John Wayne

John Wayne
	; (1959)
Biografía
Nacemento	(en) Marion Robert Morrison ; 26 de maio de 1907 ; Winterset, Estados Unidos de América (pt)
Morte	11 de xuño de 1979 (72 anos); Westwood, Estados Unidos de América
Causa da morte	cancro de estómago
Lugar de sepultura	Pacific View Memorial Park (en)
Residencia	Glendale
Educación	Universidade do Sur de California - Pre-law (en) ; Glendale High School (en)
Altura	193 cm
Actividade
Campo de traballo	Filme, Actuación, dirección de cine e Produción de cinema
Lugar de traballo	Estados Unidos de América
Ocupación	actor, xogador de fútbol americano, actor de televisión, realizador, produtor, guionista, director de cinema, produtor de cinema, actor de cinema, escritor
Período de actividade	1926 - 1976
Partido político	Partido Republicano
Xénero artístico	Western, cinema bélico, Cinema mudo, cinema de aventuras, filme de acción, filme épico (pt) , cinema dramático e filme de suspense
Pseudónimo literario	John Wayne
Selo discográfico	RCA Records
Nacionalidade deportiva	Estados Unidos de América
Deporte	Fútbol americano
–
Traxectoria
Familia
Cónxuxe	Pilar Pallete (1954–1979); Esperanza Baur (1946–1954); Josephine Wayne (1933–1945)
Parella	Marlene Dietrich
Fillos	Michael Wayne; () Josephine Wayne; Patrick Wayne; () Josephine Wayne; Ethan Wayne; () Pilar Pallete; Marisa Wayne; ()
Pais	Clyde L. Morrison e Mary Brown
Premios
	(2007) Salón da Fama de California; (1970) Owen Wister Award (en) ; (1970) Premio Golden Plate; (1969) Globo de Ouro ó mellor actor - Drama, premiado polo traballo Valor de lei; (1969) Premios Óscar; (1969) Óscar ó mellor actor, premiado polo traballo Valor de lei; (1966) Premio Cecil B. DeMille; (1953) Premio Globo de Ouro; estrela no Paseo da Fama de Hollywood; Medalla de Ouro do Congreso dos Estados Unidos de América; Medalla Presidencial da Liberdade ;
	Sinatura
Descrito pola fonte	Obálky knih,
Páxina web	johnwayne.com

John Wayne, nado en Winterset (Iowa) o 26 de maio de 1907 e finado nos Ánxeles (California) o 11 de xuño de 1979, coñecido popularmente como The Duke (O Duque) ^[1], foi un actor estadounidense que comezou a súa carreira no cine mudo da década de 1920, e que acadou posteriormente gran fama no cine sonoro como protagonista de películas do oeste.

Traxectoria

Primeiros anos

Ao nacer puxéronlle o nome de Marion Robert Morrison, aínda que os seus pais llo mudaron polo de Marion Michael Morrison cando decidiron chamarlle Robert ao seu seguinte fillo. Foi o primoxénito dunha familia presbiteriana. O seu pai, Clyde Leonard Morrison, era descendente de escoceses e irlandeses, e fillo dun veterano da guerra civil americana, mentres que a súa nai, Mary Alberta Brown, era descendente de irlandeses. En 1911 toda a familia mudouse a Glendale, California. Foron os veciños de Glendale os que comezaron a chamar a Wayne polo alcume Big Duke (Gran Duque) porque estar co seu can, un Airedale Terrier, que se chamaba Little Duke (Pequeno Duque). El prefería Duke a Marion, polo que este nome lle quedou para o resto da súa vida.

Os seus primeiros anos estiveron marcados pola pobreza. Duke era un estudante bo e popular. Alto para a súa idade, foi un xogador estrela de fútbol para a escola secundaria de Glendale, e foi recrutado pola Universidade do Sur de California.

Nesta universidade foi membro dos Trojan Knights, e uniuse á fraternidade Sigma Chi. Duke tamén xogou no equipo de fútbol americano da universidade baixo as ordes do lendario adestrador Howard Jones. Unha lesión sufrida aparentemente mentres nadaba cortou a súa carreira deportiva, e tamén perdeu a súa bolsa de estudos deportiva, polo que non puido finalizar a carreira.

Traxectoria profesional

Mentres estaba estudando, Duke comezou a traballar cerca dos estudios de filmación locais. A estrela do cine do Oeste Tom Mix ofreceulle un traballo temporal durante un verán a cambio de entradas para os partidos de fútbol, e Duke pronto comezou a ter pequenos papeis, e fixo amizade co director de cine John Ford. Durante este período, Wayne apareceu xunto cos seus compañeiros de equipo da University of Southern California como xogador de fútbol na película Maker of Men de Columbia Pictures (filmada en 1930 e estreada en 1931), protagonizada por Richard Cromwell e Jack Holt. Na película, o Duke aparece nos créditos como Marion Morrison.

O seu primeiro papel como protagonista foi despois de dous anos de traballo en William Fox Studios, na película The Big Trail de 1930. O director da película, Raoul Walsh (considerado como descubridor seu), deulle o nome artístico de John Wayne polo xeneral da Guerra da Independencia dos Estados Unidos Anthony Wayne. Actores especialistas en escenas de risco ensináronlle a cabalgar, entre outras habilidades empregadas no cine do Oeste.

The Big Trail foi a primeira película do Oeste épica con son, na cal Wayne mostrou as súas habilidades na escena, aínda que despois a película fose un fracaso comercial. Nove anos despois, a súa actuación en A dilixencia converteuno nunha estrela. Entre tanto, realizou varios filmes do Oeste (os máis destacados con Monogram Pictures) e series para Mascot Studios (onde fixo o papel de D'artagnan na serie The Three Musketeers do ano 1933). Ese mesmo ano, Wayne tivo un pequeno papel na exitosa e escandalosa película de Alfred E. Green Baby Face.

A partir de 1928 e durante os 35 anos seguintes, Wayne aparecería en máis de vinte películas de John Ford, entre elas: A dilixencia (1939), A lexión invencible (1949), O home tranquilo (1952), Centauros do deserto (1956) The wings of eagles (1957) e O home que matou a Liberty Valance (1962).

Un dos papeis máis apreciados de Wayne foi en The hight and the mighty (1954), dirixida por William A. Wellman e baseada na novela de Ernest K. Gann. O seu papel de heroico aviador gañou unha ampla aclamación. Island in the sky (1953) está relacionada a esta película, e ambas as dúas foron feitas cun ano de diferenza cos mesmos produtores, director, escritor, editor e distribuidor.

Wayne gañou un Oscar ao mellor intérprete masculino polo seu papel na película Valor de lei (1969). Moitos pensan que o premio lle foi outorgado en recoñecemento aos seus 40 anos de carreira máis que polo seu labor neste filme en particular, xa que tivo mellores actuacións en Río vermello (1948) e en Centauros do deserto (1956). Wayne tamén estivo nomeado como mellor actor en Sands of Iwo Jima, e o filme O Álamo (1960) estivo nomeado para o Oscar ao mellor filme, sendo Wayne director e produtor da mesma. El tamén dirixiu o filme The Green Berets (1968), a única película feita durante a Guerra do Vietnam que mostrou soldados norteamericanos a favor do conflito.

Actividade política

Talvez debido á súa gran popularidade, ou á súa posición como o republicano máis famoso de Hollywood, o Partido Republicano propúxolle presentarse como candidato a presidente en 1968. Wayne rexeitou a proposta porque non cría que o público puidese tomar en serio a un actor na Casa Branca. Porén, Wayne apoiou a candidatura do seu amigo Ronald Reagan como gobernador de California en 1966 e en 1970.

Vida privada

Wayne estivo casado tres veces, as súas esposas foron Josephine Alicia Sánchez (divorcio 1945), Esperanza Baur (divorcio 1954) e Pilar Palette (con quen seguía casado cando morreu, en 1979). Con Josephine tivo catro fillos, dous varóns e dúas nenas: Michael Wayne (1934 - 2003), Toni Wayne (1936 - 2000) Patrick Wayne (1939), Melinda Wayne (1940) e tres con Pilar: Aissa Wayne (1956) (que escribiu unha memoria da súa vida como filla de John Wayne), Ethan Wayne (1962) e Marisa Wayne (1966).

En 1964 foille diagnosticado un cancro de pulmón, e foi sometido a unha intervención cirúrxica para lle extraer o pulmón esquerdo e dúas costelas. John Wayne finou por mor dun cancro de estómago. O seu corpo foi soterrado no cemiterio Pacific View Memorial Park de Corona del Mar, California. Na súa lápida figura a frase en castelán "Feo, fuerte y formal".

Filmografía (como actor)

1920

Brown of Harvard - 1926
Bardelys the Magnificent - 1926
The Great K & A Train Robbery - 1926
Annie Laurie - 1927
The Drop Kick - 1927
Mother Machree - 1928
Four Sons - 1928
Hangman's House - 1928
Noah's Ark - 1928
Speakeasy - 1929
The Black Watch - 1929
Words and Music - 1929
Salute - 1929
The Forward Pass - 1929

1930

Men Without Women - 1930
Born Reckless - 1930
Rough Romance - 1930
Cheer Up and Smile - 1930
The Big Trail - 1930
Girls Demand Excitement - 1931
Three Girls Lost - 1931
Arizona - 1931
The Deceiver - 1931
Range Feud - 1931
Maker of Men - 1931
The Shadow of the Eagle - 1932
Texas Cyclone - 1932
Two-Fisted Law - 1932
Lady and Gent - 1932
The Hurricane Express - 1932
Ride Him, Cowboy - 1932
That's My Boy - 1932
The Big Stampede - 1932
Haunted Gold - 1932
The Telegraph Trail - 1933
The Three Musketeers - 1933
Central Airport - 1933
Somewhere in Sonora - 1933
The Life of Jimmy Dolan - 1933
His Private Secretary - 1933
Baby Face - 1933
The Man from Monterey - 1933
Os xinetes do destino - 1933
College Coach - 1933
Camiño de Sagebrush - 1933
The Lucky Texan - 1934
O oeste da fronteira - 1934
Blue Steel - 1934
O home de Utah - 1934
Randy cabalga só - 1934
O sementador de estrelas - 1934
'Neath the Arizona Skies - 1934
Texas Terror - 1935
Rainbow Valley - 1935
O sendeiro do deserto - 1935
The Dawn Rider - 1935
O canón do paraíso - 1935
Westward Ho - 1935
The New Frontier - 1935
Lawless Range - 1935
The Oregon Trail - 1936
The Lawless Nineties - 1936
King of the Pecos - 1936
The Lonely Trail - 1936
Ventos do ermo - 1936
Sea Spoilers - 1936
Conflict - 1936
California Straight Ahead! - 1937
I Cover the War - 1937
Idol of the Crowds - 1937
Adventure's End - 1937
Born to the West - 1937
Pals of the Saddle - 1938
Overland Stage Raiders - 1938
Santa Fe Stampede - 1938
Red River Range - 1938
A dilixencia (Stagecoach) - 1939
The Night Riders - 1939
Three Texas Steers - 1939
Wyoming Outlaw - 1939
New Frontier - 1939
Allegheny Uprising - 1939

1940

Dark Command - 1940
Three Faces West - 1940
The Long Voyage Home - 1940
Seven Sinners - 1940
A Man Betrayed - 1941
Lady from Louisiana - 1941
The Shepherd of the Hills - 1941
Lady for a Night - 1942
Reap the Wild Wind - 1942
The Spoilers - 1942
In Old California - 1942
Flying Tigers - 1942
Pittsburgh - 1942
Reunion in France - 1942
A Lady Takes a Chance - 1943
In Old Oklahoma - 1943
The Fighting Seabees - 1944
Tall in the Saddle - 1944
Flamme of Barbary Coast - 1945
Back to Bataan - 1945
They Were Expendable - 1945
Dakota - 1945
Without Reservations - 1946
Anxo e demo (Angel and the Badman) -1947
Tycoon - 1947
Fort Apache - 1948
Río vermello (Red River) - 1948
3 Godfathers - 1948
Wake of the Red Witch - 1948
The Fighting Kentuckian - 1949
A lexión invencible (She Wore a Yellow Ribbon) - 1949
Sands of Iwo Jima - 1949

1950

Rio Grande - 1950
Operation Pacific - 1951
Flying Leathernecks - 1951
Miracle in Motion - 1952
O home tranquilo (The Quiet Man) - 1952
Big Jim McLain - 1952
Trouble Along the Way - 1953
Island in the Sky - 1953
Hondo - 1953
The High and the Mighty - 1954
O raposo dos océanos (The Sea Chase) - 1955
Calexón sanguento (Blood Alley) - 1955
"Screen Directors Playhouse" - 1 episodio, 1955
O conquistador (The Conqueror) - 1956
Centauros do deserto (The Searchers) - 1956
The Wings of Eagles - 1957
Jet Pilot - 1957
Legend of the Lost - 1957
I Married a Woman - 1958
O bárbaro e a gueixa - 1958
Río Bravo (Rio Bravo) - 1959
Misión de audaces - 1959

1960

O Álamo (The Alamo) - 1960
North to Alaska - 1960
"Wagon Train" - 1 episodio de 1960
Os comancheiros (The Comancheros) - 1961
O home que matou a Liberty Valance - 1962
Hatari! - 1962
The longest day - 1962
"Alcoa Premiere" - 1 episodio de 1962
A conquista do Oeste (How the West Was Won) - 1962
A taberna do irlandés - 1963
McLintock!- 1963
Circus World - 1964
The Greatest Story Ever Told - 1965
In Harm's Way - 1965
The Sons of Katie Elder - 1965
Cast a Giant Shadow - 1965
El Dorado - 1967
The War Wagon - 1967
The Green Berets - 1968
Hellfighters - 1969
Valor de lei (True Grit) - 1969
The Undefeated - 1969

1970

Chisum - 1970
Río Lobo (Rio Lobo) - 1970
O gran Jake (Big Jake) - 1971
John Wayne e os cowboys (The Cowboys) - 1972
Ladróns de trens - 1973 (The Train Robbers)
A soga da forca (Cahill U.S. Marshal) - 1973
McQ - 1974
Brannigan - 1975
O rifle e a Biblia (Rooster Cogburn) - 1975
The Shootist - 1976

Notas

↑ Era chamado Duke polos seus amigos e acreditado como Duke Morrison nas súas primeiras películas. Cando se fai referencia a el en terceira persoa, xeralmente é chamado The Duke.

Véxase tamén

Bibliografía

Kendall, Mary Claire (2015). Oasis: Conversion Stories of Hollywood Legends. Cincinnati: Franciscan Media. ISBN 9781616368616.

[1] Era chamado Duke polos seus amigos e acreditado como Duke Morrison nas súas primeiras películas. Cando se fai referencia a el en terceira persoa, xeralmente é chamado The Duke.

[1]