Der Proceß

Der Prozeß
nefinita romano • literatura verko
Aŭtoroj
Aŭtoro	Franz Kafka
Lingvoj
Lingvo	germana lingvo
Eldonado
Eldondato	1925
Loko	Berlino
Ĝenro	absurdisma literaturo • malutopia fikcio
Honorigoj	La 100 libroj de la 20-a jarcento laŭ Le Monde
Roluloj Josef K. vd
v • d • r

La Proceso (germane Der Proceß) estas romano verkita de Franz Kafka inter 1914 kaj 1915 kaj postmorte eldonita dum 1925. Unu el la tri grandaj romanoj kiujn Kafka skribis sed ne publikigis. La proceso estas konsiderita unu el la plej influaj verkoj de la dudeka jarcento. La romano estis la kulmino de la unika stilo de Kafka, konata kiel la "Kafkaeska-stilo", kaj ĝia pionireco estas en la procezo kiu trapasas la ĉeffiguron en la romano, kiu estas provita de sistemo kun enormaj kaj nedifinitaj potencoj, eĉ sen scii kian krimon li faris.

La romano estas unu el liaj plej konataj verkoj, rakontante la historion de viro arestita kaj persekutata de fora instanco; la naturo de lia krimo riveliĝas nek al li nek al la leganto. Kiel ĉe la aliaj romanoj de Kafka, La Proceso neniam estis kompletigita, kvankam ĝi inkluzivas ĉapitron, kiu finigas la rakonton. Ofte oni indikis influon de Fjodor Dostojevskij, Krimo kaj Puno kaj La Fratoj Karamazov.

Ĝi estis ofte adaptita al teatro kaj al kino, ekzemple en versio de 1962, reĝisorita de Orson Welles, en kiu stelrolas Anthony Perkins. La romano enpreniĝis en la liston de la 100 (plej signifaj) libroj de la 20-a jarcento laŭ Le Monde.

La afero ŝajne okazas en la 1920-aj jaroj en Prago, kaj disvolviĝas unujara jura proceduro kontraŭ altranga bankoficisto, Josef K. Ĉie en la romano la akuzo kontraŭ K. estas neklara, nek al la akuzito nek al la leganto. La sistemo, kiu akuzas K., ne estas la ordinara justico, sed speciala sistemo, kies naturo estas malkaŝita tra la tuta romano kiel obskura kaj komplika, kaj estas ĝi, kiu lasas la akuziton senhelpa antaŭ si.

La afero malfermiĝas je la trideka naskiĝtago de K., kiam li neatendite estas arestita en lia ĉambro fare de neidentigitaj agentoj, sub nekonata kulpo. K. ricevas partajn detalojn pri sia aresto de la altranga agento (Inspektoro), kiu tiucele uzas la ĉambron apud la ĉambro de K., kiu apartenas al fraŭlino Birstner. La agentoj forlasas la lokon kaj lasas tie triopon el la kolegoj de K., kiuj ĉeestis la tutan tempon kiel atestantoj por la aresto. Ili iras al la banko kaj kiam K. revenas li atendas ĝis vespere por pardonpeti al fraŭlino Birstner. Post la pardonpeto li neatendite kisas ŝin.

K. ricevas telefonvokon, kiu invitas lin al pridemandado. La loko kie okazas la esplordemandado montriĝas kiel granda luantodomo. La loĝejnumero ne estas donita al li, kaj K. estis devigita frapi la pordojn de la najbaroj. Li finfine trovas la justicsistemon en la subtegmento, kie dekoj da homoj kaj juĝisto estas kunpremitaj. Josef estas grave riproĉita pro sia malfruo, kaj tiel li vekas la malamikecon de la kunigo post pasia pledo pri la absurdaĵo de la proceso kaj la malpleno de la akuzo. Ne sciante, kio estas tiu ĉi aŭtoritato kaj kia estas la akuzo, K. malfermas per kalumnia parolo la tutan procedon, lia alparolado estas interrompita kiam viro provas seksumi la virinon de la mastrumanto kaj la paro estigas tumulton en la ĉambreto.

Post unu semajno, K. revenas al la subtegmento, sen ricevi alvokon, kaj trovas ĝin malplena. La virino de la mastrumanto metas lin en la ĉambreto kaj komencas kaĵoli lin por savi ŝin en interŝanĝo por informoj pri la proceso, sed tiam studento alvenas kaj alportas ŝin ekstere sen opozicio sur ŝia parto. K. renkontas la mastrumanton, kiu levas lin al la burooj de la sistemo, kie K. svenas pro la sufokiĝo.

Fraŭlino Montag alvenas en la domon de K. kaj transloĝiĝas enen kun Miss Birstner. Alia luanto, kolonelo Lantz, translokiĝas en la salonon.

Unun vesperon, en stokejo ĉe sia propra banko, K. malkovras la du agentojn kiuj arestis lin estante vipitaj fare de skurĝilo por peti K. subaĉetaĵojn kaj kiel rezulto de plendoj K. faris en tribunalo. K. provas kvereli kun la skurĝanto, dirante ke la viroj ne devas esti vipitaj, sed la skurĝanto ne povas esti svingita. La venontan tagon li revenas al la sama loko kaj estas ŝokita trovi ke ĉio estas la sama kiel li trovis ĝin la tagon antaŭe, ke la vipa okazaĵo daŭras kvazaŭ ĝi neniam ĉesis.

La onklo de K., kiu antaŭe estis lia kuratoro, venas el la vilaĝo por viziti lin. Li estas elpremita aŭdi pri la proceso, kaj vidas la indiferentecon de K. kiel manko de kompreno de la graveco de lia situacio. La onklo alportas sian nevon al advokato, kaj dum la vizito malkaŝiĝas la diferencoj inter regula juĝa sistemo kaj tiu, en kiu K. estas akuzita: en tiu ĉi sistemo estas supozo de kulpo anstataŭ la supozo de senkulpeco, kaj ĉio, inkluzive de la identeco de altrangaj juĝistoj, estas konservita sekreta. La advokato daŭrigas, ke eble ne eblas forigi la kazon, sed se bona laboro estos farita malantaŭ la kulisoj, eblos por ĉiam prokrasti la juĝon. La advokato tiam rivelas ke altranga membro de la justico aŭskultis al la konversacio la tutan tempon, kaj ĝi eniras la konversacion, sed K. forlasas la ĉambron sekvante flegistinon Lenny, kiu pritraktas la advokaton. Lenny delogas K., kaj ankaŭ ofertas helpi lin. Kiam K. revenas al la ĉambro li malkovras sian onklon bolantan pro kolero, ĉar li asertas ke la manko de respekto de K. por la procezo vundis lian kazon.

K. plurfoje iras al la advokato. La advokato rakontas al li pri perditaj kazoj kiujn li havis en la pasinteco, pri la laboro kiun li faras malantaŭ la scenoj kaj estas fiera pri la ligoj kiujn li havas. K., kiu ne ĉesas pensi pri la proceso, komencas havi malfacilaĵojn labori ĉe la banko, kaj zorgo ekestas en li de la vicdirektoro de la banko, kiu konstante konkuras kun li.

K. estas surprizita de industriisto el la klientoj de la banko, kiu scias pri sia proceso. La industriisto proponas al li iri viziti pentriston nomita Titorelli, kiu multe scias pri la justica sistemo, kaj de li li ekscias pri la proceso de K. Kiam K. eliras la oficejon li vidas la vicdirektoron konduki la industriiston al lia ĉambro. Titorelli vivas en subtegmento sur la alia flanko de la barakoj, kaj estas rivelita esti la ĉefa portretisto de la sistemo. Titorelli rivelas al K. ke neniu akuzito iam estis tute malkondamnita, kaj ofertas al li opciojn por partaj malkondamnoj. K. forlasas la ĉambron de Titurali tra flanka elirejo kaj estas ŝokita por malkovri antaŭ li la tribunalejojn.

K. decidas maldungi la advokaton, kiu parolas en la atendoĉambro kun alia kliento kontraŭ kiu proceso estas pritraktata dum kvin jaroj, dum kiuj li bankrotis kaj estis sklavigita al la tasko de la advokato. Kiam li renkontas siajn klientojn, li mokas la maljunan klienton antaŭ K. kaj per tio plifortigas la decidon de K. maldungi lin. (Ĉi tiu ĉapitro ne estis kompletigita de la aŭtoro)

K. estas petata de la administranto de la banko prezenti al la itala kliento, kiu ankaŭ estas konanto de kulturo, la katedralon de la urbo. K. aranĝas renkontiĝon kun li fronte al la konstruaĵo, sed la renkontiĝo ne okazis. K. sole vizitas la malplenan katedralon kaj malkovras pastron prepariĝantan por la prediko kun malplena halo antaŭ li. Kiam li intencas foriri, la voĉo de la pastro estas vokita de sia nomo, kaj K. decidas turni sin al li. La pastro riproĉas K. pro lia traktado de la proceso kaj rakontas al li la parabolon antaŭ la leĝo por klarigi lian situacion. La du diskutas la signifon de la rakonto kaj la pastro rivelas al li ke rakonto jam ricevis multajn interpretojn.

La tagon antaŭ lia tridek-unua naskiĝtago, du agentoj alvenas en la loĝejon de K. Li atendis ilin kaj ne kontraŭas. La du brakumas liajn manojn sur tiuj de K. kaj promenas ĉirkaŭ la grandurbo kun li. K. kondukas ilin al la deklivoj de la urbo kie ili prepariĝas por plenumi la proceson. Ili pasas tranĉilon inter ili, kaj la rakontanto skribas ke "K. scias tute certe ke estis sia tasko preni la tranĉilon de ili ... kaj ponardi sin mem" sed li ne faris tion. Unu el la agentoj tenas lin dum la alia ponardas lin per la tranĉilo. De la fenestro de la apuda domo, viro rigardas tion, kio okazas, kaj K. scivolas, ĉu li povus fari ion alian. Liaj lastaj vortoj estas "Kiel hundo!".

Franz Kafka estas konata pro sia unika literatura stilo, kiu estas pioniro en prezentado de homa senhelpo kaj soleco ene de socio. La potenco de la skribaĵoj de Kafka kaj, ĉefe, skribaĵoj kiel la proceso, tiel bone transdonis al la leganto ĉi tiujn sentojn, ĝis ili algluiĝis al ĝenronomo nomita la "Kafkaesque-stilo". Multaj pensuloj kaj verkistoj, inkluzive de preskaŭ ĉiuj ekzistadismaj verkistoj, estis influitaj de la kafkaeska stilo, ŝarĝita de solecaj figuroj en senesperigaj mondoj.

Unu el la manieroj en kiuj leĝo peras la saman senton de senpoveco estas per intenca malkonekto inter la raciaj kuntekstoj inter tempo kaj loko kaj kaŭzo kaj efiko. Bona ekzemplo de tio estas la vipa sceno kiu okazas en la mezo de la tago en ĉambro en la banko kie Joseph K. laboras, kaj ĝi ŝajne daŭre okazas la tutan tagon la sekvan tagon sen paŭzo ĝis K. demandas " finfine purigu la rubejon”, kaj nur tiam ĝi ne plu estas diskutata. Tia kaŭza malkonekto de si mem jam elvokas sonĝan etoson, kiu implicas frenezon, sed kiam la malkonekto estas farita inter la vivo de Joseph K. kaj la vivo de la juĝa sistemo, tiam sento de fremdiĝo kreiĝas per si mem.

La jura sistemo en la romano estas simbolo de multaj kazoj, en kiuj la individuo tute ne estas aŭdata, ne nur laŭleĝe sed antaŭ iu granda sistemo, kiu diktas lian tagordon. La kafkaa sistemo estas maldiafana sistemo, kiu kulpigas kaj juĝas sendepende de detaloj kaj faktoj, kaj tiel, pekas kontraŭ la grado de justeco. Estante jura sistemo, ĝi estas fakte absurda sistemo. En studo kiu ankaŭ ampleksis la skribaĵojn de Kafka, esploristo Raza Banaker sugestis ke dum en la plej multaj kazoj la priskriboj de Kafka de leĝo kaj justeco estas metaforo por aliaj sistemoj, estas ankaŭ esence rigardi ilin kiel specialan kazon de paradoksa leĝo kiu estas centra por moderna homa vivo. La senkompromisa sperto de Joseph K., ekzemple, devenis rekte el kazo en kiu la aŭtoro okupiĝis pri verkado de la libro.

La parabolo "Antaŭ la Leĝo", kiu ankaŭ aperis kiel memstara rakonto, estas prezentita al la fino de la romano, kiam K. kritikas la juĝan sistemon en la oreloj de la pastro, kaj tio alportas al li klarigon pri la sistemo en la formo de la parabolo. Tiusence la pastro sugestas al K. ke la parabolo traktas lian kazon. Eĉ la reago de K., ekzemple, estas kritiko de la reprezentanto de aŭtoritato, kaj farante tion li malfermas disputon inter li kaj la pastro koncerne la amplekson de la respondeco de la reprezentanto kontraŭ la respondeco de la venonta antaŭ la leĝo (K. mem). K. finas la polemikon dirante ke "mensogo fariĝas la ordo de la mondo"