Jabberwocky

Jabberwocky [Τζαμπεργουόκι^[1]] είναι ο τίτλος ποιήματος του Άγγλου συγγραφέα Λιούις Κάρολ. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα δείγματα της παράδοξης λογοτεχνίας^[2]. Δημοσιεύτηκε αρχικά ως τμήμα του παιδικού βιβλίου Through the Looking-Glass, and What Alice Found There (1871). Περιλαμβάνει πληθώρα λέξεων που επινόησε ο Κάρολ και portmanteaux^[3], ορισμένες από τις οποίες πέρασαν τελικά στην αγγλική γλώσσα και συμπεριλαμβάνονται σε σύγχρονα λεξικά. Σύμφωνα με την ετυμολογία του Κάρολ, ο τίτλος του ποιήματος, που συχνά χρησιμοποιείται στα αγγλικά ως συνώνυμο του παράδοξου, προέρχεται από τις λέξεις jabber και wocer (ή wocor) και υποδηλώνει το «αποτέλεσμα μιας θερμής συζήτησης»^[4].

Το ποίημα, όπως εμφανίστηκε αρχικά στο πρώτο κεφάλαιο του Through the Looking-Glass, and What Alice Found There, ολοκληρώθηκε σε δύο διακριτές χρονικές περιόδους. Η πρώτη τετράστιχη στροφή (stanza) παρουσιάστηκε το 1855 ως δείγμα αγγλοσαξονικής ποίησης, στο περιοδικό Misch-Masch που αποτελούσε ένα είδος οικογενειακού ημερολογίου, γραμμένο και εικονογραφημένο από τον Κάρολ^[5]. Οι στίχοι συνοδεύονταν από σύντομο λεξικό για τους όρους που είχε επινοήσει^[6]. Σύμφωνα με τον βιογράφο και ανιψιό του Κάρολ, Στιούαρτ Ντότζον Κόλινγουντ (Stuart Dodgon Collingwood), το ποίημα συντέθηκε κατά την περίοδο που διέμενε με τις εξαδέλφες του στο Γουίτμπερν, κοντά στην πόλη του Σάντερλαντ^[7]. Ειδικότερα, ο Κόλινγουντ υποστηρίζει πως υπήρξε το αποτέλεσμα ενός παιγνίου δημιουργίας α-νόητων στίχων, στη διάρκεια ενός απογεύματος. Η εκδοχή αυτή θεωρείται, ωστόσο, εσφαλμένη.

Σύμφωνα με το βιβλιογραφικό κατάλογο του Γουόρεν Γουίβερ (Warren Weaver), μέχρι το 1964 καταγράφονταν μεταφράσεις του Jabberwocky σε δεκαέξι γλώσσες, παρά τις μεγάλες δυσκολίες που παρουσιάζει η μεταφορά του ποιήματος σε άλλη γλώσσα^[8]. Μία από τις παλαιότερες μεταφράσεις του έργου ολοκληρώθηκε από τον Ρόμπερτ Σκοτ στα γερμανικά, και δημοσιεύτηκε το 1872 υπό τον τίτλο Der Jammerwoch στο περιοδικό Macmillan's Magazine^[9]. Η πρώτη μετάφραση του Jabberwocky στα λατινικά, υπό τον τίτλο Mors Iabrochii (1872), ήταν έργο του Augustus Arthur Vansittart, ενώ ο φιλόλογος Ronald Arbuthnot Knox μετέφρασε το ποίημα στα αρχαία ελληνικά με τίτλο «Ίαμβρωξ ιαμβικώς», έκδοση που δημοσιεύτηκε το 1918 στην περιοδική έκδοση Salopian της σχολής του Σριούσμπερι (Shrewsbury). Εκτιμάται ότι σήμερα υπάρχουν μεταφράσεις του έργου σε περισσότερες από πενήντα γλώσσες, καθώς και πολυάριθμες παρωδίες του^[10].

Όπως επισημαίνει ο Ρότζερ Γκριν (Roger Lancelyn Green) (Times Litterary Supplement, 1η Μαρτίου 1957), θεωρείται πιθανό πως ο Κάρολ εμπνεύστηκε την κεντρική ιδέα του ποιήματος από μία γερμανική μπαλάντα του Friedrich Heinrich Karl de Motte, που μεταφράστηκε στα αγγλικά το 1846 από τη Menella Bute Smedley. Η μπαλάντα, με τον αγγλικό τίτλο The Shepherd of the Giant Mountains [Ο Ποιμένας των Γιγάντιων Βουνών], περιγράφει τον άθλο ενός νεαρού ποιμένα που φονεύει έναν τερατόμορφο κέρβερο^[11]. Η θεματική ομοιότητα των δύο έργων ενισχύει την υπόθεση αυτή.

• Ackerman, Sherry L. Behind the Looking Glass, Cambridge Scholars Publishing, 2008
• Gardner, Martin. The Annotated Alice: The Definitive Edition, W. W. Norton & Company, 1999
• Imholtz, August A. Jr. 'Latin and Greek Versions of "Jabberwocky". Exercises in Laughing and Grief', Rocky Mountain Review of Language and Literature, Vol. 41, No. 4 (1987), pp. 211–228
• Lecercle, Jean-Jacques. Philosophy of Nonsense, Routledge, 2002

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Jabberwocky στο Wikimedia Commons