Παλαιό Ψυχικό

Συντεταγμένες: 38°0′38.9″N 23°46′21.7″E / 38.010806°N 23.772694°E / 38.010806; 23.772694

Ψυχικό
Ψυχικό 38°0′39″N 23°46′22″E
Χώρα	Ελλάδα[1]
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού
Υψόμετρο	190 μέτρα
Πληθυσμός	9.781
Ταχ. κωδ.	15452
Τηλ. κωδ.	21067
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Ψυχικό είναι συνοικισμός και έδρα του Δήμου Φιλοθέης - Ψυχικού στο Βόρειο Τομέα Αθηνών. Ήταν από τις πρώτες περιοχές που κατοικήθηκαν πέριξ του κέντρου της Αθήνας. Οικοδομήθηκε και εκτείνεται γύρω από και πάνω στα Τουρκοβούνια από την ανατολική μεριά και, σε συνδυασμό με τη ρυμοτομία της πρότυπης αγγλικής κηπούπολης και το υψηλό εισοδηματικό επίπεδο των κατοίκων του, κατόρθωσε να διατηρήσει το χαρακτήρα της κοινότητας μέχρι και τα πρόσφατα χρόνια. Είναι από τις περιοχές της Αθήνας με το περισσότερο πράσινο και με πολύ καλή θέα, ενώ πολλοί είναι οι δρόμοι όπου θα δει κανείς τους κατοίκους να απολαμβάνουν τον περίπατό τους ή μια βόλτα με το ποδήλατο. Ο συντελεστής δόμησης παραμένει ακόμη και σήμερα στο 0,6 με αποτέλεσμα η περιοχή να είναι αραιοκατοικημένη.

Εκτός του χαρακτήρα κηπούπολης, το Ψυχικό αποτελεί μια από τις ακριβότερες περιοχές της χώρας (στατιστικά ο ακριβότερος δήμος από το 1970)^{[εκκρεμεί παραπομπή]} λόγω των υψηλής αρχιτεκτονικής αισθητικής και πολυτέλειας κτιρίων του, πολλά από τα οποία είναι μοναδικά σε πανελλήνιο επίπεδο δείγματα ρυθμών της αστικής αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα ^[2] και παράλληλα λόγω της ελάχιστης απόστασης από το κέντρο της Αθήνας συγκριτικά με άλλες κηπουπόλεις όπως π.χ. η Κηφισιά, οι Θρακομακεδόνες, ο Διόνυσος και η Εκάλη. Στο Δήμο Ψυχικού εδρεύουν πολυάριθμες Πρεσβείες και προξενεία, καθώς και ιδιωτικά σχολεία όπως το Κολλέγιο Αθηνών, το Αρσάκειο και τη Σχολή Μωραΐτη.

Το τοπωνύμιο "Παλαιό Ψυχικό" χρησιμοποιείτα ανεπίσημα μερικές φορές για την περιοχή. Άγνωστο πότε ξεκίνησε και πόθεν προέκυψε αυτή η ονομασία, δεδομένου ότι η έτερη περιοχή που φέρει το τοπωνυμικό ονομάζεται "Νέο Ψυχικό" και άρα αρκεί η αντίθεση στο ζεύγος: Ψυχικό-Νέο Ψυχικό χωρίς να απαιτείται η πλεοναστική αντίθεση "Παλαιό Ψυχικό-Νέο Ψυχικό". Σε όλα τα επίσημα έγγραφα η περιοχή ονομάζεται αποκλειστικά και μόνον Ψυχικό.

Το τοπωνύμιο έχει την προέλευσή του από ουσιαστικοποιημένο ουδέτερο του επιθέτου ψυχικός, ψυχικό. Δηλώνει αυτόν που δίνεται για την ψυχή ενός πεθαμένου. Το συγκεκριμένο τοπωνύμιο δόθηκε διότι στην περιοχή αυτή άνοιξε κάποιο πηγάδι ένας ιδιοκτήτης κτήματος, προς χάρη των διερχομένων, με σκοπό τη σωτηρία της ψυχής του. Η παράδοση αποδίδει τη δημιουργία αυτού του φρεατίου στην Αγία Φιλοθέη της οποίας κτήματα βρίσκονταν στην περιοχή εκείνη.^[3] Η ίδια παράδοση εντοπίζει το «ψυχικό» της Αγίας Φιλοθέης έξω από τη βόρεια μάντρα του Γηροκομείου, δεξιά του δρόμου όπως κατεβαίνουν τα αυτοκίνητα για να βρεθούν στη διασταύρωση Κηφισίας-Κατεχάκη, όπου έχει ανεγερθεί μικρό προσκυνητάρι.

Ένας λαϊκός θρύλος παλαιότερων εποχών τον οποίον κατέγραψε τον 19ο αιώνα ο Ανδρέας Καρκαβίτσας και αργότερα ο Λίνος Πολίτης αποδίδει την ονομασία του Ψυχικού στην ιστορική πεζοπορία του Φειδιππίδη μετά τη Μάχη του Μαραθώνα. Σύμφωνα με τον θρύλο κάποιες γυναίκες ζήτησαν από τον Φειδιππίδη να «σταματήσει» για να μάθουν την έκβαση της μάχης στην περιοχή της σημερινής Σταμάτας, ενώ στο Ψυχικό παραλίγο να ξεψυχήσει από τη κόπωση.^[4]

Η κοινότητα Ψυχικού είναι χτισμένη στα ανατολικά των Τουρκοβουνίων και συνορεύει με τον Δήμο Αθηναίων, αποτελώντας έτσι τη μετάβαση από το Κέντρο της Αθήνας στα Βόρεια Προάστια. Γειτνιάζει με τις συνοικίες της Αθήνας Νέα Φιλοθέη και Γηροκομείο στα νότια, με το Γαλάτσι στα δυτικά (από το οποίο χωρίζεται από τα Τουρκοβούνια), με τη Φιλοθέη στα βόρεια και με το Χαλάνδρι (Αγία Βαρβάρα), Νέο Ψυχικό και Ελληνορώσων στα ανατολικά. Οριοθετείται από την οδό Μουσών στα νότια (στο ύψος της Λ. Κατεχάκη), από τα ακατοίκητα Τουρκοβούνια στα δυτικά, από την οδό Στεφάνου Δέλτα, Κωνσταντινουπόλεως, Μπιζανίου, Ροΐδη, Διαδόχου Παύλου και Δρυάδων στα βόρεια και από τη Λεωφόρο Κηφισίας στα ανατολικά. Εντός της κοινότητας οι δρόμοι είναι κατασκευασμένοι με αυστηρό πολεοδομικό σχέδιο και υπάρχουν 10 πλατείες, καθώς και αρκετά πάρκα.

Η περιοχή εξυπηρετείται από τους σταθμούς του μετρό Πανόρμου και Κατεχάκη, καθώς και από τις λεωφορειακές γραμμές 653, 036, 140 και τις πολλαπλές γραμμές που διέρχονται από τη Λεωφόρο Κηφισίας. Επίσης με τη παράδοση του B' Σταδίου της γραμμής 4 που αναμένεται να γίνει το 2030, η περιοχή θα αποκτήσει πρόσβαση σε 2 ακόμη σταθμούς σε μικρή απόσταση.

Η ιστορία του σύγχρονου Ψυχικού ανάγεται στα χρόνια της μικρασιατικής καταστροφής και οικοδομήθηκε σε μια τοποθεσία κοντά στα Τουρκοβούνια η οποία ήταν χώρος άσκησης των αξιωματικών του ιππικού. Την εποχή εκείνη η περιοχή θεωρούνταν άγρια και κατοικούνταν από λίγους βοσκούς, τα Τουρκοβούνια δε ήταν από τα Οθωμανικά χρόνια καταφύγιο κλεφτών και συνεπώς η γύρω περιοχή αποφευγόταν από τους περαστικούς. Η βλάστηση περιοριζόταν σε πεύκα και πουρνάρια που κάλυπταν τους λοφίσκους ενώ πιο χαμηλά, στα καλλιεργημένα χωράφια, υπήρχαν ελιές, συκιές και αμυγδαλιές. Η περιοχή από το 1874 περιήλθε κατά καιρούς σε διάφορους ιδιοκτήτες στους οποίους συμπεριλαμβανόταν και η Εταιρεία Epargne Immobilière.

Το 1908 με το Βασιλικό Διάταγμα 21-01-1908 (ΦΕΚ Α΄ 16/25-01-1908) εγκρίνεται το διάγραμμα ρυμοτομίας Ψυχικού από τον Βασιλέα Γεώργιο Α΄. Ο Γεώργιος Ησαΐας ο οποίος ήταν χημικός, ζωγράφος, μεγαλοβιομήχανος και τότε Υπουργός Συγκοινωνίας και η Αθηναϊκή Εταιρία προς ενίσχυση του Εμπορίου και της Βιομηχανίας δώρισαν το 1923 μεγάλες εκτάσεις γης στην τεχνική εταιρία ΚΕΚΡΩΨ, η οποία ιδρύθηκε το ίδιο έτος. Η εταιρία έχοντας τότε στη κατοχή της ολόκληρη τη περιοχή που αποτελεί σήμερα το Ψυχικό ανέλαβε τη κατασκευή της περιοχής με τη χάραξη, διάνοιξη και κατασκευή των δρόμων, τη μελέτη και κατασκευή των έργων υποδομής, τη διαμόρφωση χώρων αναψυχής και πρασίνου, τη δημιουργία κοινωφελών χώρων, την κατασκευή κοινωφελών έργων και οικοδομημάτων, και την οριοθέτηση οικοπέδων για οικιστική ανάπτυξη. Η κατασκευή του Ψυχικού ξεκίνησε το 1923 ενώ τα τελευταία έργα ολοκληρώθηκαν το 1936. Εκείνη την εποχή, με την αγορά οικοπέδου από την ΚΕΚΡΩΨ, ο ιδιοκτήτης υποχρεούνταν να ανεγείρει κατοικία, μέσα σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Η εταιρία σήμερα ειδικεύεται στη κατασκευή πολυτελών κατοικιών ενώ διατηρεί μέχρι και σήμερα πολλά οικόπεδα και μεγάλες εκτάσεις γης στο Ψυχικό, στα λεγόμενα Τουρκοβούνια και αλλού. Η μακροχρόνια παρουσία της στη περιοχή γίνεται πολλές φορές αισθητή με τη διεξαγωγή δικαστικών διαμαχών με το Δήμο Ψυχικού και με το Ελληνικό Δημόσιο σχετικά με τη κυριότητα εκτάσεων γης στη περιοχή. ^[5][6]

Οι πρώτοι κάτοικοι που εγκαταστάθηκαν στο Ψυχικό υπάγονταν διοικητικά στην τότε κοινότητα Χαλανδρίου. Ο οικισμός έγινε κοινότητα το 1929 με πρώτο πρόεδρο τον Εμμανουήλ Τσάκωνα. Το 1982, η Κοινότητα Ψυχικού αναγνωρίζεται ως Δήμος (φτάνει τους 10.000 κατοίκους), ενώ παύει διοικητικά να υφίσταται ως αυτόνομος Δήμος στις 31 Δεκεμβρίου 2010 με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης», και αποτελεί πλέον Κοινότητα του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού. ^[7] Πρώτος δήμαρχος εξελέγη ο Γιάννης Χαραλάμπους (1983-86) και στη συνέχεια δήμαρχοι ήταν οι Δημήτριος Μαναός (1987-94), Ερωτόκριτος Νεόφυτος (1995-2006) και Ειρήνη Κατσαρού (2007-10).

Η Παλαιά Αγορά ήταν το κέντρο του Ψυχικού από το 1930 καθώς κάλυπτε τις καθημερινές λειτουργικές ανάγκες των νοικοκυριών και αποτελούσε σημείο συνάθροισης των κατοίκων. Είχε ένα αίθριο και περιβαλλόταν από στοές. Σχεδιάστηκε το 1924 από τον Σωτήριο Μαγιάση. Από τη δεκαετία του 90' δεν αξιοποιείται λόγω νομικών διαμαχών με την εταιρία ΚΕΚΡΩΨ, η οποία διαθέτει μεγάλες εκτάσεις γης στο Ψυχικό το οποίο και έχτισε. Η αγορά του Ψυχικού έχει μεταφερθεί έκτοτε στη Νέα Αγορά, λίγα τετράγωνα πιο πάνω. ^[8]

Η Νέα Αγορά είναι η μοναδική περιοχή του Ψυχικού που εξαιρείται από τον αυστηρά οικιστικό χαρακτήρα της περιοχής καθώς διαθέτει μαγαζιά, φαρμακείο, κάποια εστιατόρια και το κέντρο εξυπηρέτησης πολιτών. Βρίσκεται σε μια τριγωνική περιοχή που οριοθετείται από τις οδούς Γράμμου, Βίτσι και Δάφνης και από το μέσο της διέρχεται η οδός 28ης Οκτωβρίου. Η περιοχή αυτή είναι από τις λιγοστές του Ψυχικού που συγκεντρώνει σημαντική κίνηση και σχετική πολυκοσμία, κάτι που οφείλεται εκτός άλλων στην κομβικότητά της. Συγκεκριμένα, η οδός 28ης Οκτωβρίου (που συνεχίζει ως οδός Έβρου στο Γαλάτσι) έχει σημαντικό συγκοινωνιακό ρόλο αφού περνώντας από τα Τουρκοβούνια ενώνει το Ανατολικό με το Δυτικό λεκανοπέδιο Αττικής, ενώ επίσης συνδέεται με τον Περιφερειακό Γαλατσίου προσφέροντας έτσι πρόσβαση στη Κυψέλη και το Πολύγωνο. Στη Νέα Αγορά επίσης υπάρχει παιδική χαρά και πάρκο με όργανα γυμναστικής.

Το επιβλητικό αρχοντικό της οδού Διαμαντίδου που έμεινε γνωστό ως το "Ανάκτορο της Φρειδερίκης" αγοράστηκε το 1937 από τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ για να στεγάσει το μελλόνυμφο ζεύγος Παύλου και Φρειδερίκης. Μετά τον θάνατο του βασιλέως Παύλου, αποτέλεσε την μόνιμη κατοικία της βασιλομήτορος Φρειδερίκης. Με την κατάργηση της βασιλείας από το δημοψήφισμα του 1974 το Ελληνικό Δημόσιο, και συγκεκριμένα η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, αποφάσισε την εκποίησή του με πλειοδοτικό διαγωνισμό. Αγοράστηκε από την οικογένεια Χατζηιωάννου (ιδιοκτήτες της εταιρίας EasyJet), έναντι 316.000.000 δραχμών.

Η περιοχή ονομάστηκε έτσι από έναν φανό κυκλοφορίας οχημάτων που βρισκόταν επί της Λεωφόρου Κηφισίας μέχρι τα χρόνια του Μεσοπολέμου. Στον φάρο προσέκρουσε αυτοκίνητο και προκλήθηκε θανατηφόρο δυστύχημα το 1933 και έκτοτε δεν επανατοποθετήθηκε. Ο όρος αναφέρεται και στην περιοχή απέναντι από τη Λεωφόρο, η οποία ανήκει στο Νέο Ψυχικό. ^[9] Ορόσημο της περιοχής από τη δεκαετία του '70 είναι το γιγαντιαίο κατάστημα του ΑΒ Βασιλόπουλου (από τη μεριά του Νέου Ψυχικού).

Στον φάρο Ψυχικού βρίσκεται το έργο μοντέρνας τέχνης Ομπρέλες του Γιώργου Ζογγολόπουλου, μια μικρότερη παραλλαγή του παρόμοιου γλυπτού της Θεσσαλονίκης. Στην ίδια περιοχή επίσης, δίπλα από το Λιβυκό προξενείο βρίσκεται το Λιβυκό μειονοτικό σχολείο, στον χώρο του οποίου βρίσκεται και τζαμί για τις θρησκευτικές ανάγκες της κοινότητας. Στον δρόμο κάτω από το σχολείο αυτό βρίσκεται η πιάτσα των ταξί του Ψυχικού.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται στην Λεωφόρο Δημοκρατίας και είναι αφιερωμένος στον πολιούχο του Ψυχικού, τον Άγιο Δημήτριο. Κτίστηκε από τον μηχανικό Θ. Κυριακίδη σε μελέτη και σχέδια του βυζαντινολόγου Α. Ορλάνδου, μεταξύ του 1929 και του 1930. Ο ρυθμός του είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο και είναι κατασκευασμένος σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής. Με τα χρόνια ο ναός σταδιακά επεκτάθηκε, με το Κωδωνοστάσιο να κατασκευάζεται το 1956, τις δύο υπόστυλες στοές το 1962 και το Παρεκκλήσιο το 1986. Στην αγιογράφηση του ναού συνέβαλαν πολλοί αγιογράφοι όπως ο Ν. Στρατούλης, Δ. Πελεκάσης, Δ. Κάφης, Γ. Μάλαμας, καθώς και οι νεότεροι Κοκκινίδης, ο αρχιμανδρίτης Ρωμανός Φωκάκης, ο Κωτσάκης και ο Παπαδάκης. ^[10]

Η Υπαίθρια Γλυπτοθήκη Ψυχικού βρίσκεται στην Πλατεία «Γιώργου Ζογγολόπουλου» στο Ψυχικό, επί της Λεωφόρου Δημοκρατίας δίπλα στον ναό του Αγ. Δημητρίου.^[11] Είναι η μοναδική δημοτική υπαίθρια γλυπτοθήκη στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένη στο έργο ενός καλλιτέχνη.^[12][13] Στο χώρο βρίσκονται έξι μεγάλης κλίμακας γλυπτά του Ζογγολόπουλου (τα «Αλέξανδρος», «Ποσειδώνας», «Γλυπτό ΔΕΘ», «Ολυμπιακοί Κύκλοι», «Στήλη» και «Ειράνα») που καλύπτουν διαφορετικές χρονικές περιόδους της δημιουργίας του καλλιτέχνη και τοποθετήθηκαν μετά από παραχωρήσεις του Ιδρύματος Ζογγολόπουλου (παραχώρησε πέντε από τα γλυπτά) και του συλλέκτη Ζαχαρία Πορταλάκη (παραχώρησε τον «Αλέξανδρο»).^[13][14]

Το κεντρικό κτήριο των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ) βρίσκεται στην Οδό Δάφνης στο Ψυχικό, δίπλα από τη Βαρβάκειο Σχολή. Αποπερατώθηκε από τον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων (ΟΣΚ) με την οικονομική βοήθεια του Πρόδρομου Αθανασιάδη - Μποδοσάκη (κυρίως για τον εξοπλισμό) και εγκαινιάστηκε στις 11 Νοεμβρίου του 2003 από τον τότε Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Σημίτη. Πρόκειται για κτήριο με υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις και προδιαγραφές, χτισμένο σε παρόμοιο αρχιτεκτονικό στυλ με το Θέμιδος Μέλαθρον, και ικανό να στεγάσει τόσο το ταξινομημένο όσο και το αταξινόμητο αρχειακό υλικό και φυσικά, το ειδικευμένο προσωπικό. Έχει επίσης γίνει σημαντική προσπάθεια ψηφιοποίησης μεγάλου τμήματος του αρχειακού υλικού, ενώ στο κτήριο λειτουργεί και μικρό εκθετήριο των πολύ σημαντικών τεκμηρίων που διαθέτει η συλλογή των ΓΑΚ.

Σημαντική προσπάθεια έχει καταβληθεί για την προστασία του υλικού και του κτηρίου: Πυροσβεστικό αέριο FM200 και διοξείδιο του άνθρακα για τα αρχειοστάσια και τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, νερό για τους χώρους εργασίας, με ειδικές πυροπροστατευτικές θύρες που κλείνουν αεροστεγώς, ενώ τα φωτιστικά σώματα είναι ειδικά για φωτισμό κατακόρυφων επιφανειών στα αρχειοστάσια και λειτουργούν με ανιχνευτές κίνησης, ενώ στους χώρους μελέτης των εγγράφων χρησιμοποιούνται λαμπτήρες περιορισμένης εκπομπής υπεριώδους ακτινοβολίας. Οι υαλοπίνακες των αιθουσών όπου το αρχειακό υλικό είναι εκτεθειμένο στο φυσικό φως (όπως, π.χ., στο αναγνωστήριο), είναι επενδεδυμένοι με ειδική μεμβράνη αποκοπής της υπεριώδους ακτινοβολίας. Τέλος, όλες οι υπηρεσίες διαθέτουν ηλεκτρονικούς υπολογιστές (διασυνδεδεμένους σε τοπικό δίκτυο) με πρόσβαση στο Διαδίκτυο μέσω του Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου.

Το κτήριο είναι ανοιχτό για το κοινό όλες τις εργάσιμες ημέρες από τις 9 το πρωί μέχρι 3 το μεσημέρι.

Τα Τουρκοβούνια ή Λυκοβούνια των Αθηνών είναι η υψηλότερη (από τη στάθμη της θάλασσας) και η πλέον εκτεταμένη λοφοσειρά στην κεντρική περιοχή του Λεκανοπεδίου της Αθήνας. Χωρίζει, έτσι, το λεκανοπέδιο σε ανατολικό και δυτικό. Στην αρχαιότητα ονομάζονταν Αγχεσμός. Από το 1937 μέχρι το 1976 στα Τουρκοβούνια η εταιρία ΚΕΚΡΩΨ λειτουργούσε λατομείο και έτσι η γεωμορφολογία της περιοχής έχει, σε πολλά μέρη, καταστραφεί ανεπανόρθωτα. Αν και σήμερα το λατομείο έχει κλείσει, το βιομηχανικό στοιχείο παραμένει πολύ έντονο στη περιοχή. Εγκαταλελειμμένα κτήρια, τσιμεντένιες δομές και απορρίμματα πολλών ειδών είναι διάσπαρτα στα Τουρκοβούνια, τα οποία ονομάζονται γι' αυτόν τον λόγο και Νταμάρια. Η εταιρία από το 1988 μέχρι και σήμερα βρίσκεται σε νομική διαμάχη με το Ελληνικό Δημόσιο και τον Δήμο Ψυχικού σχετικά με τη κυριότητα-εκμετάλλευση, των εκτάσεων αυτών. ^[15]

Το υψηλό εισοδηματικό επίπεδο των κατοίκων, ο χαμηλός συντελεστής δόμησης, καθώς και ο αυστηρά οικιστικός χαρακτήρας του Ψυχικού, (απαγορεύονται τα γραφεία και τα καταστήματα), δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε στη περιοχή να κατασκευαστούν και σταδιακά να συγκεντρωθούν πολλές κατοικίες μεγάλου καλλιτεχνικού, ιστορικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, ξεκινώντας από τα μεσοπολεμικά χρόνια και φτάνοντας μέχρι και σήμερα. Ο χαρακτήρας κηπούπολης της περιοχής και η πολιτική ενάντια στην ανάπτυξη επαγγελματικών δραστηριοτήτων προστάτεψαν τις ιστορικές κατοικίες της συνοικίας από τις μαζικές κατεδαφίσεις και την έλευση των πολυκατοικιών, όπως συνέβη σε πολλές άλλες περιοχές του λεκανοπεδίου τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Στο Ψυχικό σήμερα βρίσκονται 75 διατηρητέα κτίρια (ΦΕΚ 12-4-2000), σε πανελλήνιο επίπεδο μοναδικά δείγματα ρυθμών της αστικής αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα.^[2]

Το Ψυχικό αντιπροσωπεύεται στον τομέα του αθλητισμού από την Α.Ε. Ψυχικού. Η Ένωση ιδρύθηκε το 1985 απο το Δημήτρη Χουλιαράκη και διατηρεί επαγγελματικό τμήμα καλαθοσφαίρισης ανδρών που αγωνίζεται στην Α2 Εθνική. Εκτός αυτού, διατηρεί τμήματα καλαθοσφαίρισης όλων των ηλικιακών ομάδων, καθώς επίσης και ακαδημίες μίνι ποδοσφαίρου, πετοσφαίρισης, αντισφαίρισης, τάε κβον ντο, στίβου και γυμναστικής. Επίσης τα 4 ιδιωτικά σχολεία που βρίσκονται στο Ψυχικό, όπως το Κολέγιο Αθηνών, το Κολέγιο Ψυχικού, το Αρσάκειο και η Σχολή Μωραΐτη διαθέτουν αξιοσέβαστες εγκαταστάσεις και προπονητές, με αποτέλεσμα να έχουν πολλές επιτυχίες σε μαθητικές αθλητικές διοργανώσεις.

Στη περιοχή υπάρχουν επίσης αρκετές δημόσιες αθλητικές εγκαταστάσεις, όπως δημοτικά γήπεδα τένις, μπάσκετ, βόλεϋ και κλειστό γυμναστήριο. Ακόμη, σε πάρκο στη Νέα Αγορά έχουν εγκατασταθεί όργανα γυμναστικής ελεύθερα προς χρήση.

Το Ψυχικό ως μια νεόκτιστη περιοχή με καλή φήμη και κοντά στο κέντρο της Αθήνας επιλέχθηκε ως ο τόπος εγκατάστασης ενός σημαντικού αριθμού σχολείων κατά τα μεσοπολεμικά και μεταπολεμικά χρόνια. Στη συνοικία βρίσκονται ορισμένα αξιοσημείωτα εκπαιδευτικά ιδρύματα/σχολεία:

Το Κολέγιο Αθηνών και το Κολέγιο Ψυχικού είναι ελληνικά σχολεία του Ελληνο-Αμερικανικού Εκπαιδευτικού μη Κερδοσκοπικού Ιδρύματος, ΕΕΙ παλαιότερα και Κολέγιο Αθηνών σήμερα, της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο και ιδρύθηκε το 1925, δηλαδή μόλις δύο χρόνια μετά από την έναρξη των εργασιών για τη χάραξη του Ψυχικού.

Ιδρύθηκε από μία ομάδα φωτισμένων Ελλήνων με πρωτεργάτες τον Εμμανουήλ Μπενάκη και τον Στέφανο Δέλτα και με την υποστήριξη Αμερικανών φιλελλήνων, και εγκαινιάστηκε το 1928 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Βρίσκεται στο Ψυχικό στα όρια με τη Φιλοθέη και σήμερα κατατάσσεται στα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας.

Το Αρσάκειο Ψυχικού (πρώην παρθεναγωγείο) είναι συγκρότημα ελληνικών ιδιωτικών σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαιδευτικής βαθμίδας, που ανήκει στα λεγόμενα Αρσάκεια - Τοσίτσεια Σχολεία και ιδιοκτήτης του είναι η Φιλεκπαιδευτική Εταιρία. Το συγκρότημα αποτελείται από Νηπιαγωγείο, σε ανεξάρτητο συγκρότημα, ενώ δύο από τα τρία Δημοτικά, το Α΄Αρσάκειο και το Β΄ Αρσάκειο Δημοτικό, τα δύο Γυμνάσια, το Α΄ και το Β΄ Αρσάκειο Γυμνάσιο και τα τρία Λύκεια, το Α΄και το Β΄ Αρσάκειο Λύκειο, καθώς και το Ενιαίο Αρσάκειο Λύκειο (πρώην Αρσάκειο Κλασικό Λύκειο) συνυπάρχουν στο κεντρικό κτήριο. Το Γ΄ Αρσάκειο Δημοτικό εδρεύει στο κτήριο, που παλαιότερα λειτουργούσε το Οικοτροφείο.

Η αγορά του οικοπέδου 60 στρεμμάτων στο Ψυχικό αποφασίστηκε από το Δ.Σ. της Φ.Ε. το 1927, η οποία ανήλθε στις 900.000 δραχμές. Η έκταση αυτή βρισκόταν σε ένα ύψωμα, δίπλα από την έκταση του Κολεγίου και ήταν κατάλληλη για δημιουργία χώρων άθλησης, ψυχαγωγίας, περιπάτου και κηπουρικής. Ονομαστοί αρχιτέκτονες της εποχής όπως ο Α.Κριεζής, οι Ελβετοί Μπουντέ και Βενσάν και ο Γάλλος Λεφέβρ συμβουλεύουν, σχεδιάζουν και επιστατούν στην ανέγερσή του σχολικού συγκροτήματος, το οποίο ξεκίνησε στις 23 Ιουλίου 1931, μετά την έγκριση του τελικού σχεδίου του Α. Κριεζή. Στην αρχή το κτίριο κτίστηκε με σκοπό να συμπεριλάβει Οικοτροφείο για 150 οικότροφες και 80 ημισύσσιτες μαθήτριες, αίθουσες διδασκαλίας, Γυμναστήριο και τον Ιερό Ναό της Αγ. Αναστασίας.

Η Σχολή Μωραΐτη ιδρύθηκε το 1936 από τον Κάρολο Μπερζάν ως "Πρότυπον Λύκειον Αθηνών" και αρχικά στεγαζόταν σε νεοκλασικό στην οδό Μαυροματταίων. Μετεγκαταστάθηκε στην σημερινή της τοποθεσία στο Ψυχικό (κοντά στο Αρσάκειο) το 1952, σε τότε νεοκλασικό κτίριο. Την ίδια χρονιά η άδεια λειτουργίας μεταβιβάστηκε στον τότε συνδιευθυντή Αντώνη Μωραΐτη, φιλόλογο, στον οποίον η σχολή οφείλει το όνομά της. Ωστόσο καθώς τότε φοιτούσαν ήδη στη σχολή 618 μαθητές από το 1954 άρχισε η ανέγερση του νέου σημερινού κτιρίου που τελικά εγκαινιάστηκε το 1971. Η Σχολή Μωραΐτη σήμερα είναι από τις πιο σπουδαίες στην Ελλάδα και την Ευρώπη και είναι ιδιαίτερα ονομαστή για τις επιτυχίες της στο πρόγραμμα του οργανισμού IB, με τον οποίο άρχισε να συνεργάζεται το 1985. ^[16]

Η Βαρβάκειος Πρότυπος Σχολή (σημερινή ονομασία Πρότυπο Γυμνάσιο & ΓΕ.Λ Βαρβακείου Σχολής) είναι ένα από τα αρχαιότερα σχολεία της Ελλάδας. Άρχισε να λειτουργεί το 1860 σε κτήριο που χτίστηκε με δαπάνη του εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη, προς τιμή του οποίου ονομάστηκε η Σχολή. Το πρώτο αυτό κτήριο βρισκόταν στον χώρο της σημερινής Βαρβακείου Αγοράς επί της οδού Αθηνάς και στέγαζε τη Σχολή μέχρι και το 1944, οπότε το κτίριο υπέστη μεγάλες καταστροφές κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών το 1944^[17]. Έκτοτε η Σχολή στεγαζόταν σε άλλα κτήρια στην Αθήνα (οδός Κωλέττη 34, οδός Ακαδημίας και Χ. Τρικούπη, οδός Αραχώβης), ενώ το αρχικό κτήριο κατεδαφίστηκε τελικά το 1955. Από το 1983 έως και σήμερα το Πρότυπο Γυμνάσιο και Λύκειο της Βαρβακείου Σχολής στεγάζεται σε κτιριακές εγκαταστάσεις στο Ψυχικό, στα όρια της περιοχής με τη Νέα Φιλοθέη. Από το 1981 παύει να είναι αποκλειστικά αρρένων.

Σήμερα το Βαρβάκειο είναι ένα σχολείο με πολλές καινοτομίες (Όμιλοι ηθικής, ρητορικής, επιστημών, ηλεκτρονικό περιοδικό, εκπαιδευτικές εκδρομές στο εξωτερικό, ντουλαπάκια μαθητών καθώς κάθε τμήμα δε διαθέτει δική του αίθουσα, σύγχρονα εργαστήρια για τα μαθήματα κ.α.), με μαθητές που λαμβάνουν συχνά διακρίσεις σε σχολικούς διαγωνισμούς και απόφοιτους που κάνουν καριέρα στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Η σχολή διαθέτει Σύλλογο Αποφοίτων.[1]

Εκτός αυτών στο Ψυχικό βρίσκονται το 1ο Δημοτικό και το Γενικό Ενιαίο Λύκειο Ψυχικού. Αυτά τα σχολεία θεωρούνται από τα πιο οργανωμένα δημόσια στην Αθήνα.

Η περιοχή επίσης διαθέτει πλήθος νηπιαγωγείων και παιδικών σταθμών (από τα οποία αξιοσημείωτη είναι η Βίλλα Αιμιλία). Στο Ψυχικό επίσης υπάρχει ένας αριθμός μειονοτικών σχολείων, όπως η Εβραϊκή και η Λιβυκή Σχολή και το Μορφωτικό Κέντρο της Πρεσβείας του Ιράν.

Στο Ψυχικό βρίσκεται ένας μεγάλος αριθμός πρεσβειών και προξενείων, μοναδικός σε όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα βρίσκονται οι πρεσβείες των εξής χωρών:

• Πρεσβεία Αζερμπαϊτζάν
• Πρεσβεία και Προξενείο Βουλγαρίας
• Πρεσβεία Βιετνάμ
• Πρεσβεία Βατικανού
• Πρεσβεία Γεωργίας
• Πρεσβεία Ιορδανίας
• Πρεσβεία και Προξενείο Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας
• Πρεσβεία και Προξενείο Κουβέιτ
• Πρεσβεία Ουγγαρίας
• Πρεσβεία Ρωσίας
• Πρεσβεία και Προξενείο Ιράκ
• Πρεσβεία Ιράν
• Πρεσβεία Αφγανιστάν
• Πρεσβεία και Προξενείο Πολωνίας
• Πρεσβεία Σλοβενίας
• Πρεσβεία Λιβάνου
• Πρεσβεία και Προξενείο Λιβύης
• Πρεσβεία Ισραήλ
• Πρεσβεία και Προξενείο Ταϊβάν
• Πρεσβεία Ταϊλάνδης
• Πρεσβεία και Προξενείο Βενεζουέλας
• Πρεσβεία Βόρειας Μακεδονίας
• Πρεσβεία και Προξενείο Ουκρανίας
• Προξενείο Ισλανδίας

Ο Δήμος Φιλοθέης Ψυχικού είναι ένας από τους δώδεκα δήμους του Βορείου Τομέα της Αθήνας στην Περιφέρεια Αττικής. Ιδρύθηκε το 2010 με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης από την συνένωση των παλαιότερων δήμων Ψυχικού, Νέου Ψυχικού και Φιλοθέης. Έχει πληθυσμό 26.968 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έδρα του είναι το Ψυχικό και η έκτασή του ανέρχεται σε 6,2 τ.χλμ.

Όλοι οι Κοινοτάρχες και Δήμαρχοι του Ψυχικού από το 1930 μέχρι σήμερα. Μεταξύ των ετών 1930-1982 αναφερόμαστε σε Κοινοτάρχες, αλλά μετά την αναγνώριση του Ψυχικού το 1982 ως ξεχωριστού Δήμου αναφερόμαστε σε Δημάρχους. Από 1-1-2011 και έπειτα αναφερόμαστε στους Δημάρχους του Δήμου Φιλοθέης - Ψυχικού ο οποίος συστάθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτη.

• Νίκος Δήμου, συγγραφέας ^[18]
• Ηλίας Λαλαούνης, χρυσοχόος ^[19]
• Βαγγέλης Μαρινάκης, εφοπλιστής
• Γιάννα Αγγελοπούλου, επιχειρηματίας
• Πρόδρομος Μποδοσάκης, επιχειρηματίας

• Βαγιακάκος, Δικαίος (Μάιος 1974). «Καταγωγή ονομάτων και τοπωνυμιών-Ψυχικό». Ιστορία Εικονογραφημένη (71): 143. 
• ΔΗΜΑΡΧΟΙ & ΚΟΙΝΟΤΑΡΧΕΣ ΨΥΧΙΚΟΥ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• https://www.kathimerini.gr/society/562209442/elstat-ta-apotelesmata-tis-apografis-toy-nomimoy-plithysmoy-stin-ellada/

• Δήμος Φιλοθέης - Ψυχικού