Estatero

O estatero (do grego: στατήρ, "peso") ou a estatera (a través do lat: statēra) foi unha moeda da Antiga Grecia cuñada en prata, electro e ouro en diversas rexións e épocas, que se basea nunha anterior unidade de peso. O termo utilízase tamén para designar outras moedas similares, a imitación dos estateros gregos, emitidas noutros lugares da Europa Antiga e do Oriente Medio.^[1][2]

En función das súas autoridades emisoras e da súa tipoloxía, os estateros poden recibir denominacións máis específicas, como "dárico", "filipo" ou "creseida".^[3]

Segundo o historiador inglés Robin Lane Fox, o estatero como unidade de peso ten a súa orixe na illa de Eubea, cun peso duns 16,8 gramos ou 0,59 onzas, tomando como base o siclo fenicio, cun peso semellante, e que tamén se correspondía coa quincuaxésima parte dunha mina.^[4][5]

O estatero como moeda de prata da Antiga Grecia, primeiro en forma de lingote e máis tarde xa como moeda cuñada, apareceu no século VIII a. de C. e mantívose en circulación ata o século I da nosa era. O primeiro estatero cuñado que se coñece, xa coa marca da autoridade emisora saíu dos obradoiros monetarios de Exina arredor do ano 700 a. de C. e amosa o tradicional sapoconcho das moedas desta procedencia. Un destes exemplares consérvase no Gabinete de Medallas da Biblioteca Nacional de Francia, en París.^[6]

O estatero de prata emitido en Corinto, de 8,6 gramos de peso, dividiuse en tres dracmas de prata de 2,9 gramos, aínda que a súa vinculación co didracma (dous dracmas) ateniense de prata era evidente, xa que compartían o mesmo peso de 8,6 gramos (0,30 oz). Consecuentemente, o tetradracma (catro dracmas) ateniense pesaba 17,2 gramos (0,61 oz). A cuñaxe de estateros tamén se produciu en diversas cidades-Estado gregas, como é o caso da xa citada Aegina, Aspendos, Delfos, Knossos ou Cidonia, moitas outras de Xonia, Lampsaco, Metaponto, Olimpia, Paestum, Siracusa, Thasos ou Tebas, entre outras.^[7]

Tamén existiu o estatero de ouro, aínda que a súa cuñaxe foi máis esporádica e só nalgúns lugares, xa que se trataba máis comunmente dunha unidade de conta equivalente, segundo a época e o lugar, a 20 ou a 28 dracmas dependendo en sitio e tempo (o de Atenas, por exemplo, era de 20 dracmas). O motivo destas variacións é que o estatero de ouro pesaba xeralmente 8,5 gramos, o dobre ca un dracma, mentres que a pariedade entre o ouro e a prata tiña flutuacións, ata que se estableceu en 1:10. O uso do ouro na cuñaxe de estateros parece maioritariamente de orixe macedonia. Os tipos máis coñecidos de estateros de ouro gregos correspóndense cos de 28 dracmas de Cízico.^[8]

As equivalencias do estatero coas outras moedas daquela época é a seguinte:^[9]

• 1 talento = 60 minas
• 1 mina = 100 dracmas
• 1 estatero = 2 dracmas
• 1 dracma = 6 óbolos
• 1 óbolo = 8 calcos

O estatero tiña moi numerosas fraccións, das que as máis utilizadas eran as seguintes:^[10]

• Hemiestatero: medio estatero.
• Trité: un terzo.
• Tetarté: un cuarto.
• Hecté: un sexto.
• Hemitetarté: un oitavo.
• Hemihecté: un doceavo.

Os guerreiros das tribos celtas trouxeron este valor á Europa Central e Occidental logo de tomaren contacto con el mentres servían como mercenarios no norte de Grecia.

Na Galia, ao regresaren á súa terra os xefes galos que serviron nos exércitos de Filipo II de Macedonia ou nos de Alexandre e os seus sucesores, tamén emitiron estateros de ouro (coñecidos como "filipos"), tomando como modelo os emitidos por Filipo II.^[11] Algúns destes estateros galos foron, pola súa vez, importados polos británicos en grandes cantidades, quen, por imitación, chegaron tamén a producilos nas illas. Estes estateros británicos adoitan pesar entre 4,5 e 6,5 gramos (0,16 a 0,23 oz).^[12]

Ademais de nas Illas Británicas, os estateros celtas e as súas imitacións chegaron tamén a emitirse nas actuais Polonia e República Checa.^[13] E seguindo a extensión da cultura grega cara ao leste da man de Alexandre, os estateros chegaron mesmo a territorios asiáticos nos actuais Afganistán e Paquistán, no tempo do emperador Kanishka (século II d. de C.).^[14]

• 
  Terzo de estetero de electro emitido en Lidia principios do século VI a. de C.
• 
  Estatero corintio, con Pegaso no anverso e Atenea con caso no reverso.
• 
  Estatero de ouro de Alexandre o Grande, con Niké no reverso. Ca. 328-323 a. de C.
• 
  Estatero de Velia, na Campania, cuñado cara a 334-300 a. de C.
• 
  Estatero de Licia, durante a dominación aqueménida, cuñado cara a 390-370 a. de C.
• 
  Estatero celta de ouro dos coritanos. Entre 50 e 20 a. de C.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Estatero

• Estatero de ouro exipcio
• Moeda da Antiga Grecia
• Dárico
• Creseida
• Filipo (moeda)

• Alfaro Asins, C. et al. Diccionario de numismática. Ministerio de Cultura. Madrid, 2009. ISBN 978-84-8181-405-7
• Baldwin, A. Catalogue of Greek coins. Museum of Fine Arts. Boston, 1955
• Barclay Head, V. H. Historia Numorum: a Manual of Greek Numismatics. Londres e Oxford, 1911.
• Carradice, I.; Price, M. Coinage in the Greek World. Londres, 1988. ISBN 978-0900652820
• De Jersey, Philip. Celtic Coinage in Britain. Shire Publications. 1996. ISBN 0-7478-0325-0
• Fox, R. L. Travelling Heroes: Greeks and Their Myths in the Epic Age of Homer. Allen Lane. Londres, 2008. Páxina 94. ISBN 978-0-7139-9980-8
• Girod. Dictionaire epécial et classique des monnaies, poids, messures, divisions du temps, chez les grecs, les romains, les juifs et les égyptiens. París-Lion, 1827
• Price, M. J. The coinage in the name of Alexander the Great and Philip Arrhidaeus. Vol I. The British Museum & Swiss Numismatic Society. Zúric/Londres, 1991.
• Smith, W. A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. John Murray. Londres, 1890.