Sustrai

Botanikan, sustraia^[1], zaina^[2] edo erroa^[3] klorofilarik gabeko landare-organoa da, landarea finkatzen duena eta horrek hazkunderako behar dituen ura eta gatzak xurgatzen dituena.

Meristemo primarioa kaliptraz babesturik dauka eta sustrai-puntan dago. Enbrioiaren sustraiari sustraixka deritzo eta, garatzen denean, sustrai nagusia eratzen du.^[4] Kimu batetik eratzen den lehen sustraia sustrai nagusia da; haren adarrei albo-sustrai esaten zaie. Zenbait espeziek ardatz-formako sustrai handi bakar bat dute, eskuarki beherantz hazten dena eta albo-sustrai ugari dituena. Beste zenbaitek sustrai barreiatuak dituzte, tamaina bertsuko sustrai mehe ugari.

Sustraiek hainbat funtzio dituzte, baina hiru dira funtzio nagusiak: xurgapena, eroapena eta ainguraketa.

• Xurgapena: lurreko ura eta gatz mineralak ile xurgatzaileen bidez xurgatzen ditu.
• Eroapena: landarearen zurtoinera eramaten ditu xurgatutako ura eta mantenugaiak, landarea hazteko eta hostoetara eramaten ditu fotosintesia egin ahal izateko.

• Ainguraketa: lurrean hazten diren landareen kasuan, substratuaren granulometriaren arabera, sustraia gehiago edo gutxiago garatu eta adarkatzen da. Sustraien itxura aldatu egiten da landare batetik bestera: arte batek sustraiak lurzoruaren azpitik garatzen ditu, eta makal batek, berriz, kanpotik. Aire-loreen kasuan, sustraiak ainguratze funtzioa betetzeko daude soilik.^[5]

Landare-espezie askoren sustraiek elikadura-erreserben biltegi-funtzioak bete ditzakete, hala nola: batata, erremolatxa, manioka eta beste asko.

• Sama: lurretik gertuen dagoen sustraiaren atala da.
• Adarkadura gunea: atal horretan, sustraiak banatzen hasten dira.
• Heltze gunea: sustraiaren hazkunde-prozesuan laguntzen duten ile xurgatzaileak ditu.
• Hazte gunea: atal horretatik aurrera, sustraiaren hazkundea gertatzen da.
• Kofia: hor, enbrioi-zelulak muturretik babesten dituzten zelula parenkimatikoen multzoa dago.

• Epidermisa: sustraiaren gainazaleko geruza da, hau da, sustraiaren azala da.
• Kortexa: epidermisaren hurrengoko geruza da; helburu nagusia mantenugaiak almidoi moduan biltegiratzea du.
• Endodermixa: kortexaren hurrengoko geruza da. Hesi iragazgaitz moduko bat da eta, horri esker, ura barrurantz doa soilik.
• Zilindro baskularra: sustraiaren erdiko geruza da. Barruan xilema eta floema dauzka.