Grypskerk

Grypskerk/Gryptsjerk Grijpskerk
It âlde gemeentehûs fan Grypskerk út 1913, de ferfanger fan in âlder gemeentehûs út 1887 oan oarekant fan de strjitte. Foar 1887 hierde de gemeente romte yn loozjemint Hotel Vogelzang. (2010)
Emblemen
Bestjoer
Lân	Nederlân
Provinsje	Grinslân
Gemeente	Westerkertier
Sifers
Ynwennertal	2.905 (2023) [1]
Oerflak	31,11 km² dêrfan lân: 30,56 km² dêrfan wetter: 0,56 km²
Befolkingsticht.	93 ynw./km²
Oar
Ferkearsieren	Steatsline B, N355, N388
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	53° 16' N 6° 18' E
Kaart
Kaart
Grypskerk (2007)

Grypskerk^[2] of Gryptsjerk^[3] (Nederlânsk en offisjeel: Grijpskerk; Grinslânsk: Gruupskerk) is in doarp yn de gemeente Westerkertier yn Grinslân. De ynwenners hiene eartiids de bynamme Smaalruggen. It doarp hat 2.905 ynwenners (1 jannewaris 2023).

Yn 1507 wurdt it plak foar it earst neamd as Grijpskercke. Op guon âlde kaarten en yn de pauslike bul fan 1561 komt de namme 'Engewerd' foar. Neffens Formsma (1986), s. 14-15 is dat lykwols in ferkearde stavering fan Rugewerd (Rûgewaard) omdat dy namme foar it earst op in kaart fan Jakob fan Dimter ferskynt, wylst 'Ruegewerdt alias Grijpskercke' (op in oar ôfskrift Grijpscapelle) al fan 1507 ôf foarkomt. Yn de 16e iuw wurdt it plak ôfwikseljend mei Grijpskerk en 'Westerdijken' oantsjut, mar nei ferrin fan tiid komt de namme Grijpskerk allinne noch foar. Yn de 17e iuw wurdt de namme 'Westerdijken' brûkt foar de kontrei Westerhorn ûnder Grypskerk. Westerdiken komt it earst foar yn in dokumint út 1426 en ferwiisde doe nei Sebaldebuorren-ûnder; it noardlike nij bepoldere part fan dat karspel, dat leger lei as it âlde gebiet.

It wapen fan Grypskerk waard yn 1903 takend en bestiet út 2 dielen: it boppeste part hat in griffioen, it wapen fan de famylje Grijp (grijp=griffioen). It ûnderste part fan it wapen lit de tsjerke fan Nicolaas Grijp sjen.

It doarp hat ûnder oare in bedriuweterrein, in winkelstrjitte, in grutte supermerk, in ferwaarme swimbad, in sporthal (De Enk) en sportpark en in wensoarchsintrum (De Wierde). Op it bedriuweterrein stiet de âlde suvelfabryk 'de Kievit' (1889-1969), dat no tsjinnet as bedriuwesammelplak.

Grypskerk leit oan de N355 en it spoar Grins-Ljouwert (stasjon Grypskerk). Sa'n 1½ km besuden it doarp rint it Van Starkenborghkanaal. It Poeldjip (it ferlingde fan it Wolddjip nei it noarden) ferbynt it doarp mei it kanaal. It lêste stik is tichtsmiten, dat skippen moatte no fia it Hoeredjip (hoere = hore = slyk) farre.

It doarp hat in sportkompleks mei de namme 'De Enk', dêr't in ferskaat oan sporten beoefene wurde. Yn it park derefter lizze de fjilden fan fuotbalferiening VV Grijpskerk en in tennisbaan. Teffens leit dêr de iennichste fierljepbaan fan Grinslân.

• 
  Herfoarme tsjerke (1605)
• 
  Pastory (16e iuw)
• 
  Notariswent (1911)
• 
  Filla 'Rustoord' (1891)
• 
  Nôtmûne "De Kievit" (1899)
• 
  Kafee-restaurant De Tapperij, earder Hotel Spoorzicht (18e iuw)

Yn 1990 waard troch de NAM in protte ierdgas fûn tusken Grypskerk, Niesyl en Kommersyl. Boppedat waard ek in boaimlaach fûn dy't gaadlik is foar de opslach fan gas. Der is 1 miljard gûne ynvestearre yn in kompleks fan 50 hektare foar ûndergrûnske gasopslach dat op 1 jannewaris 1997 iepene waard en dat tsjinnet as lanlik opslachplak foar ierdgas, sadat foar it lanlike pykferlet ynstean wurde kin. Yn 2007 kaam in piiplieding nei Noard-Hollân klear, dêr't it gas ek troch nei it Feriene Keninkryk brocht wurde kin. Om de NAM-lokaaske hinne is in natoerpark, it NAM-park, oanlein, om de gebouwen en ynstallaasjes foar it grutste part oan it each te ûntlûken, om sa tsjinstanners en bewenners yn it gebiet yn de mjitte te kommen en tefreden te hâlden. It natoerpark wurdt ekologyske beheard.

• Wiebe Jannes Formsma (1903-1999), histoarikus en publisist
• Roelof Kruisinga (1922), arts, amtner en politikus (CHU en CDA)
• Pieter van der Zaag (1940), politikus (CDA)
• Gosse Noordewier (1947), politikus (PvdA)
• Gert Sennema (1962), byldhouwer
• Dirk Scheringa (1950), oprjochter DSB Groep, sportbestjoerder (fuotbalklup AZ) en politikus (CDA)

• Formsma, W.J. (1986), Grijpskerk: De geschiedenis van een Groninger gemeente. Grins: Wolters-Noordhoff/Forsten. 283 s.

• Webside oer it 500-jierrich bestean fan Grypskerk yn 2003
• Skiednis fan Grypskerk oant 1600
• Gemeentlike side oer de skiednis fan it doarp

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

↑ Alle Cijfers ↑ Kaart van Friesland / Kaart fan Fryslân, 1986, in útjefte fan it Provinsjaal Bestjoer fan Fryslân, de Fryske Akademy, de Ljouwerter Krante, VVV Fryslân-Ljouwert, Falkplan-Suurland B.V. Eindhoven. ↑ https://www.delpher.nl/ Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Grypskerk fan Wikimedia Commons.

	Westerkertier
Doarpen: Aduard • Boerakker • Briltil • De Wylp • Den Ham • Den Horn • Doezum • Enumatil • Ezinge • Feerwerd • Fisfliet • Garnwerd • Grypskerk • Gruttegast • Jonkersfeart • Kommersyl • Koerherne • Lauwerssyl • De Like • Lettelbert • Lucaswolde • Lytsegast • Mearum • Midwolde • Niebert • Niehove • Nijtsjerk • Nijesyl • Noardhorn • Noardwyk • Nuis • Oldehove • Oldekerk • Oostwold • De Grinzer Pein • Pitersyl • Saaksum • Sebaldebuorren • Tolbert • Zevenhuizen • Súdhorn
Buorskippen: Aalsum • Aduarder Voorwerk • Aduardersyl • Allardseach (foar in part) • Allersma • Antum • Bakkerom • Balktil • Balmahuizen • Barnwert • Beswerd • Blauw • Boerestreek • Bokkebuert • Bolshuizen • Brillerij • Bremen • Buikstede • De Bombay • De Eest • De Haar • De Haspel • De Holm • De Jammer • De Jouwer • De Kampen • De Linde • De Poffert • De Ruigewaard • De Snipperij • De Tenten • De Wieren • De Wyk • Djipswâl (De Like) • Djipswâl (Súdhorn) • Dorp • Dwarshaspel • Eekeburen • Eibersburen • Electra • Englum • Faan • Fransum • Fransumer Voorwerk • Frytum • Gaaikemadyk • Gaaikemaweer • Gaarkeuken • Hamrik • Hardeweer • Heereburen • Heineburen • Het Schoor • Hilmahuis • Hoogemeeden • Ikum • Juursemakluft • Kenwerd • Keuningswijk • Kokswijk • Kornhorn • Krassum • Kroonsfeld • Kuzemer • Kuzemerbalk • Lagemeeden • Lammerburen • Langeweer • Mokkenburg • Nieuwbrug • Nieuwklap • Noorderburen • Noordhornerga • Noordhornertolhek • Okswert • Oosterzand • Oostindië (foar in part) • Oostum • Oude Wierden • Pama • Pasop • Peebosk • Rûgesân • Schifpot • Selwerd • Spanjaardsdijk • Steentil • Suttum • 't Hoekje • 't Kret • 't Malijk • Tolhek • Topweer • Trimunt • Uiterdijk • Veldstreek • Westerdijk • Westerhorn • Westerzand • Wierumerschouw • Willemstêd • Sânwyk • Zethuis • Zuiderburen
Wetter: Van Starkenborghkanaal • Wylpster Wyk • Aduarderdjip • Oldehoofsk kanaal • Fisflieterdjip • Hoendjip • Lykster Haaddjip
· ·