Amaso estas la aro de la ordinaraj homoj.
|
 | | « Kaj nur en la amaso la homo povas liberiĝi je la timo de tuŝo. Tio estas la sola situacio, kie tiu ĉi timo transformiĝas je sia kontraŭo… Kiu fordonis sin al la volo de la amaso, ne timas la tuŝojn. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Same enigma kaj universala fenomeno estas subita estiĝo de la amaso tie, kie antaŭ tio estis malplene. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Soifo de la kresko — jen la unua kaj supera eco de la amaso. Ĝi klopodas entiri en si ĉiun, kiu estas je ĝia atingodistanco. Enflui en ĝin povas ĉiu, kiu aspektas kiel homo. Natura amaso estas malferma amaso: ĝia kresko tute ne havas limojn. Domojn, pordojn, serurojn ĝi ne agnoskas; tiuj kiuj fermiĝas ŝajnas al ĝi suspektindaj. Malfermecon ĉi tie oni povas kompreni en iu ajn ebla senco, la amaso estas malferma ĉie kaj ĉiudirekte. La malferma amaso ekzistas dum ĝi kreskas. Ĉesinte kreski, ĝi ekdisfalas. La amaso disfalas same subite kiel ĝi estiĝas. En tiu ĉi spontantea formo ĝi estas ekstreme sentema. Malfermeco, ebliganta kreskon, estas samtempe ĝia malforta loko. En ĝi ĉiam vivas antaŭsento de disfalo. Ĝi penas ĝin eviti danke al rapida kresko. Dum tio sukcesas, ĝi entiras en sin ĉiujn kaj ĉion; kiam ĉiuj estas entiritaj, ĝi devas disfali. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La malferma amaso rezignas je la kresko kaj akcentas strukturon. Kio plej trafas la okulojn en ĝi, tio estas limo. Ĝi firme bazas sin: limigante sin, ĝi kreas por si lokon. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La limo malhelpas senordan kreskon, sed ĝi ankaŭ malfaciligas kaj malrapidigas disfalon. Perdante eblecojn por la kresko, la amaso gajnas je konstanteco. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La plej grava procezo, okazanta ene de la amaso, estas malŝarĝiĝo. Ĝis momento de la malŝarĝiĝo la amaso fakte ne ekzistas, nur la malŝarĝiĝo kreas la amason en plena senco de la vorto. Tio estas momento, kiam ĉiuj, kiuj apartenas al la amaso, liberiĝas de la distingoj kaj sentas sin egalaj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La plej impresa ilo de detruado estas la fajro… La bruliganta amaso sentas sin nerezistebla. Ĉio, kaptita de fajro, aliĝos al ĝi. Ĉio malamika pereas en la fajro. La fajro… estas la plej pova simbolo de la amaso. Same kiel ĝi, farinte detruadon, ĝi estingiĝas. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Atako kontraŭ la amaso de ekstere povas nur fortigi ĝin. Perforta dispelo unuigas ĝin pli forte ol antaŭe. Sed atako de interne estas vere danĝera. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Ĉiu, kiu apartenas al la amaso, portas ene de si etan perfidulon, kiu volas manĝi, trinki, ami, entute vivi trankvile. Se li tiujn siajn privatajn dezirojn kontentigas preterire, ne farante el tio specialan problemon, tio restu tiel. Sed se li ekparolos pri tio, oni komencas malami kaj timi lin. Estas klare, ke li estas influita de malamika propagando. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso, kiu ne peziĝas, malsatas. Ekzistas rimedoj, ebligantaj elteni malsaton; per speciala lerteco pri ilia eltrovado distingiĝas la religioj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri religioj] Kion ili bezonas estas ne la amaso, sed ĝia kontraŭo — obeema paŝtataro. Ili komparas la kredantojn kun ŝafoj kaj laŭdas pro la obeemo. De la plej grava eco de la amaso, nome — de ĝia rapida kresko, la religioj komprete rezignis, kontentiĝante anstataŭe je ŝajnigado de egaleco de ĉiuj kredantoj (pri kio cetere ili insistas ne tre forte), certa grado de ilia proksimeco (ne transiranta cetere certajn limojn) kaj definiteco de la direkto. La celon ili preferas loki je tre granda distanco — je transa mondo, kiun la homo ne povas trafi tuj, ĉar li ankoraŭ vivas, kaj rajton pri kiu necesas meriti kontraŭ prezo de grandaj penoj kaj humiliĝo. Poiomete la direkto iĝas pli grava ol la celo. Ju pli malproksimas la celo, des pli da ordo necesas dum movado al ĝi. Je loko de ŝajne neapartigebla de la amaso principo de la kresko stariĝas io tute alia — principo de ripetado. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Paniko en teatro, kiel tio ofte estis rimarkite, prezentas disfalon de la amaso. Ju pli forte la homoj estas unuigitaj per prezentaĵo kaj ju pli izolita de la strato estas la teatrejo, des pli furioze okazas la disfalo. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Paniko estas la disfalo de la amaso en la amaso. Aparta homo ĉi tie penas forfali de la amaso kaj fuĝi de ĝi, minacanta al li kiel la tuto. Sed ĉar li fizike estas interne de ĝi, necesas kontraŭ ĝi batali. Fordoni sin al ĝi estus pereo, ĉar la pereo minacas ĝin mem. En tiuj momentoj li ne povas ne substreki sian apartecon. Per piedbatoj kaj batoj li elvokas sur sin piedbatojn kaj batojn. Ju pli li disdonas ilin, des pli ricevas kaj des pli klare li sentas sin, des pli klare desegniĝas limoj de lia propra persono. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Fajro kiel la arbara aŭ stepa incendio estas la malamika amaso; tiu ĉi sento dormetas en ĉiu homo. Fajro kiel simbolo de la amaso vivas en ĉiu animo kaj konsistigas ĝian neeviteblan parton. Obstina tretado de la homoj, kiu ofte okazas ĉe paniko kaj ŝajnas tiom sensenca, estas efektive nenio alia ol tretado de la fajro. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Duoble fermitan amason reprezentas la homoj, kuniĝintaj je areno… Eksteren, do al la urbo, areno montras senvivan muron, Internen ĝi estas turnita per la muro el la homoj. Ĉiuj ĉeestantoj sidas al la urbo dorse. Ili estas elprenitaj el strukturo de la urbo, el ĝiaj muroj kaj stratoj. Dum ili estas sur la areno, ilin ne koncernas kio okazas en la urbo… La vicoj situas unu super alia, por ke ĉiuj vidu la okazantan malsupre. Rezulte okazas ke la amaso sidas kontraŭ si mem. Antaŭ ĉiu estas miloj da homoj, miloj da kapoj. Dum li estas ĉi tie, ili ĉiuj ankaŭ estas ĉi tie. Kio ekscitigas lin, ekscitigas ankaŭ ilin, kaj li tion vidas. Ili sidas je ioma distanco de li, trajtoj, kiuj ilin distingas kaj transformas je individuoj, forviŝiĝis. Ili ĉiuj estas similaj kaj kondutas simile. Li rimarkas en ili nur tion, per kio en tiu momento li mem pleniĝas. Ilia videbla ekscitiĝo fortigas lian propran. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso ĉiam strebas kreski. Ĝia kresko nature ne havas limojn. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Ene de la amaso ĉiam regas egaleco. Ĝi estas absoluta kaj nediskutebla kaj neniam pridubata de la amaso mem… Por tiu egaleco homoj ja transformiĝas je la amaso. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso ŝatas densecon. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso postulas direkton. Ĝi estas moviĝanta kaj moviĝanta direkte al io… La amaso ekzistas dum haveblas neatingita celo. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Al la malrapida amaso estas malpermesita malŝarĝiĝo… Antaŭ la malrapida amaso estas starigita celo prokrasti procezon, kondukantan al malŝarĝiĝo, por laŭeble plej longa tempo… Malŝarĝiĝo kaj la celo tiel kongruas, la celo ja ĉi tie estas nedamaĝebla kaj nevenkebla. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La vorto gairm signifas “krio, batalkrio”, kaj sluagh-gairm estas batalkrio de la mortintoj. El tio poste formiĝis la vorto slogan, signifanta “frapfrazo, devizo”. Nomo de la batalkrio de niaj nuntempaj amasoj devenas de la batalkrio de la mortaj batalantoj de la Skota Altlando. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La unusola amaso, kiu eĉ al ni, samtempuloj, malgraŭ sia nevidebleco ŝajnas natura, estas posteularo. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La persekutanta amaso estiĝas vide al rapide atingebla celo. Celo estas la murdo kaj estas konate kiu estos murdita. La viktimo estas konata, klare difinita, proksima. La amaso sin ĵetas kontraŭ ĝi kun tia decidemo, ke delogi ĝin ne eblas. Por ke estiĝu la persekutanta amaso sufiĉas laŭte deklari, ke tiu ĉi devas morti. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Grava kaŭzo de rapida kresko de la persekutanta amaso estas sekureco de la entrepreno. Ĝi estas sekura, ĉar flanke de la amaso troviĝas la dominado. La viktimo forkuras aŭ estas ligita, ĝi ne povas eĉ defendi sin, en sendefendeco ĝi estas nome la viktimo, destinita por ofero. Pro ĝia morto respondecos neniu. Libera murdo estas kvazaŭ rekompenco pro ĉiuj tiuj murdoj, je kiuj la homo devis rezigni pro la timo de puno. Al la tento de sekura, permesita aŭ eĉ rekomendita, kundividita kun aliaj murdo, plejparto de la homoj ne povas rezisti. Gravas ankaŭ ke minaco de la morto, konstante pendanta super la homo, kvankam ne konsciata senĉese, naskas bezonon transigi la morton al alia. Tiun bezonon kontentigas la persekutanta amaso. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Post ekzekuto la amaso eĉ pli ol iam ajn sentas timon de la morto. Ĝi disfalas kaj disiĝas, kvazaŭ panike forkurante. Ju pli grava estis la viktimo, des pli granda estas la timo, trafanta la amason. Ĝi povas konserviĝi nur se ekzekutoj sekvos seninterrompe unu la alian. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso bezonas ke ekzekutisto montru al ĝi la kapon de la mortigita. En tiu — kaj en neniu alia — momento okazas la malŝarĝiĝo. Al iu ajn apartenu la kapo, nun ĝi estas humiligita: en tiu momento la gapanta al la homamaso kapo estas la sama kiel ĉiuj aliaj kapoj… ĉiu vidas en ĝi sin. La forhakita kapo estas la minaco. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso de la fuĝo estiĝas sekve de komuna minaco. Ĝi kuras, allogante kun si ĉiujn… Ili tiom multas, ke eĉ ne unu pensas ke la viktimo estas li. La amaso elanas for de la danĝero kaj ĉiu en ĝi estas trasorbita de la sento de proksimeco de saviĝo. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « El ĉiuj formoj de la amaso, la fuĝo estas la plej larĝa laŭ amplekso. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « En tiu momento, kiam la kuranto komencas pensi nur pri si kaj en la aliaj vidi nur obstaklon, karaktero de la amasa fuĝo komplete ŝanĝiĝas kaj ĝi transformiĝas je sia kontraŭo — je paniko, je lukto de ĉiu kontraŭ ĉiuj, starantaj sur lia vojo. Plej ofte tiu transformiĝo okazas, kiam kelkfoje ŝanĝiĝas direkto de la fuĝo. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Ne eblas supertaksi gravecon de la falintaj por unuiĝo de la amaso de la fuĝo. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso de la fuĝo estas la plej stabila el ĉiuj formoj de la amaso: la restintaj teniĝas kune ĝis la plej lasta momento. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La speciala amaso formiĝas sekve de malpermeso: kolektiĝinte kune la homoj ne plu deziras fari tion, kion ili ĝis nun faris unuope. La malpermeso estas subita, oni metas ĝin sur sin mem… Ĝi neniam venas de ekstere, eĉ se tio aspektas nome tiel. Efektive ĝi ĉiam estiĝas el bezono de la partoprenantoj de la evento. Ĵus post kiam la malpermeso estas vortumita, komenciĝas formiĝo de la amaso. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La plej bona ekzemplo de la negativa aŭ malpermesanta amaso en nia tempo estas striko… Momento de ĉesigo de la laboro estas grandega momento, glorata en laboristaj kantoj. En tiu ĉi momento naskiĝas la sento de senpeziĝo, kun kiu estas ligata la senco mem de la striko. La fikcia egaleco, pri kiu oni gurdis al la laboristoj ĉiam, sed kiu efektive limiĝis nur je tio, ke ili ĉiuj laboras permane, subite iĝas vera. Dum ili laboris, ili faris malsamajn aferojn, kaj nome tiujn, kiujn estis ordonite fari. Kiam la laboro haltis, ĉiuj faras la saman. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Se al la amaso kutime propras sovaĝeco kaj soifo de detruado, ne eblas ne rimarki la dignon kaj senton de respondeco de tia strukturo, estiĝanta el la pleja koro de la amaso. Nome pro tio gravas observi la amason de la malpermeso, ke en ĝi montriĝas tiuj ĉi ecoj, kontraŭaj al la ecoj de la “normala” amaso. Dum ĝi fidelas al sia esenco, ĝi kontraŭas ĉiajn ajn detruojn. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Multo el tio, kion oni povas observi sur surfaco de la revoluciaj eventoj, prezentiĝas forme de la persekutanta amaso. Oni kaptas apartajn homojn kaj kaptinte subigas al la kolektiva mortigo forme de juĝo aŭ tute sen ajna juĝo. Sed tio ne signifas, ke en tio konsistas la revolucio. Ĝi estas farata de ne persekutantaj amasoj, rapide atingantaj sian naturan celon. La transformiĝo, unufoje komenciĝinte, iras profunden. Ĉiu penas atingi tian staton, ke liberiĝi je la sidantaj en li pikiloj, kaj en ĉiu estas multege da ili. La amaso de la transformiĝo estas procezo, kaptanta la tutan socion, kaj eĉ se komence ĝi havas momentan sukceson, al la fino ĝi iras malrapide kaj malfacile. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri foiro] Amasoj da fruktoj estas la plej grava parto de la denseco, ĝia kerno. Komence kune kolektiĝis la aĵoj kaj nur poste, kiam ili jam videble ĉeestis, ĉirkaŭ ili kolektiĝis la homoj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La plej fidinda kaj ofte la sola por la amaso ebleco konservi sin estas haveblo de la dua amaso, kun kiu ĝi estas komparata… Por formiĝo de la duamasa sistemo, kiel oni ankaŭ povas nomi tion, necesas sento de proksimuma egaleco de la fortoj de ambaŭ flankoj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri la milito] …ĉiu flanko deziras iĝi pli granda amaso de la vivantoj. La malamiko ja estu pli granda amaso de la mortintoj… la milito ne estas vera milito, se ĝia celo ne konsistas unuavice en amasigo de la malamikaj kadavroj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Tio, ke la militoj povas daŭri tiom longe, ke ili daŭras eĉ se ili estas delonge malgajnitaj, estas klarigata per profundega bezono de la amaso konservi sin en la ekscita stato, ne disfali, resti la amaso. Tiu sento foje estas tiom forta, ke la homoj konscie preferas kune iri al la morto nur por ne agnoski la malvenkon, travivante pro tio disfalon de la propra amaso. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Trarompiĝo de la milito estas unuavice trarompiĝo de du amasoj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Dum daŭras la milito, la amaso devas ekzisti, kaj se la homoj jam ne konsistigas la amason, la milito fakte finiĝis. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amasaj kristaloj mi nomas etajn kruelajn grupojn da homoj, kiuj havas klaran limon, altan stabilecon kaj servas por ekscitado de la amasoj. Gravas ke tiuj grupoj estas tuj videblaj, ĉiun el ili facilas kapti per unu rigardo. La unueco en ili pli gravas ol grandeco… La amasa kristalo estas stabila. Ĝi neniam ŝanĝiĝas je grandeco. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri la eksaj amasaj kristaloj] Apenaŭ eblas iu ajn granda politika ŝanĝo, ĉe kiu ne troviĝus tiaj eksiĝintaj grupoj. Estante galvanizitaj, ili agadas foje tiom brile kaj aktive, ke ŝajnas nova kaj danĝera fenomeno. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Antaŭe la amaso fuĝis for de la fajro, nun la fajro akiris por ĝi grandegan altiran forton. Estas konata magia efiko de la incendio al la homamasoj… La amaso, tuj post kiam ĝi formiĝas, sentas fortegan internan vokon al ekbruligo de la fajro kaj uzado de ĝia altira forto por sia propra kreskado. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri fajromaniulino, farinta pli ol 20 ekbruligojn] Kiam oni akuzis ŝin aŭ kiam ŝi mem sin akuzis, ŝi ĝuis ke ĉiuj rigardas ŝin. Nome tion ĉi ŝi deziris: ŝi deziris iĝi la fajro, alloganta ĉiujn al si. Sekve ŝia ekbruligado havis duoblan karakteron. Unuavice ŝi strebis iĝi parto de la amaso, kontemplanta la fajron… Poste, kiam la fajro jam estis estingiĝanta kaj la amaso minacis malaperi, ŝi konservadis al ĝi la vivon, subite mem transformiĝante je la fajro. Tio estis tre simple: ŝi konfesis pri la ekbruligo. Kaj ju pli detala estis la rakonto, ju pli longe ŝi parolis, des pli longe oni ŝin rigardis, des pli longe ŝi mem estis la fajro. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | |
|
| | | « Trezoro estas la amaso, de kiu nenio estas apartigata kaj kiu devas kreski. La apartenata al la posedanto, ĝi vokas aliajn posedantojn al rabado. Konateco, kiun ĝi kreas al sia mastro, alvokas al li danĝeron. La trezoroj naskis konfrontiĝojn kaj militojn, kaj multaj vivus pli longe, se ili havus malpli da trezoroj. Ofte pro tio oni devas teni ilin en sekreto. Specifaĵo de la trezoroj konsistas sekve en streĉiteco inter la brilo, kiun ili disvastigas, kaj mistero, kiu ilin gardas. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri allogeco de la trezoroj] Pasio, kun kiu homoj altiriĝas al tiaj eblecoj, supozigas absolutan kredon je la konsistigantaj trezorojn unuojn. Pri la forto de tiu ĉi fido malfacilas ekhavi troan imagon. La homo mem identigas sin kun sia monunuo. Dubo pri ĝia valoro por li estas ofenda, ĝia malstabileco subfosas lian kredon je si mem. Falo de la monunuo tuŝas la homon proksime, li sentas propran humiliĝon. Kiam tiu ĉi procezo rapidiĝas kaj venas inflacio, la senvaloriĝintaj homoj formas amasajn strukturojn de tia speco, kiujn oni povas rekte kaj senpere identigi kun la amasoj de la fuĝo. Ju pli homoj perdas, des pli similas iliaj sortoj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amasaj kristaloj kaj la amaso en la nuntempa senco de la vorto devenas de iu origina unueco, kie ili ankoraŭ koincidis — de la grego. Ĉe malgrandaj triboj, migrantaj je grupoj po dek — dudek homoj, tio estas disvastiĝinta formo de la komuna ekscitiĝo. Por la grego estas karaktera neebleco de la kresko. Ĉirkaŭ ĝi estas malpleno, eblas aliĝi al neniu. La grego estas la grupo da ekscitiĝintaj homoj, sopirantaj ke ili multiĝu. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « En la grego, kiu de tempo al tempo elkreskas la grupo kaj plej trafe esprimas senton de ĝia unueco, aparta homo neniam malaperas komplete kiel tio okazas al la nuntempaj homoj en iu ajn amaso. Li ĉiam — iel ajn formiĝu konfiguracio de la grego, en dancoj aŭ marŝoj — troviĝas rande. Li estas ene kaj samtempe rande, rande kaj samtempe ene. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri la Katolika Eklezio] …ĉio, kion deziras montri la eklezio, ĝi montras malrapide. La impresa ekzemplo de tio povas esti procesioj… La procesio spegulas la eklezian hierarkion. Ĉiu marŝas en vestaro digna al lia rango, ne eblas erari kaj akcepti lin ne je tiu, kiun li reprezentas. La benon oni atendas de tiuj, kiuj rajtas beni. Jam tiu ĉi apartigado de la procesio malhelpas vekiĝon en la spektanto de la sentoj, proksimaj al la stato de la amaso. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri la nacioj kaj iliaj reprezentantoj] La unueco, al kiu li vere sentas sin ligita, estas ĉiam amaso aŭ amasa simbolo. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Egaleco de la deputitoj, tio kio faras ilin amaso, konsistas en ilia imuneco. Ĉi tie inter la partioj mankas diferenco. La parlamenta sistemo funkcias dum estas garantiita la imuneco. Ĝi disfalas se en ĝi aperas la homo, kapabla kalkuli pri la morto de iu el anoj de la komunumo. Ekzistas nenio pli danĝera ol vidi la mortinton inter tiuj ĉi vivantoj. La milito pro tio estas milito, ke eltrovadon de la rilatumo de la fortoj partoprenas la mortintoj. La parlamento pro tio estas la parlamento, ke ĝi ekskludas la mortintojn. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Arto de la oratoro konsistas en transformi siajn celojn je sloganoj, prezentinte ilin tiel, ke ili helpu al formiĝo kaj konservado de la amaso. Li kreas la amason kaj tenas ĝin viva per la forto de la ordono. Se tio okazis, tute ne gravas, kion li postulos de ĝi. Li povas senkompate minaci kaj ofendi la kunvenon de unuopuloj kaj ili pagos al li per amo, se tiel li unuigos ilin en la amason. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Kiu ordonis en la armeo, scias eviti la amason same en si kaj ekster si. Tio okazas ĉar li estas edukita atentdante la ordonon. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La skizofreniulo en la stato de la ekstrema sugestado kondutas kiel reprezentanto de la amaso. Li estas same influebla, same reagas al ĉia instigo. La similecon oni kutime ne rimarkas, ĉar li troviĝas en tiu stato solece. Ĉar la amaso mankas, al neniu venas ideo supozi, ke interne li sentas sin en la amaso, ke li estas elŝirita peco de la amaso. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La elsaltado el ĉio, kio konsistigas fortikajn limojn, ligojn, sindevigojn, estas la kaŭzo de la eŭforio, ekreganta la homon en la amaso. Nenie li sentas sin pli libera kaj se li despere strebas resti en la amaso laŭeble pli longe, do nur pro tio ke li scias, kio atendas lin. Reveninte en sin, en sian “hejmon”, li trovos tie la samon, kion li lasis: la pezaĵojn, sindevigojn, pikilojn. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « …pli ol al iu ajn alia, la amaso necesas al la plena je pikiloj, sufokata de ili skizofreniulo. Li ne trovas la amason ekster si kaj diluiĝas en si ene de si. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La amaso de la konvertiĝo formiĝas el multaj individuoj por ilia komuna liberiĝo de la pikiloj, kiam mankas espero fari tion unuope. Multe da homoj unuiĝas kontraŭ grupo da tiuj, kiujn ili konsideras fonto de la ordonoj, pezigantaj la vivon. Se tio estas soldatoj, do ĉiu oficiro stariĝas sur loko de tiu, kiu efektive ordonis al ili. Se tio estas laboristoj, do ĉiu entreprenisto anstataŭas tiun, por kiu ili efektive laboris. Klasoj kaj kastoj en tiu ĉi momento efektive ekzistas, ili funkcias tiel, kvazaŭ ili reale konsistas el egaluloj. Leviĝintaj malsupraj klasoj unuiĝas je la totala amaso, la superaj, minacataj, ĉirkaŭitaj de superanta nombro da malamikoj, formas timiĝintajn, pretajn al fuĝo gregojn. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Eblecon esplori la amason, kia ĝi aperas en la imagoj de apartaj individuoj, donas halucinoj de alkoholuloj… Ili atingas maksimuman komplikecon kaj intensecon ĉe alkohola tremdeliro, en latina klasifiko — Delirium tremens… La unua grava punkto, kiu devas esti en ili rimarkita — tio estas ligo inter la tuŝaj kaj vidaj halucinoj… Tiun haŭtan senton de la amaso, kiel oni povas ĝin nomi, ni konas ne nur laŭ delirio. Ĝin spertis ĉiu nome lige al insektoj aŭ ĝenerale kun la juko sur la haŭto… La dua punkto, ligita al la unua, estas strebo al malgrandiĝo, miniaturiĝo. La malsanulo ne nur rimarkas kaj sentas ĉion, kio estas efektive malgranda — ĉio kio efektive estas granda, miniaturiĝas por partopreni tiun ĉi mondon. La homoj iĝas hometoj, la bestoj el zoo malgrandiĝas ĝis grandeco de la katino. Ĉio iĝas multnombra kaj ĉio iĝas malgranda. La deliriulo mem konservas sian naturan grandecon, eĉ dum la deliro li ekzakte scias, kio li estas kaj kiel li aspektas. Li restas la sama kaj nur la ĉirkaŭo radikale ŝanĝiĝas. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri la insektoj] Eble nome ili asistis al tio, ke la homo entute lernis pensi per amasoj, eble liaj unuaj “miriadoj kaj “milionoj” estis la insektoj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « [pri la baciloj] Imagoj de la homo pri si kaj sia povo kreskis ĝis neimagebla grandeco, kiam li poste renkontiĝis kun la baciloj… Al la granda aparta homo kontraŭstaris la grandega amaso da malaperante etaj estaĵoj. Gravecon de tiu bildo ne eblas supertaksi. Al ĝia ellaborado estas dediĉitaj la ĉefaj mitoj en la spirita historio de la homaro. Ĝi iĝis la vera modelo de la dinamiko de la potenco. Ĉion kio al ĝi kontraŭstaras, la homo komencis trakti kiel la aron da malicaj estaĵoj. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Por la sana fameco estas egale, per kies buŝoj ĝi kreiĝas: tio estas indiferente, gravas nur ke estas prononcata la nomo… Lia nomo kolektas la amason… La amaso de la strebanta al la fameco konsistas el ombroj, pli ĝuste el estaĵoj, por kiuj tute ne necesas vivi post kiam ili faris unusolan aferon: proponcis la tute konkretan nomon… Sed kion plu faros tiuj ĉi ombroj, iliaj grandecoj, aspektoj, laboroj, manĝaĵoj — ĉio ĉi al la glorata estas tute indiferente. Se li zorgas pri la prononcantaj la nomon buŝoj, ilin serĉas, subaĉetas, kolektas, devigas, tio signifas ke li ankoraŭ ne famas. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « La reganto kolektas la homojn. Gregoj kaj amasoj da aĵoj por li estas indiferentaj aŭ necesas por aĉetado de la homoj. Nome la vivajn homojn li bezonas por sendi ilin al la morto antaŭ si aŭ preni kun si. Kio rilatas al la mortintaj pli frue aŭ naskiĝontoj, do ili interesas lin nur duavice. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Do la kortego, iĝinta la amasa kristalo, kiel sian originon havas la multigan gregon. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Trafas la okulojn strebo al formiĝo de gigantaj duoblaj amasoj, nomantaj sin laŭ la mondopartoj — la Oriento kaj la Okcidento. Ili ĉion ensorbas en sin kaj kio estas ne ensorbita de ili, tio estas eta kaj senpova. Stulta kontraŭstaro de tiuj ĉi duoblaj amasoj, ilia armiteco ĝis dentoj kaj baldaŭ eĉ ĝis la Luno, vekis en la mondo apokalipsan timon: la milito inter ili povas neniigi la homaron. Tamen okazis, ke tendenco de la multigado tiom fortiĝis, ke la milito subiĝis al ĝi — ĝi estas nura ĝena obstaklo. La milito kiel rimedo de la rapida multigado elĉerpis sin per eksplodo de la arkaiko en Germanio en la tempo de nacional-socialismo kaj, nun povas esti certaj, malaperis por ĉiam. Ĉiu lando nun montras emon gardi sian produktadon pli atente ol siajn civitanojn. » | | — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960] |
|
|
| | | « Ni eliru el la fakto, ke komence de ĉiuj amasaj movadoj inter iliaj partoprenantoj dominas malkontentaj pri la vivo homoj kaj ke aliĝas ili al la movado propravole, kaj poste ni supozu ke: 1) tiu ĉi malkontento per si mem naskas plejparton de karakteraj trajtoj de la homo kredanta, sen ajna ekstera influo (eĉ antaŭ lia partopreno en la movado), 2) vere efika metodo de konvertado je la kredo konsistas plejparte en tio evoluigi kaj fortigi inklinojn kaj reagojn, proprajn al la malkontenta konscio. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La amasa movado, interalie en fazo de sia leviĝo, allogas ne tiujn, kiuj volas antaŭenigi sian tenere amatan “mi”, sed tiujn kiuj penas liberigi je sia nedezirata “mi”. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Tuj kiam la amasa movado komencas allogi al si homojn, interesitajn pri sia persona kariero, tio signifas ke ĝi trapasis fazon de sia leviĝo kaj jam okupiĝas ne pri kreado de la nova mondo, sed klopodas konservi kaj deteni la jaman. Tio signifas ke la movado ĉesis esti movado kaj iĝis entrepreno. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Unu el plej grandaj allogaĵoj de la amasa movado estas ke ĝi anstataŭigas por ni esperon. Tiu ĉi allogaĵo speciale forte efikas en socio, kie vaste disvastiĝis la ideo de la progreso. En nocio de la progreso kategorio “morgaŭ” okupas tre grandan lokon: kompreneble ke malkontento, kiam antaŭe videblas nenio bona, estas ekstreme turmenta. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Se popolo maturiĝis por la amasaj movadoj, tio kutime signifas ke ĝi pretas al iu ajn el ili, kaj ne nur al unu movado kun difinitaj doktrino aŭ programo. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « …a) ĉiuj amasaj movadoj konkurencas unu kontraŭ alia, kaj se unu el ili kolektas pli da adepotj, do la aliaj ricevas malpli; b) ĉiuj amasaj movadoj estas reciproke anstataŭeblaj, unu movado povas facile transformiĝi je alia: religia movado povas transformiĝi je la naciisma aŭ je sociala revolucio; la sociala revolucio — je batalema naciismo aŭ je religia movado; naciisma movado povas transformiĝi je la religia aŭ je la sociala revolucio. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | | « Tiuj kiuj forte teniĝas je nuntempo kaj volas konservi ĝin ne devas ludi kun la amasaj movadoj. Kiam la amasa movado komencas sian marŝon, la jama ĉiam ekfartas malbone. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | |
|
| | | « Espero foje efikas kvazaŭ eksplodaĵo, kaj foje ĝi disciplinigas kaj plenigas per pacienco: la unua okazas kiam oni supozas, ke espero plenumiĝos baldaŭ; la dua — kiam espero plenumiĝos ne baldaŭ. La amasa movado dum sia leviĝo promesas esperon de la unua varianto… poste, kiam la movado akiras potencon, ĝia akcento translokiĝas je la fora espero — je revo kaj alloga fantomo. La amasa movado post atingi celon ekokupiĝas sole pri konservado de la atingita kaj tiam obeemo kaj pacienco estas aprezataj pli alte ol senpera agado, kaj kiam ni “esperas pri tio, kion ni ne vidas, tiam ni pacience atendas”[4]. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | | « Se homo estas sena je talentoj fari ion por si, libereco por li estas premanta ŝarĝo. Por kio havi liberecon de elekto, se li kapablas por nenio? Ni aliĝas al la amasa movado por eviti personan respondecon aŭ, parolante per la vortoj de arda juna nazio, “por esti libera je libereco”. Kiam ordinaraj nazioj deklaris, ke ili ne kulpas pri ĉiuj teruraj krimoj, kiujn ili faris, tio estis ne nura aroga hipokriteco. Ili konsideris sin trompitaj kaj kalumniitaj, kiam sur iliajn ŝultrojn oni metis respondecon pri plenumado de la ordonoj. Ĉu ili ne aliĝis al la nazia movado por esti liberaj je respondeco? » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Ĉe vera libereco, egaleco estas pasio de la amasoj, kaj ĉe vera egaleco, libereco estas pasio de eta malplimulto. Egaleco sen libereco kreas pli stabilajn sociajn formojn ol libereco sen egaleco. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Mirindas, ke kun estingiĝo de la kreaj fortoj ĉe persono observiĝas klare videbla inklino aligi sin al la amasa movado. Interligo inter fuĝo de sia senfrukta “mi” kaj altigita sentiveco al la amasaj movadoj estas tute klara. Verkisto, pentristo aŭ sciencisto kun alveno de krea degenero, kiam sekiĝas fonto de la kreaj fortoj, pli aŭ malpli frue trafas la vicojn de ardaj patriotoj, rasistoj, foiraj predikistoj, adeptoj de iu “sankta afero”. Eble ankaŭ seksaj impotentoj estas instigataj de la samaj impulsoj. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La malriĉuloj, kiuj estas anoj de unuiĝinta grupo — ĉu tribo, unueca familio, unueca rasa aŭ religia grupo — estas relative liberaj je la sento de malkontento kaj pro tio preskaŭ nesentemaj al la tento de la amasa movado. Ju malpli homo traktas sin kiel aŭtonoman personon, kapablan memstare elekti sian vojon en la vivo kaj memstare porti respondecon pri si, des malpli verŝajnas ke sian malriĉecon li traktos kiel pruvon de sia propra neplenvaloreco. Ano de la unueca grupo havas, tiel diri, pli stabilan “punkton de revoluciemo” ol aparta persono. Por instigi lin al ribelo necesas pli da malfeliĉoj, suferoj kaj humiligoj. Kaŭzoj de revolucioj en la totalisma socio pli ofte estas ne indigno kontraŭ subpremado, ne indigno kontraŭ la suferoj, sed simple malfortiĝo de la totalisma reĝimo. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | | « La plej bona grundo por leviĝo kaj disvastiĝo de la amasaj movadoj estas iam unueca kolektivisma socio, kiu pro tiuj aŭ aliaj kialoj troviĝas je la stato de disfalo. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Homo, ĵus elirina el la armeo, estas ideala potenciala novkonvertito por ĉiuj nuntempaj amasaj movadoj. Li sentas sin soleca kaj perdita en socia tumulto de la civila vivo. Nekonateco kaj sindevigoj de la soleca ekzistado premas kaj turmentas lin. Li arde revas pri firma ordo, kamaradeco, libereco je persona respondeco, li soifas la ordon, kiu havas nenion komunan kun la socio de libera konkurenco, kiun li trafis — ĉion ĉi li trovas en atmosfero de frateco kaj entuziasmo de la kreskanta amasa movado. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Ne ekzistas verŝajne pli bona signo de tio, ke la socio maturiĝis por la amasa movado ol disvastiĝo de senelira enuo. Preskaŭ en ĉiuj priskriboj de la periodoj antaŭantaj leviĝon de la amasaj movadoj, estas menciata forta enuo; kaj la amasa movado en siaj unuaj fazoj pli ofte trovas kunsenton kaj subtenon ne tiom ĉe la ekspluatataj kaj subpremataj, kiom ĉe la enuantaj. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Nome enuo estas kaŭzo de tio, ke ĉe naskiĝo de la amasaj movadoj en ili partoprenas maljunaj fraŭlinoj aŭ edzinoj de la “transira aĝo”. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Metodo de la amasa movado estas direktita al elvokado ĉe siaj adeptoj de humoro kaj stato de pentanta krimulo… En tio kaj en ĉio alia metodo de la amasa movado konsistas en kontaĝado de la homoj per, tiel diri, malsano, post kio fakte la movado estas proponata kiel la sola kuracilo kontraŭ tiu ĉi malsano. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Kompreni naturon de la amasaj movadoj verŝajne ne eblas, se ne agnoski kiel fakton ke la ĉefa zorgo de tiuj ĉi movadoj estas kultivi, perfektigi kaj por ĉiam fiksi kapablon al la unuecaj agoj kaj kapablon al sinofero. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | | « Ĉe apero de la amasa movado ŝajnas, ke ĝi luktas por nuntempo kontraŭ pasinteco. Ĝi konsideras la ekzistantajn ordon kaj privilegiojn kiel entrudiĝon de la kaduka abomena pasinteco en la puran nuntempon. Sed por liberiĝi de morta kapto de pasinteco necesas ekstrema unueco kaj senlima sinofero. Tio signifas ke la popolo, alvokita faligi pasintecon por liberigi nuntempon, devas kun entuziasmo por ĉiam kaj en ĉio rezigni je nuntempo. Absurdeco de tia stato estas evidenta. Do kun plua evoluo neeviteblas transloko de la akcento: la origina celo — nuntempo — estas forigata de la scenejo kaj ĝian lokon okupas posteularo — estonteco. Eĉ pli, nuntempon oni forpuŝas malantaŭen kiel fiaĵon, kaj ĵetas en la saman rubamason kun la malamata pasinteco. Tiel kreiĝas limo de la lukto inter tio kio estis kaj kio estas de unu flanko kaj tio kio estos — de alia. Perdi la vivon signifas perdi nur nuntempon kaj kiam perdiĝas fuŝita, nenion kosta nuntempo, estas klare ke perdiĝas malmulto. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La amasa movado rigardas la plej kutiman nuntempon kiel ion banalan kaj eĉ maldignan, kaj serĉadon de persona feliĉo ĝi bildigas kiel ion senmoralan. Ĝui — laŭ la ideo de la amasa movado — signifas havi aferon kun malamiko, tio estas kun nuntempo. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Neplenumebleco de multaj celoj, kiujn starigas antaŭ si la amasa movado, ankaŭ estas parto de la marŝo kontraŭ nuntempo. Ja ĉio, kio estas praktike ebla kaj plenumebla, estas parto de nuntempo. Kaj proponi ion praktike plenumeblan signifas promesi ion en nuntempo, tio estas pacigi nin kun ĝi. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | |
|
| | | « Por humiligo de nuntempo povas esti uzata ankaŭ glorado de pasinteco. Sed tiu ĉi glorado devas esti ligita al grandaj esperoj pri estonteco, en kontraŭa kazo la glorado de pasinteco povos konduki al singarda traktado de nuntempo, sed ne al tiu ekstrema rifuzado de nuntempo, kiun volas la amasa movado. Tiel unue la amasa movado turnas la dorson al pasinteco, sed finfine ĝi pentras brilan bildon de la fora grandega pasinteco, bildon plej ofte malĝustan, kvankam versimilan. La religiaj movadoj revenas al pasinteco antaŭ tago de la kreado de la mondo; la socialaj revolucioj parolas pri la ora epoko, kiam la homoj estis liberaj, egalaj kaj sendependaj; la naciismaj movadoj resurektas kaj simple elpensas rememorojn pri la pasinta grandeco. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Preteco al sinofero en la homo estas des pli alta, ol pli for li estas de realo. La faranta konkludojn surbaze de sia persona sperto kaj siaj observoj, kutime estas neakceptema al la ideo de martireco. Sinofero estas ago malracia. Kaj ĝi ne povas esti rezulto de meditoj kaj pripensado. Ĉiuj amasaj movadoj pro tio klopodas bari siajn adeptojn de la realo per nepenetrebla por la faktoj ŝirmo. Ili faras tion kutime per aserto, ke la fina kaj absoluta vero estas esprimita en ilia doktrino, ke ekster ĝi ne ekzistas la ĝusteco, nek la vero. La faktoj, sur kiuj bazas siajn konkludojn la homo kredanta, estas prenataj ne el liaj persona sperto kaj observoj, sed el la sankta skribo de la movado. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Kiam la movado komencas perfektigi sian doktrinon, fari ĝin pli komprenebla — tio estas klara signo de tio, ke periodo de ĝia aktiva evoluo finiĝis. Nun ĝi plej interesiĝas pri sia stabiliĝo… por stabileco de la reĝimo ĝi bezonas fidelecon de la intelektularo, por kio doktrinon oni faras komprenebla — ne por tio kompreneble por kaŭzi sinoferon en la amasoj, sed por allogi al si intelektularon. Kiam doktrino ĉesas esti nekomprenebla, ĝi devas esti almenaŭ malklara: se ĝi iĝas kaj komprenebla kaj klara, ĝi devas esti almenaŭ nekontrolebla. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La amasaj movadoj povas aperi kaj disvastiĝi sen kredo je dio, sed sen kredo je diablo — neniam! Forto de la amasa movado kutime estas proporcia al brileco kaj konkreteco de ĝia diablo. Kiam oni demandis Hitleron, ĉu li opinias ke la judoj devus esti ekstermitaj, li respondis: “Ne… Tiam ni devus inventi la judon. Tre gravas havi konkretan malamikon, ne nur abstraktan”. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Ne eblas prognozi ĝis kia ekstrema kruelo kaj senkompato povas iri homo, kiam li estas tute libera je la timo de ŝanceliĝoj, duboj kaj konscienco — de tio, kio estas normala por konscio de la memstara persono. Kiam ni perdas nian personan sendependecon en kolektiveco de la amasa movado, ni trovas por ni novan liberecon — liberecon malami, timigi, mensogi, turmenti, murdi, perfidi sen honto kaj konsciencriproĉoj. En tio ja estas parto de tio, per kio allogas la amasa movado. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Propagando per si mem, iel ajn lerta ĝi estu, ne povas deteni homojn en iu ajn kredo, se ili ĉesis kredi. Do la amasa movado starigas tian ordon, ĉe kiu se homoj ĉesas kredi, oni igas ilin kredi perforte. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Verŝajne kvalito de la ideoj ludas malgrandan rolon en la gvidado de la amasaj movadoj. Gravas majesta gesto, kompleta neglekto de la opinio de la aliaj, solula defio al la mondo. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La amasa movado kutime ne aperas ĝis ne estas diskreditigita, makulita la ekzistanta ordo. Diskreditigo tiu okazas ne aŭtomate, rezulte de krudaj eraroj kaj fiuzado de la potenculoj, sed ĝi estas rezulto de intenca laboro de la malkontentaj “homoj de la vorto”. Tie, kie la “homoj de la vorto” mankas aŭ kie ili ne montras malkontenton, la ekzistanta ordo, eĉ se malsukcesa kaj venenita de korupto, povas longe konserviĝi ĝis ĝi detruiĝos kaj falos per si mem. Aliflanke, sendube valora kaj energia ordo povas esti faligita, se ĝi ne sukcesos ricevi fidelecon de eta malplimulto de la “homoj de la vorto”. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Dum la ekzistanta ordo funkcias pli aŭ malpli normale, la amasoj plejparte restas konservativemaj. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Diferenco inter la “homoj de la vorto”, fanatikuloj kaj “homoj de la ago” estas proksimuma… Tiaj homoj kiel Ghandi kaj Trockij estis unue “nepraktikaj homoj de la vorto”, sed poste montris esceptajn administrajn kaj armeestrajn talentojn. Mahomedo komencis kiel la “homo de la vorto”, kaj poste transformiĝis je la senbrida fanatikulo kaj fine montris sian mirindan praktikan intelekton. La fanatikulo Lenin estis nekomparebla “homo de la vorto” kaj nekomparebla “homo de la ago”. Tiu ĉi klasifiko necesas por kompreno, ke grundo por la amasa movado estas preparata plej bone de la “homoj de la vorto”. Kreskigado de la movado postulas karakteron kaj trajtojn de la fanatikulo, kaj stabiligado de la movado estas afero plejparte por praktikuloj, “homoj de la ago”. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | « Tiel kondamnante kaj detruante la ekzistantajn opiniojn kaj aŭtoritatojn, la batalema “homo de la vorto” senkonscie kreas en la elreviĝintaj amasoj sopiron de la kredo, ĉar plejparto de la homoj ne povas elteni senfruktan kaj senutilan vivon, se ili ne havas ion, al kio ili povus esti arde fidelaj, kun kio ili povus kunfandiĝi. Jen kial la kritikema “homo de la vorto” ofte iĝas antaŭulo de nova kredo.
La vera “homo de la vorto” mem povas trankvile vivi sen la kredo je absoluto. Li aprezas serĉadon de la vero ne malpli ol la veron mem. Li ĝuas lukton kaj konfrontiĝojn de la penso. Se li vortiumas iun filozofion aŭ doktrinon, tio estas pli montrado de la intelekto kaj ekzercado pri dialektiko ol agadplano kaj dogmaro de la kredo… Jen kial Jesuo ne estis kristano kaj Markso — marksisto. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La amasoj ribelas ne kontraŭ malvirteco de la malnova reĝimo, sed kontraŭ ĝia malkapablo forĝi el ili unuecan tuton. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Senpera rezulto de la amasa movado kutime kongruas kun tio, kion volas la popolaj amasoj. Pri tio neniu trompas ilin. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « …tuj post kiam la movado stariĝas sur relojn, la potenco transiras je la manoj de tiuj, kiuj ne kredas je la persono kaj nek estimas ĝin. Tiuj homoj venkas ne tiom pro tio ke ilia malestimo de la homa persono faras ilin kruelaj, kiom pro tio ke ilia esenco sufiĉe kongruas kun la ĉefa pasio de la amasoj. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Kiam venis ĝusta momento, nur fanatikulo povas veki la vere amasan movadon. Amasa malkontento, kaŭzita de la batalemaj “homoj de la vorto”, sen fanatikulo restas nedirektita kaj povas transformiĝi nur je sensenca ribelo, kiun facilas subpremi. Sen fanatikulo komencitaj reformoj, eĉ tre krutaj kaj rezolutaj, ne ŝanĝas malnovan vivstilon kaj ĉia ŝanĝo de la ŝtata potenco limiĝas je transiro de la regado de tiuj “homoj de la ago” al aliaj. Sen fanatikulo evidente efektive novaj iniciatoj ne eblas. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « Por evoluo de la amasa movado la fanatikulo estas danĝera pro tio, ke li ne povas halti…. Li plu strebas al ekstremoj. Do laŭvorte sekvan tagon por la venko plejparto de la amasaj movadoj ekkverelas. Pasio, hieraŭ trovinta eliron en la senkompromisa lukto kontraŭ ekstera malamiko, ekmontriĝas en ardaj disputoj kaj frakcia lukto. Ellaboriĝis kutimo malami kaj kiam ne plu haveblas submane detruendaj malamikoj la fanatikuloj direktas sian furiozon kontraŭ la aliaj. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La vojon al la amasa movado kreas la “homoj de la vorto”, realigas la movadon la fanatikuloj, stabiligas la “homoj de la ago”. Por la movado estas bone kaj verŝajne eĉ necese por ĝia daŭrigo ke tiujn ĉi rolojn plenumu malsamaj homoj — unu post alia, laŭorde. Kiam okazas, ke la movadon ekde ĝia koncipo ĝis maturiĝo gvidas la sama homo aŭ la samaj homoj (aŭ homoj de la sama tipo), do la movado kutime fiaskas. La faŝisma kaj nazia movadoj ne havis sinsekvajn ŝanĝojn en la gvidantaro kaj ambaŭ finiĝis per katastrofo. Fanatikeco de Hitlero, lia malkapablo halti, malkapablo al la rolo de la praktika “homo de la ago” pereigis la movadon. Se Hitlero mortus meze de la 1930-aj jaroj la movadon sendube ekgvidus “homo de la ago” simila al Hering kaj ĝi postvivus. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | |
|
| | | « Ĉar en leviĝo de la amasa movado decidan rolon kutime ludas “homoj de la vorto”, do evidente edukita malplimulto necesas por subtenado de energio en la socia organismo. Kompreneble ne indas ke la “homoj de la vorto” estu proksimaj aliancanoj de la potenculoj. » | | — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951] |
|
|
| | | « La plej fortan kaj senperan sugestan efikon havas tiu poeto, kiu povas esprimi en konvena formo la plej supran tavolon de nekonscio. Ju pli profunde penetras rigardo de la krea spirito, des pli fremda ĝi iĝas al la amaso kaj des pli forta iĝas kontraŭstaro de tiuj, kiuj almenaŭ iom malsamiĝas disde la amaso. La amaso ne komprenas lin, sed nekonscie vivas per tio, kion li eldiras; kaj ne pro tio, ke li tion eldiras, sed pro tio ke ĝi vivas el tiu kolektiva nekonscio, en kiun li rigardis. » | | — Carl Gustav Jung, Psikologiaj tipoj |
|
|
| | | « En komunumoj, fremdaj al amaseco, komunaj celo, ideo aŭ idealo servas kiel sola interligo, kio mem jam ekskludas multnombrecon. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Efektive por eksenti amason kiel psikan realon ne necesas homaj amasiĝoj. Laŭ unusola homo oni povas difini, ĉu tio estas amaso aŭ ne. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Elektitoj estas ne tiuj, kiuj orgojle metas sin pli supren… la plej radikale estas dividi la homaron je du klasoj: tiuj, kiuj postulas de si multon kaj sin mem ŝarĝas per komplikaĵoj kaj sindevigoj, kaj tiuj, kiuj postulas nenion kaj por kiuj vivi estas flosi laŭ fluo, restante tia kie li estas, kaj ne penante superkreski sin mem. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « La amaso forĵetas la malsimilan, neordinaran kaj plej bonan. Kiu estas ne kiel ĉiuj, kiu pensas ne kiel ĉiuj, riskas iĝi pario. Kaj estas klare, ke “ĉiuj” estas tute ne ĉiuj. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « …unue, hodiaŭ la amasoj atingis vivnivelon similan al tiu, kiu antaŭe ŝajnis esti destinita nur por malmultaj; due, la amasoj forlasis obeemon, ne subiĝas al iu ajn malplimulto, nek sekvas ĝin kaj ne nur ne atentas ĝin, sed eĉ forpremas ĝin kaj ĝin anstataŭas. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Ĉe universala voĉdonado la amasoj ne decidadis, ses aliĝadis al decido de tiu aŭ alia malplimulto. Tiuj lastaj proponis siajn “programojn” – bonega termino. Tiuj programoj — fakte programoj de kunvivo — invitadis la amason aprobi projekton de decido. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « La amaso estas tiuj, kiuj flosas laŭ fluo kaj ne havas orientilojn. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « …antaŭe ordinara homo eĉ ne supozis pri tia vivosenlimeco. Inverse, la vivo estis por li peza sorto. Li ekde naskiĝo perceptis ĝin kvazaŭ amason da obstakloj, al kiuj li devas obei kaj enpremiĝi je destinitan por li fendon. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Jam tempas skizi per la unuaj du linioj psikologian bildon de la hodiaŭa amasa homo: tiuj du trajtoj estas — senhalta kresko de vivbezonoj kaj sekve senbrida ekspansio de la propra naturo kaj — due — denaska sendankemo al ĉio, faciliganta lian vivon. Ambaŭ trajtoj kreas tre konatan animan bildon — tiun de dorlotita infano. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « La amasa homo, fidela al sia naturo, atentos nenion krom sin mem ĝis bezono devigos lin. Kaj ĉar ĝi ne devigas, do li ne atentas, konsiderante sin mastro de la vivo. Inverse, la homo neordinara, unika interne bezonas ion pli grandan kaj altan ol li mem, konstante sin komparas al ĝi kaj servas al ĝi propravole. Oni rememoru, kio diferencigas la elektiton de la ordinara homo — la unua postulas de si multon, la dua estas fascinita je si mem kaj postulas nenion! » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Amasa pensado estas la pensado de tiuj, kiuj por ĉiu demando jam havas respondon, kio estas facile kaj tute kontentigas. Inverse, neordinareco evitas juĝi sen antaŭa intelekta penado kaj konsideras dignan je si nur tion, kio ankoraŭ estas neatingebla kaj postulas plian pensoflugon. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Kaj homojn, vivantajn inercie, ni nomas amaso ne pro ilia multnombreco, sed pro ilia inerciemo. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « …nemalhavebla rajto pri propra opinio sen iuj ajn antaŭaj penoj por krei ĝin, ĝuste atestas tiun absurdan staton de homo, kiun mi nomas “amasa indigno”. Tio estas hermetikeco, enfermiĝo de animo. Ĉi-kaze — hermetikeco de konscio. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « La amasa homo sentas sin perfekta. Al la homo neordinara por tio necesas granda aplombo, naiva kredo je sia perfekteco ne estas propra al li, ĝi estas trudita de vanteco kaj restas kvazaŭa, ŝajniga kaj dubinda por li mem. Do la memfidulo tiom bezonas aliulojn, kiuj konfirmus liajn elpensaĵojn pri si mem. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Natura anima hermetikeco senigas lin je la ĉefa kondiĉo, necesa por eksenti sian nekompletecon — je ebleco kompari sin al la aliaj. Kompari signifus por momento seniĝi je si mem kaj enkorpiĝi en aliulon. Sed la ordinara animo ne kapablas al transformiĝo — por ĝi tio estas, ve, la truko tro komplika. » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
|
| | | « Antaŭe en la eŭropa historio la plebaro neniam havis iluziojn pri siaj propraj “ideoj” rilate ion ajn… Ĝi aprobis aŭ kondamnis tion, kion elpensis kaj plenumis politikisto, subtenis lin aŭ senigis je la subteno, sed ĝiaj agadoj limiĝis je reago, ĉu aproba aŭ inverse, al krea volo de aliulo… Hodiaŭ inverse la averaĝa homo havas la plej certajn imagojn pri ĉio, kio okazas kaj devas okazi en la Universo. Do li malkutimiĝis aŭskulti. Por kio, se ĉiujn respondojn li trovas en si mem? » | | — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930) |
|
- ↑ Citaĵo el: Carl L. Becker. The Heavenly City of the Eighteenth-Century Pholosophers. 1932. p. 133.
- ↑ Citaĵo el: Wells H. G. The Outline of History. 1922. p. 482-482).
- ↑ Rusa ortodoksa sekto.
- ↑ Epistolo al la Romianoj. 8:25.
Amaso en Komuneja kategorio
Amaso en Vikivortaro