Adela Breton
Adela Catherine Breton (Londres, 1849ko abenduaren 31 – Barbados, 1923ko ekaina) arkeologo, artista eta esploratzaile ingelesa izan zen. Akuarela bidez kopiatu zituen Mexikoko tenpluen horma irudiak, batez ere ezagunak dira, Chichén Itzáko Goiko Jaguarren tenplukoak.
| Adela Breton | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Londres, 1849ko abenduaren 31 |
| Herrialdea |  Erresuma Batua |
| Heriotza | Barbados, 1923ko ekaina (73 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | margolaria eta arkeologoa |
Biografia
aldatuAdela Bretonen gurasoak bidaiari handiak izan ziren. Aita ingelesa zen eta Itsas armandan aritu zen. Ama ere ingelesa zuen, Somersetekoa), baina Tasmanian ezagutu zuten elkar.[1] Bath, Somerseteko hirira joan ziren bizitzera Adela Breton jaio eta gutxira eta hiri horretan hazi zen alaba.[1] Txikia zenean bere familia Europatik bidaiatu zen (Frantzian, Suitzan eta Italian izan ziren) eta uste da Adela Bretonek artea ikasi zuela Florentzian zeuden bitartean.[2] Bath hiriak erromatar garaiko aztarnak dituenez, Breton familiak arkeologiarekiko interesa garatu zuen.[2] Gurasoak zaintzeko, Bathen bizi izan zen urte luzez, baina aita 1887an hil ostean, bidaiatzeari ekin zion. Ez ezkontzeko erabakia hartu zuen, independente bizi ahal izateko eta bidaiatzeko bere gogoa asetzeko.[3]
Lehen bidaia Kanadara eta Ameriketako Estatu Batuetara egin zuen eta han paisaiak margotu zituen, Bathera itzuli zen bere margoen erakusketa egitera.[4]
1892an joan zen lehen aldiz Mexikora eta bertako gida bat hartu zuen, Pablo Solario.[4] Mexikora zaldiz gurutzatu zuen eta Yukatanen arkeologia argitara ateratzen ari zen aztarnak marrazten aritu zen (frisoak, grabatuak eta bestelako altxor arkeologikoak).[3] Bere lehen bidaiak 18 hilabete iraun zituen eta etengabe aritu zen, han eta hemen, oharrak eta margo zirriborroak egiten.[5] 1890ko hamarkada aurrera zihoala, gero eta denbora gehiago egin zuen Mexikon eta gutxiago Ingalaterran. Bere ikerketak gero eta zientifikoagoak bihurtu ziren eta geologia, kanoiak eta sumendiak aztertzen ere hasi zen.[6] Ezagun egin zen 1894an Teotihuacango freskoen akuarelengatik, Teopancaxco izeneko leku batengatik.[7]
Adela Bretonen bidaiak Mexikon moztuak izan ziren 1910ean, mexikar iraultzagatik.[8]
Nazioartean ezaguna bihurtu zen Mesoamerikako arkeologiari egindako kontribuzio bikainagatik.[3]
Barbadosen hil zen 1923an 73 urterekin.[3]
Utzitako ondarea
aldatuA collection of her work is held in Bristol Museum & Art Gallery, where a digitisation project was started in 2014 so that the fragile rolls of paintings can be preserved and made available for research.[9]
Filadelfiako Ella Lewisekin izandako gutun elkartrukea Harvard Univertsitateko liburutegian gordetzen da.[10]
2016an Bath hiriko Bath Royal Literary & Scientific Institution erakundean lau hilabeteko erakusketa egin zuten "The Remarkable Miss Breton" izenarekin.[3]
2017an bere lan originalen erakusketa egin zen Bristolgo Museo eta Arte Gallerian.[9]
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b McVicker, Chapter 1, 1–4
- ↑ a b McVicker, Chapter 2, 7–11
- ↑ a b c d e McFarlan, Tim. (2016-04-28). "Victorian woman who left Bath behind to document Maya ruins in Mexico is celebrated in exhibition". In Bath Chronicle.. .[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ a b McVicker, Chapter 3, 13–17
- ↑ McVicker, Chapter 4, 19–20
- ↑ McVicker, Chapter 6, 29–32
- ↑ McVicker, Chapter 7, 33–36
- ↑ McVicker, Adela Breton: A Victorian Artist Amid Mexico's Ruins, back page
- ↑ a b Giles, Sue; Harland, Valerie. (2014-11-13). Digitisation of the Adela Breton collection at Bristol Museum & Art Gallery. In Public Catalogue Foundation. .
- ↑ Breton, Adela, (1849-1923), Correspondence, 1915-1923, bulk: A Finding Aid. In Harvard University Library.. .
Bibliografia
aldatu- Baigent, Elizabeth (2004). "Breton, Adela Catherine (1849–1923)". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford: Oxford University Press.
- Devlin, Kate (16 May 2013). "Adela Catherine Breton (1849-1923): A Career in Ruins". TrowelBlazers.
- McVicker, Mary French (2005). Adela Breton: A Victorian Artist Amid Mexico's Ruins. University of New Mexico Press. ISBN 978-0-8263-3678-1.
- Ringle, William M. (2009). "The art of war: imagery of the upper temple of the Jaguars, Chichen Itza". Ancient Mesoamerica (1): 14–44.
- Sparrow-Niang, Jane (2017). "The Remarkable Miss Breton: artist, archaeologist, traveller". Bath Royal Literary and Scientific Institution.
Kanpo estekak
aldatuDatuak: Q18608933
Multimedia: Adela Breton / Q18608933