Isidoro Brocos

Isidoro Brocos Gómez

Isidro Brocos (1894) por Joaquín Vaamonde Cornide, Museo de Belas Artes da Coruña.[1]
Biografía
Nacemento	4 de abril de 1841 Santiago de Compostela
Morte	26 de novembro de 1914 Santiago de Compostela
País de nacionalidade	galego
Educación	Real Academia de Belas Artes de San Fernando
Actividade
Ocupación	escultor
Empregador	Escola de Arte e Superior de Deseño Pablo Picasso (EASD)
Membro de	Real Academia Galega de Belas Artes Real Academia Galega (membro correspondente)
Alumnos	Pablo Picasso
Familia
Irmáns	Modesto Brocos

Isidoro Brocos Gómez, nado en Santiago de Compostela o 4 de abril de 1841 e finado ibídem o 26 de novembro de 1914, foi un escultor, gravador e debuxante galego.Era irmán maior do pintor Modesto Brocos e, inda que finou en Santiago, está soterrado no cemiterio de San Amaro da Coruña.^[2]

Formouse na Escola de San Fernando de Madrid, en Roma e en París. Foi profesor da Escola de Artes e Oficios da Coruña, onde tivo entre os seus alumnos a Pablo Picasso e fixo gravados para La Ilustración Gallega y Asturiana.

Pode apreciarse obra de Brocos no Museo de Belas Artes da Coruña^[3] e no Museo Provincial de Pontevedra.^[4]

É o terceiro fillo do matrimonio formado por Eugenio Brocos Martínez e a súa segunda esposa, Juana Gómez Barreiro. Pasa a infancia nos baixos do antigo pazo dos condes de Altamira (demolido a finais do século XIX para a construción da praza de abastos compostelá), onde membros da súa familia servían como campesiños e criados. O seu pai, Eugenio, era pintor e gravador, traballou como «pintor de coches e carruaxes» e posteriormente como porteiro para esta familia. En canto ao seu tío Juan, era escultor; ambos os dous eran socios do Liceo a Amizade de Santiago de Compostela, liberais e republicanos. Dos cinco fillos do matrimonio, ademais de Isidoro Modesto Brocos chegará a ser un ilustre pintor e gravador. Este desenvolverá a súa carreira principalmente en Brasil.

Isidoro recibe a primeira formación artística na Real Sociedade Económica de Amigos do País de Santiago de Compostela. Este era o único centro que ofrecía estudos, dentro do ámbito artístico, de certo nivel e que estableceu a súa Academia de Debuxo en Santiago de Compostela a partir do ano 1834. Neste centro inaugurará a súa outra faceta laboral, que vai desenvolver ao longo de toda a vida: a docencia. Así, desempeñará o cargo de profesor auxiliar interino nas materias de Debuxo Lineal e Elemental e de Debuxo Natural e Modelado, entre 1862 e 1868, co director Juan José Cancela del Río e co escultor Juan Sanmartín. Ademais, durante esta época e para sustentar a súa familia —xa que con 15 anos morre o seu pai e a isto hai que unir a ruína da familia nobre de Altamira—, realiza numerosos gravados relixiosos en madeira para imprimir estampas nos libros de novenas, catecismos e devocionarios das confrarías.

A finais do ano 1868, con 27 anos trasládase a Madrid e empeza a traballar no taller do escultor Andrés Rodríguez, amigo do seu pai. É unha época de penuria e privacións, pero aínda así segue coa intención de ampliar a súa formación e matricúlase no ano 1870 na Escola Especial de Pintura, Escultura e Gravado, que compartía edificio coa Real Academia de Belas Artes de San Fernando. Farao durante tres cursos.

Durante estes anos viaxa asiduamente a Galicia e casa con Rosa Tojo Vaamonde, de Mondoñedo e pertencente a unha familia adiñeirada que o apoia economicamente para que poida continuar a carreira artística.

En 1873 realiza unha viaxe de formación a Roma, onde cursa estudos na Accademia di San Luca. A súa chegada coincide coa recente inauguración da Academia Española de Belas Artes. Aos sete meses trasládase a París, onde chega en abril de 1874, e asiste ás clases da École des Beaux-Arts. Coincide co nacemento do impresionismo, que se presenta en público nunha grande exposición inaugurada o 15 de abril, no número 37 do boulevard des Capucines.

No Salón de París de 1876 expoñerá a súa escultura Últimos momentos de Herodes, pola que vai recibir dous anos máis tarde, en 1878, a terceira medalla na Exposición Nacional de Belas Artes de Madrid e unha medalla de cobre na Exposición Rexional de Lugo. Cando volve de Francia, Manuel Murguía escribe: «Por fortuna viña precedido da fama. Os primeiros triunfos sorríranlle en terra estranxeira e era isto cousa que lle auguraba éxitos seguros no seu país», non sempre será así.

Por razóns familiares regresa a Galicia en 1876 e aséntase en Santiago de Compostela. En xaneiro de 1879 pasa a ser profesor en propiedade de Modelado na Escola de Artes e Oficios da Real Sociedade Económica de Amigos do País de Santiago de Compostela. Empeza a colaborar en La Ilustración Gallega y Asturiana, dirixida por Manuel Murguía desde Madrid para difundir a cultura e a realidade galegas. Atopará nesta colaboración un espazo para canalizar o seu interese por profundar nas tradicións e na cultura popular e vaino conectar co entón emerxente rexionalismo. Xunto ao seu irmán Modesto desempeñará labores de colaborador artístico e correspondente.

Na súa obra o rexionalismoaparece ligado a certa preocupación social. Nas múltiples viaxes por Galicia recolle apuntamentos ao natural sobre tipos e costumes populares, ademais de utilizar modelos humildes ―adoita quedar cun home que fai representacións de monicreques para os nenos no Campo da Leña e cuxo rostro plasma en varias das súas obras―.

En decembro de 1880, tras sufrir problemas no seu traballo compostelán, instálase coa familia na Coruña e consegue unha praza como profesor auxiliar interino das materias de Modelado e Baleirado de Adorno na ―por aquel entón única en Galicia― Escola Provincial de Belas Artes. Comparte a materia con José Domínguez Coumes-Gay. Ademais dá clases sen retribución de Debuxo do Antigo, de Figura e de Adorno (copia de xeso) xunto a Román Navarro ―na que coincide con Pablo Picasso― e, a partir de 1882, clases de Debuxo do Antigo e de Perspectiva para señoritas.

Acode á Exposición Nacional de Belas Artes de Madrid do ano 1881 con dúas obras, Xastre de aldea (1878) e Aquí, aquí (a pulga) (1880) polas que vai recibir a terceira medalla e que serán adquiridas polo rei Alfonso XII. A primeira expúxoa inicialmente no Salón de París de 1878 e vendeu dúas copias. Pola última recibiu unha medalla de prata na Exposición Rexional de Pontevedra de 1880. No ano 1887 acudirá de novo á Exposición Nacional coa obra Unha boa elección.

Un aspecto menos coñecido do seu traballo será o de escultor de obras relixiosas para diversas capelas e igrexas, como as esculturas da capela de Santo André na Coruña (1883), a Virxe da Ascensión da igrexa parroquial de Santa María de Trasmonte (Ames, A Coruña), o grupo de San Gregorio Magno da igrexa de Santa María de Paradela (A Estrada, Pontevedra), a María Magdalena da igrexa de San Mamede (Carnota, A Coruña) ou o Cristo xacente da igrexa de San Xulián (Ferrol).

O 10 de febreiro de 1890 é nomeado académico numerario ―sección escultura― da Academia Provincial de Belas Artes. Era director da academia o arquitecto Faustino Domínguez Coumes-Gay. Alí desenvolve iniciativas diversas, como o informe de 1903 para a creación dun museo de belas artes na cidade da Coruña, xunto a Román Navarro, Pedro R. Mariño e Antonio de Mesa, onde analizan as bases e condicións para o proxecto. Máis adiante forma parte da comisión, xunto con Pardo Reguera, que investiga os posibles edificios públicos ou soares proclives a ser utilizados como futuro museo, onde albergarán todas as pezas artísticas (principalmente restos arqueolóxicos diversos e obras de arte cedidas por particulares e polos diferentes académicos) atesouradas pola Academia de Belas Artes desde a súa creación (1849).

Despois de dez anos como profesor da Escola Provincial de Belas Artes da Coruña, obtén en xuño de 1891 a cátedra de Modelado de Adorno e Baleirado na Escola Provincial de Belas Artes, no Instituto Eusebio da Guarda da Coruña. Nesta escola ―da que chegará a ser director― é compañeiro de José Ruiz Blasco, catedrático de Debuxo de Figura e de Adorno e pai de Pablo Ruiz Picasso. Picasso será alumno de Brocos.

Ademais do quefacer diario centrado na docencia e na súa obra escultórica, Isidoro Brocos dedica parte da vida á música tradicional galega. Realiza un labor fundamental de mostraxe e recompilación do folclore popular e compón varias pezas, como as Muiñeiras I, II, III e IV.

Participa nos actos de homenaxe, que se celebraron na cidade en 1904, na honra do poeta e intelectual Curros Enríquez e realiza o modelo en escaiola do medallón, co retrato do artista de perfil, que remata a coroa de prata que lle entregan como obsequio a Curros.

En abril de 1905 é nomeado académico correspondente da Academia de Belas Artes de San Fernando. En novembro dese mesmo ano é nomeado académico correspondente da Real Academia Galega ―inaugurada oficialmente o 30 de setembro de 1906 no salón da coruñesa Reunión Recreativa e Instrutiva de Artesáns, aínda que fora constituída previamente o 4 de setembro de 1905―.

Fina o 26 de novembro de 1914 no seu domicilio da rúa San Roque, número 10 da Coruña. Este día a Escola de Artes e Industrias suspende as clases en sinal de dó pola morte do seu director interino. O Concello da Coruña celebra unha sesión extraordinaria o 28 de novembro na súa memoria.

Dos seis fillos, Florentina, Donnino Santiago e Eugenio continuarán coa tradición familiar e dedicaranse á pintura e mais á música.

Del comenta o especialista en arte galega José Manuel López Vázquez: «É sen dúbida o mellor escultor galego do último terzo do século xix e o primeiro que puidésemos considerar "moderno". [...] por primeira vez na escultura galega, atopámonos cunha obra laica en función dominante».

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Isidoro Brocos

• López Vázquez, José Manuel. Rodríguez Igrexas, F., ed. Galicia, Arte, Tomo XV: Arte Contemporánea. A Coruña: Hércules. pp. 187–190. ISBN 84-89468-11-7. 
• Lousa Rodríguez, Manoel; Isidoro Brocos Gómez, sus vidas, su familia, su obra, 245 p,s., Deputación de Lugo, 2002.
• Mon, Fernando et al., artigo "BROCOS GÓMEZ, Isidoro" da Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada.
• Páxina oficial do artista.

• Modesto Brocos

• Los Brocos, una saga gallega Diario de León (en castelán).
• Exposición Isidoro Brocos Escultura e debuxo na Colección ABANCA en Pontevedra