Aia

Aia
	Gipuzkoa, Euskal Herria
	Aia udalerriko herrigunea.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Urola Kosta
Izen ofiziala	Aia
Alkatea	Igor Iturain Ibarguren (en)
Posta kodea	20809
INE kodea	20016
Herritarra	aiar
Kokapena
Koordenatuak	43°14′11″N 2°08′55″W / 43.2365°N 2.1487°W
Azalera	55,27 km²
Distantzia	23 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	2.136 (2023); 42 (2022)
Dentsitatea	0,39 bizt/km²
Hazkundea; (2003-2013)	% 23,37
Zahartze tasa	% 22,23
Ugalkortasun tasa	‰ 51,65
Ekonomia
Jarduera tasa	% 78,73 (2011)
Genero desoreka	% 9,95 (2011)
Langabezia erregistratua	% 7,3 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 88,57 (2010)
Etxeko erabilera	% 81.45 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	1563
Webgunea	http://www.aiako.com/

Aia Gipuzkoako Urola Kosta eskualdean kokaturik dagoen udalerria da. Nekazari herri zabala da, 56 km² ditu eta 2.022 biztanle zituen 2016. urtean. Donostiatik 25 km-ra dago.

Artikulu hau Gipuzkoako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Aia (argipena)».

Geografia

Iparralde aldean Orio eta Zarautz udalerriekin egiten du muga, ekialdean Usurbil, Zizurkil eta Asteasurekin, hego-mendebaldean Errezilekin eta, azkenik, mendebaldean, Zestoarekin. Bihotz itxurakoa da Aia eta kostalderari irekiune txiki batez lotzen zaio, Txurruka hondartzan.

Inguru naturala

Pagoeta Parke Naturalaren zatirik handiena Aiako lurraldean kokatzen da. Altzola, Urdaneta eta Etxetaballa auzoetan hain zuzen.

Sakontzeko, irakurri: «Pagoetako natura parkea»

Oriaren itsasadarraren inguruan daude Gipuzkoa osoko padura eta ibarra baliotsuenetarikoak. Itsasadar horrek Usurbilen jaiota bokalea Orion du. Natura 2000 izeneko sarean sartuta dago. Aia herriak alde gutxi batzuk ditu Oriaren ertzetan.
Iñurritza biotopo babestua izendatu zuten eta biotopo horren zati bat Aiako lurretan kokatzen da. Zarautzekin partekatzen du Aiak naturgune hori, herriko kostaldean dagoena, Laurgain auzoan, hain zuzen ere.

Sakontzeko, irakurri: «Iñurritza biotopo babestua»

Auzoak

Aiak eremu handia du eta bertan sakabanatuta daude haren 11 landaguneak.

Mugakideak

Demografia

Aiako biztanleria

Politika

Miren Nekane Arrizabalaga Manterola da Aiako alkatea, EAJ alderdikoa.

2011. urteko udal hauteskundeetan aiarrek 2 zinegotzi gehiago aukeratu zituzten, biztanleriaren hazkundeagatik. 2007ko hauteskundeekin alderatuz, EAJ-PNV alderdiak 3 boto gehiago lortu zituen, eta sei zinegotziak mantendu zituen. Bildu koalizioak 220 boto gehiago eskuratu zituen eta bost zinegotzi, 2007an aurkeztu zen ezker abertzaleko EAE-ANV alderdiak baino bi zinegotzi gehiago.

2015eko udal hauteskundeetan EAj alderdiak zinegotzi bat gehiago eskuratu zuen eta Bilduren ondorengoa zen EH Bilduk bat galdu zuen.

Aiako udalbatza
Alderdia		2015eko maiatzaren 24a		2011ko maiatzaren 22a
Alderdia		Zinegotziak	Boto kopurua	Zinegotziak	Boto kopurua
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	7 / 11	579 (% 58,25)	6 / 11	564 (% 54,02)
	Euskal Herria Bildu*	4 / 11	403 (% 40,54)	5 / 11	463 (% 44,35)
*2011ko hauteskundeetan Bildu gisa aurkeztu zen koalizioa.
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

Aiako udal hauteskundeak
Alderdi politikoa	2015^[3]		2011^[4]		2007^[5]		2003^[6]		1999^[7]		1995^[8]		1991^[9]		1987^[10]		1983^[11]		1979^[12]
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	%56,71	7	%53,06	6	%61,31	6	%83,37	8	%54,56	5	%56,76	5	%53,15	5	%51,78	5	%98,97	9	%100	11
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) / Bildu	%39,47	4	%43,56	5	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra(PSE-EE)	%1,18	0	%1,13	0	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Alderdi Popularra (PP)	-	-	%0,47	0	%0.77	0	%0,99	0	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Eusko Abertzale Ekintza (EAE-ANV)	-	-	-	-	%26,56%	3	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Eusko Alkartasuna (EA)	-	-	-	-	%8,85	0	%14,64	1	%14,77	1	%19,93	2	%19,18	2	%19,43	2	-	-	-	-
Euskal Herritarrok (EH)	-	-	-	-	-	-	-	-	%30,56	3	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Herri Batasuna (HB)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	%22,26	2	%26,87	2	%28,28	2	-	-	-	-

Kultura

Euskara

Sakontzeko, irakurri: «Urolaldeko hizkera»

Aiako euskarak Urolaldeko hizkeraren eta Beterriko hizkeraren arteko zubilana egiten du.

Kirolak

Aian 4 kirol elkarte daude:

LARRA-TXORI
ALKAR
INDAMENDI AUZOA K.E.

(Hiru hauek arrantza eta ehiza elkarteak dira)

INDAMENDI AUZOA K.E.: Kirol Elkarte honek areto-futboleko eta pilotako taldeak ditu.

Festak eta ohiturak

Aia herrian

Santa Ageda, San Donato, San Lorentzo eta San Isidro Labrador festak ospatzen dira, otsailaren 4an, abuztuaren 4an, 10ean eta maiatzaren 15ean, hurrenez hurren.

Auzoetako festak

Altzola: San Roke, santuaren eguna abuztuan izan arren, azaroaren 18an ospatzen da.
Elkano: San Pedro, ekainaren 29an.
Laurgain: San Migel eguna, irailaren 29an.
San Pedro: Auzoko santuaren eguna, ekainaren 29an, Elkanon bezala.
Santiago: Santiago eguna, uztailaren 25ean.
Urdaneta: San Martin, abuztuaren 11n.
Iturriotz: ekainaren 24an erromeria dago San Juan baselizaraino.

Ondasun nabarmenak

Aiar ezagunak

Jose Mari Lertxundi (1932 - ): euskal idazlea.
Juan Jose Alkain, Udarregi (1829 - Usurbil, 1895): bertsolari gipuzkoarra. Aita Zabalak bildu eta gorde ditu haren bertso-paperak (Udarregi bertsolaria, 1966). Ingelesek Donostia erre zuteneko gertaerei jarritako bertsoak ospetsuak dira (1893).

Ikus, gainera

Pagoetako natura parkea

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Aia

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa

(Gaztelaniaz)(Ingelesez) Aiako udal webgunea
Herriko albisteak "Tokikom" atarian

Erreferentziak

[Udalbiltza-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.

[2] «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).

[3] Aiako udal hauteskundeak 2015.

[4] Aiako udal hauteskundeak 2011.

[5] Aiako udal hauteskundeak 2007.

[6] Aiako udal hauteskundeak 2003.

[7] Aiako udal hauteskundeak 1999.

[8] Aiako udal hauteskundeak 1995.

[9] Aiako udal hauteskundeak 1991.

[10] Aiako udal hauteskundeak 1987.

[11] Aiako udal hauteskundeak 1983.

[12] Aiako udal hauteskundeak 1979.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]