Zofia Banet-Fornalowa

Banet studis historion ĉe la Universitato de Varsovio. En 1954 ŝi magistriĝis per disertacio pri "Kleriga sistemo de minoritatoj en Pollando en la jaroj 1918-1939". Dum 25 jaroj ŝi instruis historion en mezlernejo kaj inter 1954 kaj 1956 ŝi laboris en la Universitato de Vroclavo.

Esperanton ŝi ekkonis en 1963 kaj tuj post la fino de Esperanto-kurso ŝi komencis instrui la lingvon al siaj lernantoj. Komence de la 1970-aj jaroj ŝi estis estrarano de la Vroclava Vojevodia Filio de Pola Esperanto-Asocio (PEA). Ekde 1983 ŝi gvidis la teatran grupon "Espero". De 1983 ĝis 1986 ŝi prezidis la Varsovian Vojevodian Filion de PEA kaj en la jaroj 1986 ĝis 1989 ŝi estis membro de la Ĉefa Estraro de PEA kaj prezidantino de la Historia Komisiono.

Banet-Fornalowa estis kunlaborantino de diversaj Esperanto-gazetoj, interalie de Monato, Sennaciulo, Sennacieca revuo, Heroldo de Esperanto, Literatura Foiro, Pola Esperantisto. Ŝi publikigis politikajn, historiajn kaj kulturtemajn artikolojn. En la Jubilea Jaro 1987 ŝi publikigis ciklon da pri-esperantaj artikoloj en la pola gazetaro.

Ŝi estis historiistino de la Esperanta Teatro kaj zamenhofologino. Ŝi aktive prelegadis kaj verkis broŝurforme Skize pri Esperanto-Teatro en tri kajeroj eldonitaj de Alfred Conzeth (Mettmann, Germanio, 1993). Historiografie grava, sed pro ĝia hagiografia (idol-adorada) tono ankaŭ forte kritikata estas ŝia verko La familio Zamenhof (LF-koop, 2000, 2011).^[2]

 

Ŝi faris preleg-turneojn tra Svedio, Danlando, Norvegio, Finnlando, Nederlando, Britio kaj Germanio. Ŝi prelegis ankaŭ dum la OSIEK-konferenco 1992 en Ateno, Grekio kaj dum pluraj SAT-kongresoj.

De 1981 dum pluraj jaroj ŝi loĝis en la apudvarsovia vilaĝo Raszyn, poste en Varsovio, kun sia edzo Jerzy Fornal, kies teatran agadon ŝi forte subtenadis.

• La jubileo (dramo kun Harold Brown, 1996)
• Polaj aktoroj kaj Esperanto-teatro 1887-1992 (1993)
• Skize pri Esperanto-teatro: 1887-1992 (1993)
• Universalaj kongresoj kaj Esperanto-teatro: 1905-1992 (1993)
• Historio de Esperanto-movado en Bjalistoko (1999)
• La familio Zamenhof (2000)
• Antoni Grabowski: eminenta Esperanto-aganto (2001)

• Igor Newerly. Interparolo en la frukt-ĝardeno la 5-an de aŭgusto. Eld. la tradukinto, 1997.

„ Temas pri originala interparolo pri fama edukisto Janusz Korczak, ankaŭ kuracisto, pedagogo kiu zorgis pri du orfejoj (unu nomita Orfohejmo). Ne estas dubo ke la metodoj de J. Korczak estis tute ne kutimaj. Li instigis al memdisciplino kun indukto al konsciiĝo pri agoj, sintenoj kaj kondutoj. Por atingi la celon li malfermis kajerojn pri vetoj, pri notariaj kontroloj en interŝanĝado subtene al tio kion la infanoj kutimas fari. “Malgranda Revuo” estis la organo de la propraj infanoj, speco de libera tribuno ilia. Ĉar J. Korczak aperigis diversajn verkojn pri pedagogio, tiu libreto tre oportune malkaŝas el Polio plian pioniron, kiun ni devas aldoni al la jam konataj, Ferrer, Montessori, Freinet k.a. La rolo de Esperanto estas tiu, malkaŝi kaj interplekti la valorojn en nia tutmondo. En paĝo 16 estas menciite, ke “Malgranda Revuo” en majo ekde 1935 aperis dulingve, ankaŭ en Esperanto, cele al homara konkordo. Poste venis la fino en la gettoj, en la holokaŭsto. Ni ne forgesu tion, ke la nazioj ekstermis judojn kaj multajn aliajn. La libro meritus pli bonan teknikan aranĝon, la litertipoj estas tro malgrandaj. La lingvaĵo estas bona kaj sufiĉe flua. En paĝo 19 estas misuzo de “abomeni”, kelkaj “preseraroj” neeviteble sed neĝene aperas. La vortoj “antonaj” kaj “inflantaj” (paĝo 28) ne estas en PIV, nur poste oni malkovras, ke temas pri speco de pomoj! Tre utilaj estas la biografio de la aŭtoro Igor Newerly en la komenco de la libro kaj la vivkroniko de la protagonisto Janusz Korczak en la fino. Edukistoj bonvolu nepre legi tiun libron. ” — Gilbert Ledon. Brazila Esperantisto - Numero 303, Junio (1998)

• De la morto al la senmorteco, Beletra Almanako, n-ro 5, Junio 2009, Novjorko, paĝoj 46-66.
• Janusz Korczak kaj la Oriento. Enkonduke, Beletra Almanako, n-ro 5, Junio 2009, Novjorko, paĝoj 67-77.

• CENZURADO: Tre danĝera Monato (2005/07-08, p. 15)
• EŬROPA UNIO: Kontraŭ eŭropo-centrismo (2004/05, p. 16)
• POLLANDO: Listo de Sendler (2004/11, p. 18)
• POLLANDO: Li semis bonon kaj belon (2003/09, p. 18)

• La Granda Franca Revolucio - espero por poloj - Arkivigite je 2021-05-16 per la retarkivo Wayback Machine (1989)

• K-do Władysław Lekowski, SAT-ano kaj hispana batalinto (1986)