Mangondo

Mangondo
Irudi gehiago
Iraute egoera
Daturik gabe  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Sapindales
Familia	Anacardiaceae
Generoa	Mangifera
Espeziea	Mangifera indica Linnaeus, 1753
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	mango, mango oil (en) eta mango juice (en)

Mangondoa^[1] (Mangifera indica) tropikoarteko landare bat da, mangoak sortzen dituen landareetako bat. Mamia, zuntz erakoa izan daiteke batzuetan. Hasieran, kolore berdea izaten du, eta, helduta dagoenean, berriz, hori edo laranja kolorekoa da. Bere mamia, fruitua oraindik erabat helduta ez dagoenean batik bat, zertxobait garratza izan daiteke.

Asian du jatorria, Indian, batik bat, eta hainbat barietate dauzka, hauetako asko, txerto bidez lortutakoak, irudian agertzen direnak bezala. Amerikako Tropikoarteko Lurraldean berez hazten dena, hori kolorekoa da, txerto bidez lortutako barietateak baino txikiagoa eta oso zapore gozokoa.

Bere uzta garaiak, maiatzean du gehiengo bat ipar hemisferioko latitude azpiekuatorialetan. Hau, berez, oso kontraesankorra da. Izan ere, ipar hemisferioan, garai hortan hasten baita euri garaia Gaussenen indize xerotermikoak dioen bezala, eta, beraz, fruituen heltzea, lehorte gehieneko hilabeteetan gertatuko litzateke. Zaporea ere, oso ezberdina da barietate bat eta beste baten artean. Adibidez, tamaina handiko mango baten usaia eta zaporea, almibarretan dagoen mertxika edo melokotoiaren oso antzekoa izango litzateke, baina testura lehorxeago batekin. Txerto bidez lorturiko mango barietate guzti hauek, garapen natural bidez lorturiko barietate baten ondorengoak izango lirateke. Venezuela eta Kolonbia aldean, pertsona askok, manga deitzen diote barietate honi. Eta hau, ez da landareak, jatorrizko tokian zuena baino klima mesedegarriagora mendetan lortu duen egokiera baino.

Beste zuhaitz batzuekin lehiatu behar badu batik-bat, tamaina handia har dezakeen zuhaitza da mangoarena. 30 metroko garaierara hel daiteke. Hau guztia, klima beroa dagoen tokietan. Klima epeletan ez da hainbesteraino heltzen. Txina, Italia, Espainia eta AEBak dira zuhaitz hau landatzen den herrialdeetako batzuk, Tropikoarteko Lurraldetik kanpo.

Kaloriatan baxua da, antioxidatzaileak, C bitamina eta B5 bitamina iristen ditu gorputzera. Oso egokia da azukreen metabolizaziorako, baita, epidermis edo larruazaleko arazoetarako ere.