کلمنتیا

کلمنتیا (به لاتین: Clementia)^[۱] یک الهه رومی بود که پس از قتل ژولیوس سزار وارد آیین رومی شد، ژولیوس سزاری که در زندگی‌اش تجسمی از فضیلت «عفو و بخشندگی» بود؛ بخشندگی‌ایی که بر طبق گفته سیسرون، (که خود از آئولوس هیرتیوس^{[یادداشت ۲]} نقل می‌کند) یکی از علل مرگ سزار بود.^[۲] سنای روم تصمیم گرفت به افتخار خداوندگار سزار^{[یادداشت ۳]} و الهه ترحم سزاری،^{[یادداشت ۴]} یک معبد بسازد، معبدی که در آن سزار و الههٔ ترحم، دست در دست یکدیگر تصویر شده‌اند.^[۳][۴][۵]

پس از پایان جنگ داخلی سزار و پیروزی ژولیوس سزار در آن، سزار از فراخوانی برخی دشمنان سیاسی‌اش برای بازگشت به میهن پشتیبانی می‌کرد؛ یکی از این دشمنان همانا مارکوس کلادیوس مارکلوس^{[یادداشت ۵]} بود. سیسرون هم خطابه‌ای موسوم به Pro Marcello^{[یادداشت ۶]} در سنا ایراد کرد تا از سزار به‌خاطر این اقدام (عفو دشمنان سیاسی‌اش) سپاس‌گزاری کند؛ در این خطابه، سیسرون فضیلت ترحم و عفو (که الهه Clementia تجسمی از آن است) را به سزار نسبت می‌دهد؛ واضح است که جلال و ابهت سزار همانا در نبوغ نظامی‌اش نهفته بود امّا او تنها شخص در میان فاتحان بود که به‌سبب خیراندیشی و خوش‌قلبی‌اش متمایز است؛ آنچنان‌که سیسرون دربارهٔ او می‌گوید: «آنکس که این‌کارها (بخشش مخالفان) را انجام می‌دهد، من نه تنها او را با کل والامردان قیاس می‌کنم، بلکه شبیه‌ترین [مرد] به خدا می‌پندارمش».^{[یادداشت ۷]}

در سدهٔ دوم میلادی، مفهوم کلمنتیا یا ترحم‌ـ حتی از حیث لغوی‌ـ جای مفهوم یوستیتیا^{[یادداشت ۸]} یا «عدالت» را گرفت. امپراتوری که ترحم (کلمنتیا) را به‌کار بِبَرد، از منظر اندیشه رواقی نمایانگر رویکرد خودخواهانه‌ای است که امپراتور را ـ‌شاید برای یک هوس شخصی‌ـ وامی‌دارد به یک نفر التفات نموده و دیگران را نادیده بگیرد؛ از همین‌رو بهتر آن است که او بر مبنای عدالت (یوستیتیا) و رعایت حقوق، نفع همگان را مرعی بدارد.

در اساطیر یونانی، کلمنیتا برابرنهاد الئوس^{[یادداشت ۹]} است.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Clementia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ایتالیایی، بازبینی‌شده در ۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱.