Πεύκη

Η Πεύκη είναι περιοχή του Βόρειου Τομέα Αθηνών, ευρισκόμενη 10 χλμ. βορειοανατολικά του κέντρου της Αθήνας. Είναι η μία από τις δύο δημοτικές ενότητες του Δήμου Λυκόβρυσης-Πεύκης του Βορείου τομέα Αθηνών. Προηγουμένως ανεξάρτητος δήμος, συνενώθηκε με αυτόν της Λυκόβρυσης κατ´εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης του Ν.3852/2010^[1]. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, η Πεύκη έχει 17.353 κατοίκους.

Ήταν ένας από τους μικρότερους σε έκταση δήμους της Αττικής, ενώ παλαιότερα ήταν συνοικισμός του δήμου Αμαρουσίου με την ονομασία Μαγκουφάνα. Χωρίζεται στο νότιο (Κάτω Πεύκη) και στο βόρειο τμήμα (Άνω Πεύκη). Στα όρια του δήμου είναι εγκατεστημένο και το πρότυπο «Ηλιακό Χωριό», συνοικία που οικοδομήθηκε και παραδόθηκε στους δικαιούχους του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ). Παρά τη μικρή του έκταση διαθέτει μεγάλα άλση και πολλούς χώρους πρασίνου, ενώ έχει καθαρά οικιστικό χαρακτήρα. Συγκοινωνιακά εξυπηρετείται από τους γειτονικούς σταθμούς του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Αμαρουσίου, KAT, Ειρήνη και Νερατζιώτισσα. Ο τελευταίος σταθμός εξυπηρετείται επίσης από τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο και από τη δημοτική λεωφορειακή γραμμή της Πεύκης. Οι αντικειμενικές αξίες στην υψηλή ζώνη το 2021 αγγίζουν τα 2.250 €/τ.μ.^[2]

Η ονομασία του Δήμου προκύπτει από το φυσικό πλούτο της περιοχής στη χαρακτηριστική μεσογειακή πεύκη της Αττικής. Η πεύκη (ή πεύκο) κοσμεί και το έμβλημα της τοπικής αυτοδιοικητικής οντότητας. Λόγω των πεύκων διαθέτει ξερό κλίμα το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι. Για αυτό και παλαιότερα ήταν χώρος παραθέρισης των Αθηναίων που ζούσαν στο κέντρο της πόλης.

Ένας από τους 12 Δήμους στην αρχαία Αθήνα ήταν ο Δήμος των Αθμονέων, το σημερινό Μαρούσι. Στον Δήμο αυτό βρίσκονταν η περιοχή της σημερινής Πεύκης. Οι Αθμονείς, απόγονοι του μυθικού βασιλιά Κέκροπα, είχαν ως βασικές ασχολίες την γεωργία, την κτηνοτροφία και την αγγειοπλαστική. Τα προϊόντα από τις ασχολίες αυτές τα πουλούσαν στην αγορά της Αθήνας. Στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται η Πεύκη υπήρχαν βοσκότοποι. Οι αρχαίοι κτηνοτρόφοι μάζευαν γάλα και έφτιαχναν τυρί εξαιρετικής ποιότητας.

Από την περιοχή αυτή πιθανόν να πέρασαν οι οπαδοί του Κλεισθένη με προορισμό την Αθήνα για να καταλύσουν την τυραννίδα των Πεισιστρατιδών.
Ο Θεόδωρος Μαγκαφάς ήταν μάγιστρος (έπαρχος) στην Μικρά Ασία την εποχή του Βυζαντίου. Κατά πάσα πιθανότητα οι απόγονοι του έφθασαν στην τότε τουρκοκρατούμενη Ελλάδα (16ος αιώνας) και εγκαταστάθηκαν στην Αττική^{[εκκρεμεί παραπομπή]}. Οι αγάδες την Αθήνας παραχώρησαν στους Μαγκαφάδες βακούφια (μεγάλες εκτάσεις προς εκμετάλλευση) στην βορειοδυτική Αττική. Στις εκτάσεις αυτές περιλαμβανόταν η περιοχή της σημερινής Πεύκης.
Όταν ιδρύθηκε το Ελληνικό Κράτος και ανέβηκε στον θρόνο ο Όθωνας, οι εκτάσεις αυτές δόθηκαν σε Βαυαρούς ακόλουθους της αυλής του βασιλιά. Υπάρχει πιθανότητα οι εκτάσεις αυτές λόγω του πλούσιου εδάφους σε πράσινο, να χρησιμοποιήθηκαν σαν ιπποφορβεία. Παράλληλα στην περιοχή υπήρχαν στάνες Ελλήνων κτηνοτρόφων. Το όνομα «Μαγκουφάνα» προέρχεται και ετυμολογικά από την παραφθορά του ονόματος της βυζαντινής οικογένειας Μαγκαφά. Μία άλλη εκδοχή είναι εκείνη που ξεκίνησε το 1843 όταν ο ευρισκόμενος στην Αθήνα περιηγητής Ραούλ Μαλέρμπ διέδιδε κατά την άποψή του ότι τελικά το όνομα προήλθε από κάποια «Μαγκούφα Άννα» η οποία κατοίκησε στην περιοχή μόνη της πιθανόν κωφή και άρρωστη από φυματίωση προκειμένου να θεραπευθεί, όπου και τελικά τα κατάφερε και επέζησε στην περιοχή μέχρι τον θάνατό της. Ακόμα και ο μακαρίτης Σωτήρης Πασσαλής αναφερόταν σε επιτύμβια πλάκα, της «Άννας της Μαγκούφας» που βρίσκονταν μέσα στο κτήμα Αργύρη.

Οι πρώτοι Μικρασιάτες πρόσφυγες ξεριζωμένοι από τις εστίες τους έφθασαν στο Μαρούσι το 1922 και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του παλαιού Δημαρχείου. Ορισμένοι ανέβηκαν στην Πεύκη και χτίστηκαν τα πρώτα πλινθόκτιστα σπιτάκια μέσα στο δάσος εκεί όπου και σήμερα υπάρχει ο συνοικισμός στην Άνω Πεύκη. Το 1950 προσδιορίζεται η Κοινότητα Μαγκουφάνας από όμορες κοινότητες. Το 1960 δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το Διάταγμα της μετονομασίας της Μαγκουφάνας σε Πεύκη. Την ίδια εποχή ολοκληρώνεται η ηλεκτροδότηση της πόλης και οι αστικές συγκοινωνίες πληθαίνουν. Ήδη από το 1960 - 1961 υπήρχε αίτηση με υπογραφές κατοίκων για την δημιουργία σταθμού του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου στην περιοχή του Νοσοκομείου Κ.Α.Τ. Ολοκληρώνεται η υδροδότηση της πόλης.

Ιδρύεται το πρώτο Γυμνάσιο και Λύκειο της περιοχής με την διεύρυνση του Σμαράγδειου Εκπαιδευτήριου. Ο από συστάσεως της κοινότητας πρόεδρος Μανώλης Τρυπιάς, ο οποίος κατά την Κατοχή υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια από τους Ναζί, χωρίς να αποκαλύψει τους συνεργάτες του^[3], πέθανε εν ενεργεία τον Μάιο του 1982. Αντικαταστάθηκε προσωρινά από τον δημοτικό σύμβουλο Α. Παπατριανταφύλλου.^[4] Το 1982 η Πεύκη γίνεται δήμος με πρώτο δήμαρχο τον ιατρό Αντώνη Κυδωνάκη που παρέμεινε για 12 χρόνια. Τον διαδέχτηκε το 1995 ο πολιτικός μηχανικός Παύλος Καμάρας που παρέμεινε και αυτός για 12 χρόνια. Από το 2007 ως το 2010, δήμαρχος Πεύκης ήταν ο δημοσιογράφος Γιάννης Θεοδωρακόπουλος, ενώ στις εκλογές του Νοέμβρη 2010, στον ενιαίο πλέον Δήμο Λυκόβρυσης - Πεύκης εκλέχτηκε ο γιατρός Δημήτρης Φωκιανός, πρώην Δήμαρχος Λυκόβρυσης. To 2014 Δήμαρχος Λυκόβρυσης - Πεύκης εκλέχτηκε ο Τάσος Μαυρίδης.

Το Ηλιακό Χωριό βρίσκεται στην Πεύκη Αττικής, στο Βόρειο τομέα της Αθήνας, σε απόσταση 10 χλμ. από το κέντρο της πόλης. Το «Ηλιακό Χωριό» έχει 435 κατοικίες που έχουν σχεδιασθεί με σύγχρονη «ηλιακή αρχιτεκτονική» και εξυπηρετούν περίπου 1.600 κατοίκους. Τα 435 «ηλιακά διαμερίσματα» είναι συγκροτημένα σε τέσσερις γειτονιές γύρω από μια κεντρική πλατεία με «πεζοπεριοχές», αποκεντρωμένη κίνηση αυτοκινήτων και περιοχή πράσινου στους δρόμους και στους ιδιόχρηστους κήπους. Έχει εμπορικό και «κοινωνικό» κέντρο με καταστήματα, καφετέρια, αίθουσα συγκεντρώσεων, αίθουσα προβολών, κοινοτικό γραφείο, κέντρο πληροφοριών, αίθουσα εκθέσεων και βιβλιοθήκη.

Πρόκειται για ένα οικιστικό συγκρότημα 435 “ηλιακών” κατοικιών οι οποίες στεγάζουν δικαιούχους του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ). Ο σχεδιασμός και η ανέγερση του Ηλιακού Χωριού έγιναν με τη συνεργασία του ΥΒΕΤ (σημερινού Υπουργείου Ανάπτυξης), του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) και του Υπουργείου Έρευνας και Τεχνολογίας της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Το έργο κατασκευάστηκε το 1984 βάσει μελέτης του γραφείου μελετών Α.Ν. Τομπάζη. Στόχος ήταν ένα οικιστικό συγκρότημα όπου η εξοικονόμηση της ενέργειας και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος συνυπάρχουν με τις σύγχρονες οικιακές ανέσεις και κοινωνικές εξυπηρετήσεις, ωστόσο τα τελευταία χρόνια δίνει μια εικόνα παραμέλησης και παρακμής.

• Δήμος Πεύκης
• Ηλιακό Χωριό
• Αμαρυσία - τοπική εφημερίδα
• Θέση - τοπική εφημερίδα

• Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, τομ. 12ος, σελ. 711 (Μαγκουφάνα).
• https://www.kathimerini.gr/society/562209442/elstat-ta-apotelesmata-tis-apografis-toy-nomimoy-plithysmoy-stin-ellada/