Lingua akan

Akan
Falado en:	Ghana, Costa do Marfil (Abron), Benín (Tchumbuli)
Total de falantes:	11 millóns (2007)[1] 1 050 000 (Segunda lingua en Ghana)[2]
Posición:	78
Familia:	Atlántico-congolés  Kwa   Potou-tano    Tano     Tano central      Akan
Escrita:	Latino (alfabeto twi e fante)
Status oficial
Lingua oficial de:	Ningún. O goberno promociona a lingua en Ghana
Códigos de lingua
ISO 639-1:	ak
ISO 639-2:	aka
ISO 639-3:	ambos: fat — Fante twi — Twi
Mapa
Status
O akan está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[3]

O akan^[4] é unha lingua, ou un conxunto de dialectos relacionados entre si, do grupo kwa que se fala en Ghana, foi a lingua do imperio Ashanti.^[5]

O fante fálase na costa ao oeste de Accra, o akuapem é a lingua dos montes ao norte de Accra e o asante fálase no oeste de Ghana.

Os dialectos literarios do akan son:

• Asante
• Fante
• Akuapem

Dialectos non literarios

• Agona
• Ahafo
• Akyem Bosome
• Asen
• Dankyira
• Kwawu

O abrong de Costa do Marfil podería incluírse entre os dialectos akan, pero carece de forma escrita e hai a tendencia a consideralo unha lingua independente. O asante e o akuapem forman o twi.

As primeiras en dar forma escrita ao akan foron os europeos que se achegaron ás costas de Ghana, en 1673 fíxose un glosario de asante que se publicou en alemán e en 1764 realizouse unha gramática de asante que se publicou en danés, ou o dicionario Johann Gottlieb Christaller en akuapem de 1881.
Os primeiros misioneiros que se asentaron en Ghana escolleron o akuapem para publicaren gramáticas, dicionarios e literarura relixiosa, estas obras esparexéronse polo territorio asante, converténdose a escrita akuapem na utilizada no seu territorio ata os anos 1960 cando se desenvolveu a ortografía asante.^[6] Cada dialecto ten a súa propia forma escrita, aínda que o Bureau of Ghanian languages unificou as ortografías akan en 1981 pero non chegou a implementarse, de feito só se publicou un libro ^[7] con esa ortografía, o libro de himnos Kristofoɔ Ndwom Nwoma. O akan é unha lingua promovida polo goberno ghanés, é a lingua de ensino nos primeiros tres niveis de ensino no seu territorio tradicional, ademais fóra del funciona como lingua vehicular e é materia de ensino en todo o país.
Hai publicacións periódicas, emisoras de radio, un programa semanal na televisión e unha certa literatura, sobre todo teatro e relatos tradicionais.

Existe unha versión da Wikipedia en  Lingua akan

• Wikipedia en akan

• O akan no Ethnologue
• Bibliografía sobre o akan
• Curso básico de akan Arquivado 17 de xuño de 2021 en Wayback Machine.