Josefa Ignacia Albisu

Josefa Ignacia Albisu
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Lazkao, 1859ko martxoaren 19a
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Heriotza	Donostia, 1950eko otsailaren 4a (90 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	pilotaria
Izengoitia(k)	Joxpinixi

Josefa Ignacia Albisu Aranburu "Joxpinaxi" eta "Pelotari" izenez ezaguna (Lazkao, Gipuzkoa, 1859ko martxoaren 19a - Donostia, Gipuzkoa, 1950eko otsailaren 4a) gipuzkoar emakumezko pilotaria izan zen.^[1]

Albisuren bizitzaren inguruko datu gutxi ezagutzen dira.

Ezkongabea zen. Gaztetan tifus gaitza izan zuen eta honen ondorioz hortzak eta ilea galdu zituen^[2]. Emakume ederra zela aipatzen dute garaiko kronikek.

1931ko azarotik Donostiako Erruki etxean bizi izan zen eta bertan bizi izan zen hil arte^[3].

1885ko martxoaren 8an, Lazkaoko pilotalekuan bi partidu jokatu zituen bi gizonezkoren aurka^[4]. 2.500 pertsonatik gora elkatu ziren partida hauek ikustera^[2]. Jokoan urrezko ontza bat zegoen, eta Albisuren aitak, Jose Joaquin Albisu Arresek, behi bat ere jokatu nahi izan zuen bere alabaren alde^[5].

Perkalezko soinekoa eta material bereko txaleko batekin, buruan zapi ilun bat, alpargatak eta galtzerdi zuriak jantzita jokatu zuen partida^[2].

Goizean jokatu zuen lehen partida, 28 urteko gizonezko baten aurka. 11 - 30 tantoko emaitzarekin irabazi zuen^[6] 20 minututan.

Arratsaldean, bigarren partida jokatu zuen, Frantziako Estatukoa zen gizonezko baten aurka. Hau ere Albisuk irabazi zuen.

Lazkaon irabazitako bi partiden ondoren "Pelotari" ezizenaren jabe egin zen^[3].

1885eko martxoaren 9an beste partida bat jokatu zuen Frantziako Estatukoa zen gizonezko baten aurka Tolosako pilotalekuan ^[7]. Partida honetan irabazle izango zenaren aurka, Idiazabalgo beste emakumezko batek apustua egin zuen^[2].

1885eko maiatzean 25ean, Abandoko pilotalekuan^[8] jokatu zuen.

Baliteke Ordiziako pilotalekuan ere beste partida bat jokatu izana^[7].

Partida haiek oihartzun handia izan zuten, eta hainbat kronika eta iritzi artikulu idatzi ziren pilota partidu hauen inguruan eta emakumezkoek gizarten izan behar zuten paperaren inguruan; eta baita zuzenean Albisu iraintzen zutenak ere^[7].

Emakumezkoen pilota munduan aitzindaria izan zen.^[9] Haren ondotik, beste emakumezko batzuk ere hasi ziren pilotan jendaurrean apustuak egin eta jolasten.

1896an El Pelotari aldizkariak bi emakumeen arteko pilota-partida baten berri eman zuen: “Abandoko pilotalekuan, igandean, bi neskatxa abandotar ederrek pilota-partida bat jokatu zuten…”. Eta, 1897an, egunkariek emakume pilotarien ikuskizunen berri eman zuten, Valentziako Jai-Alai eta Bartzelonako Condal pilotalekuetan izandako partidez^[10].

Ramos Azkaratek " Lazkauko Plazan" izeneko bertso sorta idatzi zuen Albisuk jokatutako partiden inguruan^[11].

R. Gorrotxategi margolariak "Joxpinixi" izeneko oleo margolana margotu zuen^[3]. Bertan, Albisu Lazkaoko pilotalekuan irudikatzen da.

1938. urtean erraketistek omenaldia eskaini zioten Donostiako Groseko pilotalekuan^[3].