingua moito máis homoxénea que os croatas ou os serbios, o idioma bosníaco non logrou estandarizarse no século XIX.

Vogais

O vogalismo da lingua bosníaca baséase en cinco vogais.

Escritura latina	Escritura Cirílica	IPA
i	и	[i]
e	е	[ɛ]
a	а	[a]
o	о	[ɔ]
u	у	[ou]

A letra "R" pode representar tanto unha vogal como unha consoante. É considerada unha vogal cando está rodeada por dúas consoantes, como en brzo (rápido).

Consonantismo

O sistema consonántico do bosníaco ten como características unhas series de consoantes africadas e palatais, non presentando aspiración. Nos bloques de consoantes denominados "clústers" (que son grupos de consoantes sen vogais), todas son sonoras ou xordas. A regra non se aplica ás aproximantes, que poden ser sonoras ou xordas ou para palabras estranxeiras, como Washington (VašinGton/ВашинГтон), nomes propios ou cando as consoantes non forman parte dunha mesma sílaba. As R poden ser silábica, realizando unha función de vogal en certas palabras e mesmo ser acentuada, como en serbio, croata, macedonio, esloveno, checo e eslovaco.Raramente pode ser silábica, por exemplo, no nome do río "Vltava", a 'l' é silábica, igual que os grupos lj, m, n e nj en xerga.

Grafía latina	Grafía cirílica	IPA
vibrantes
r	р	[r]
aproximantes
v	в	[ʋ]
j	ј	[j]
laterais
l	л	[l]
lj	љ	[ʎ]
nasais
m	м	[m]
n	н	[n]
nj	њ	[ɲ]
fricativas
f	ф	[f]
s	с	[s]
z	з	[z]
š	ш	[ʃ]
ž	ж	[ʒ]
h	х	[x]
africadas
c	ц	[ʦ]
dž	џ	[ʤ]
č	ч	[ʧ]
đ	ђ	[ɟj]
ć	ћ	[cç]
explosivas
b	б	[b]
p	п	[p]
d	д	[d]
t	т	[t]
g	г	[g]
k	к	[k]

Notas

↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para bosníaco.
↑ "bosníaco". TERGAL. Consultado o 29/05/2019.
↑ "bosnio". TERGAL. Consultado o 29/05/2019.

Véxase tamén

Outros artigos

Ligazóns externas

Páxina de Ethnologue para a lingua bosníaca Arquivado 02 de outubro de 2012 en Wayback Machine.
Páxina sobre a lingua bosníaca
Curso de Bosníaco (en inglés)
The Oslo Corpus of Bosnian Texts

Este artigo sobre lingüística é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

[1] Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.

[2] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para bosníaco.

[3] "bosníaco". TERGAL. Consultado o 29/05/2019.

[4] "bosnio". TERGAL. Consultado o 29/05/2019.

[2]

[3]

[4]

[1]