[go: up one dir, main page]
Μετάβαση στο περιεχόμενο

Φάρσαλα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 39°17′31″N 22°23′10″E / 39.2919°N 22.3861°E / 39.2919; 22.3861

Φάρσαλα
Φάρσαλα, χαρακτικό του S. Pomardi, 19ου αι.
Φάρσαλα is located in Greece
Φάρσαλα
Φάρσαλα
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΘεσσαλίας
Περιφερειακή ΕνότηταΛάρισας
ΔήμοςΦαρσάλων
Δημοτική ΕνότηταΦαρσάλων
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΘεσσαλία
ΝομόςΛάρισας
Υψόμετρο173 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος8.978
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας40300
Τηλ. κωδικός2491
https://www.farsala.gr/
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Το ανάγλυφο των Φαρσάλων, ένα από τα αρχαιότερα τεκμήρια ελληνικής τέχνης. (Μουσείο του Λούβρου αρ. Ma 701)
Αρχαίο ημίδραχμο των Φαρσάλων, 5ος αι. π.Χ.
Η Μάχη των Φαρσάλων από τον Γεώργιο Ροϊλό (1867-1928).
Διοικητική υπαγωγή Φαρσάλων
Ελληνική Δημοκρατία
Αποκεντρωμένη ΔιοίκησηΘεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας
ΠεριφέρειαΘεσσαλίας
Περιφερειακή ΕνότηταΛάρισας
ΔήμοςΦαρσάλων
Δημοτική ΕνότηταΦαρσάλων
Δημοτική ΚοινότηταΦαρσάλων
ΟικισμοίΦάρσαλα
Ρύζι
Σταθμός
Χαϊδάρια

Τα Φάρσαλα είναι πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Διοικητικά ανήκουν στην Κοινότητα Φαρσάλων, της Δημοτικής Ενότητας Φαρσάλων.[1]

Γενικές πληροφορίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Φάρσαλα, γνωστά στην αρχαιότητα ως Φάρσαλος, είναι ημιορεινή πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας, η οποία βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού, στην άκρη του θεσσαλικού κάμπου και στις βόρειες απολήξεις του Ναρθακίου όρους, 45 χλμ. νότια της Λάρισας. Υπήρξε, σύμφωνα με τον Ευριπίδη, η πατρίδα του Ηρωικού Αχιλλέα. Κτισμένη στη φυσική οδό που συνδέει τη Θεσσαλία με τη νότια Ελλάδα, η πόλη υπήρξε πολλές φορές πέρασμα δυνάμεων, είτε προς τον νότο, είτε προς τον βορρά, αλλά και πεδίο ιστορικών συγκρούσεων, σημαντικότερη από τις οποίες είναι αυτή που έγινε το 48 π.Χ. μεταξύ του Ιουλίου Καίσαρα και του Πομπήιου, με νικητή τον πρώτο, στον εμφύλιο πόλεμο της Ρώμης.[2]

Είναι διοικητικό, οικονομικό και αγροτικό κέντρο της ομώνυμης επαρχίας. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, κυρίως με την καλλιέργεια βαμβακιού, την κτηνοτροφία, ενώ πολλοί απασχολούνται και στις τοπικές μονάδες επεξεργασίας των αγροτικών προϊόντων, όπως για παράδειγμα στην κλωστοϋφαντουργία. Γνωστό προϊόν σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό είναι ο τοπικός χαλβάς Φαρσάλων (σαπουνέ), που το βρίσκουμε συχνά στα πανηγύρια που διοργανώνονται. Επίσης είναι γνωστά τα όσπριά τους και συγκεκριμένα οι φημισμένες φακές Φαρσάλων, των οποίων η καλλιέργεια έφτασε στην ημιορεινή αυτή περιοχή από Έλληνες πρόσφυγες από την Καισάρεια της Μικράς Ασίας. Η προσεκτική επιλογή επικλινών ξερικών χωραφιών, που εκτείνονται στις περιοχές Χαρά, Χαλκιάδες, ως και Ναρθάκι και Πολυδάμειο από τους ντόπιους καλλιεργητές, σε συνδυασμό με το ιδανικό μικροκλίμα της ημιορεινής περιοχής, τα πλούσια σε κάλιο εδάφη και τις ποιοτικές, δυναμικές Ελληνικές ποικιλίες φακής, εξασφαλίζουν προϊόν που χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερη νοστιμιά και τη "γεμάτη" γεύση του.

Απογραφές πληθυσμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Φαρσάλων (πρώην «Καποδιστριακός» Δήμος Φαρσάλων), κατά την Απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 9.774 κατοίκους, ενώ της πόλης των Φαρσάλων σε 9.117 κατοίκους.[3] Το 2001 ανήρχοντο σε 10.812 κατοίκους για τον τότε Δήμο, ενώ για την πόλη των Φαρσάλων σε 9.870 κατοίκους.[4] Στις απογραφές των ετών 1991 και 1981, οι κάτοικοι της πόλης των Φαρσάλων ήταν 8.413 και 7.094 αντίστοιχα.

Ιστορικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαιότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη είναι χτισμένη στους πρόποδες ενός χαμηλού σχετικά βουνού, του Ναρθακίου όρους, το οποίο έχει υψόμετρο 1.011 μέτρα, ενώ η ίδια η πόλη έχει υψόμετρο 147 μέτρα.[5] Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την αδιάλειπτη κατοίκηση της τοποθεσίας ήδη από τη Νεολιθική Εποχή. Ακόμη και σήμερα είναι ορατά τα Κυκλώπεια τείχη που προστάτευαν την πόλη. Υπάρχει επίσης και ένας θολωτός τάφος της περιόδου αυτής.

Στα ιστορικά χρόνια, η πόλη είναι γνωστή με το όνομα Φάρσαλος. Κατά τους Περσικούς πολέμους συμμάχησε με τους Αθηναίους. Αρχοντικό γένος της πόλης ήταν το γένος των Εχεκρατιδών. Στις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα, η πόλη αποτέλεσε μέλος του Θεσσαλικού Κοινού. Αργότερα ενσωματώθηκε στο βασίλειο της Μακεδονίας, κατά τη βασιλεία του Φιλίππου Β'. Η ευρύτερη περιοχή έγινε θέατρο συγκρούσεων τόσο μεταξύ Αιτωλών και Θεσσαλών ενάντια στους Μακεδόνες, όσο και κατά τον Β΄ και Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο. Μετά την κατάλυση του Μακεδονικού βασιλείου από τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία, η Φάρσαλος πέρασε στη ρωμαϊκή κυριαρχία. Η ευρύτερη περιοχή υπέστη καταστροφές κατά τη διάρκεια των Ρωμαϊκών εμφυλίων, είτε λόγω των διερχόμενων στρατευμάτων, είτε λόγω Θρακών και άλλων μισθοφόρων, που υπηρετούσαν στους στρατούς του εμφυλίου. Το 48 π.Χ. στην πεδιάδα των Φαρσάλων, ο Ιούλιος Καίσαρας νίκησε τον Πομπήιο, στην ομώνυμη μάχη, τη Μάχη των Φαρσάλων.

Ο Στράβων, ιστορικός και γεωγράφος, αναφέρει δύο πόλεις, τον Παλαιφάρσαλο και τον Φάρσαλο, στα ιστορικά χρόνια. Η δήλωσή του ότι το Θετίδειον, ο ναός στα νότια της Σκοτούσσης, ήταν “κοντά στους δυο Φαρσάλους, τον παλαιό και τον νέο”, ίσως να σημαίνει ότι οι δύο πόλεις δεν ήταν διπλανές. Αν και η μάχη του 48 π.Χ. ονομάζεται η Μάχη των Φαρσάλων, τέσσερις αρχαίοι συγγραφείς – ο γραφέας του Bellum Alexandrinum (48.1), ο Frontinus (Strategemata 2.3.22), ο Eutropius (20), και ο Orosius (6.15.27) – τοποθετούν τη μάχη κατηγορηματικά κοντά στον Παλαιφάρσαλο. Το 198 π.Χ. ο Φίλιππος E' είχε λεηλατήσει τον Παλαιφάρσαλο (Livy 32.13.9). Αν η νέα πόλη είχε βρεθεί διπλανή στην παλαιά, ο Φίλιππος θα είχε λεηλατήσει και τις δυο πόλεις, και ο Livy θα είχε γράψει “Φάρσαλο” αντί για “Παλαιφάρσαλο”. Ο Άγγλος ιστορικός ο F. L. Lucas έχει αποδείξει (Annual of the British School at Athens, XXIV, 1919-21) ότι η Μάχη των Φαρσάλων έλαβε χώρα βόρεια του ποταμού Ενιπέως, κοντά στο σημερινό χωριό της Κρήνης (η πρώην Δρίσκολη), και ο Αμερικανός αρχαιολόγος ο John D. Morgan (“Palae-pharsalus – the Battle and the Town”, The American Journal of Archaeology, Vol. 87, 1, Jan. 1983), υποστηρίζει ότι η Κρήνη είναι χτισμένη στη θέση του Παλαιφαρσάλου, όπου ο αρχαίος δρόμος από τη Λάρισα έβγαινε από τους λόφους στη βόρεια πλευρά της πεδιάδας των Φαρσάλων

Το αρχαίο νόμισμα των Φαρσάλων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Φάρσαλα είχαν κόψει νόμισμα, και μερικά αρχαία κέρματα έχουν διασωθεί.[6] Το αργυρό Αιγινίτηκο ημίδραχμο των Φαρσάλων του 5ου αι. π.Χ. απεικονίζει το δεξί προφίλ της προτομής της Αθηνάς. Φοράει σκουλαρίκια και περιδέραιο, ενώ την κεφαλή στολίζει Αττικό κράνος με λοφίο και φίδια. Η πίσω όψη φέρει την επιγραφή Φ ΑR στο δεξιό άκρο και με κατεύθυνση από επάνω προς τα κάτω και απεικονίζει την κεφαλή αλόγου από τα δεξιά. Το κέρμα έχει διάμετρο 15 χιλ. και ζυγίζει 3,38 γραμ.[6]

Βυζαντινά χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τον τερματισμό της λατινοκρατίας και ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1261, η ανασυνταγμένη Βυζαντινή Αυτοκρατορία προσπάθησε να επεκταθεί προς τη Θεσσαλία με τη μάχη των Φαρσάλων το 1277, οποία έληξε με την ήττα των Βυζαντινών από τις δυνάμεις του Ιωάννη Α΄ Δούκα, ηγεμόνα της Θεσσαλίας.

19ος αιώνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Φάρσαλα επί Τουρκοκρατίας ονομάζονταν Τσατάλτζα, που σημαίνει σταυροδρόμι, και απελευθερώθηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1881, όταν ενώθηκε η Θεσσαλία με το Ελληνικό Βασίλειο. Τότε γνώρισαν νέα περίοδο άνθησης. Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, σφοδρή μάχη δόθηκε στην περιοχή των Φαρσάλων, στις 24 Απριλίου, με τις οθωμανικές δυνάμεις. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν αφηγήσεις σχετικές με τον πόλεμο από τη Φιλελληνική Λεγεώνα που αριθμούσε περίπου 150 άνδρες, χωρισμένους σε έξι διμοιρίες (δανική, γαλλική, αγγλική, γερμανική, ιταλική, βουλγαρική, δύο ελληνικές), καθεμία από τις οποίες έπαιρνε διαταγές στη δική της γλώσσα[7].

20ος αιώνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πλατεία Λαού στα Φάρσαλα, χιονισμένη.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα Φάρσαλα γνώρισαν σημαντικές καταστροφές. Το 1941 βομβαρδίστηκαν από τους Γερμανούς, ενώ το Μάρτιο του 1943 η πόλη πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς και αρκετοί κάτοικοι εκτελέστηκαν ως αντίποινα για τις επιθέσεις ανταρτών. Στον εμφύλιο που ακολούθησε την Κατοχή, η πόλη δέχτηκε επίθεση ανταρτών, γεγονός που μαρτυρούν ακόμη τα πολυάριθμα πολυβολεία γύρω από την πόλη.

Ό,τι δεν καταστράφηκε από τους κατακτητές καταστράφηκε από τον σεισμό του 1954 (7,1R),[8] ο οποίος προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στα κτήρια της πόλης. Αποτέλεσμα του σεισμού ήταν να μην υφίστανται πλέον παλαιά κτήρια.

Σύγχρονη πόλη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
πλατεία Δημαρχείου

Το Αισθητικό Άλσος Φαρσάλων, ένα από τα 19 αισθητικά άλση της Ελλάδας, βρίσκεται στη νότια πλευρά της πόλης, στο λόφο του κάστρου. Ο λόφος, έκτασης 345 στρεμμάτων, αναδασώθηκε λίγο πριν ή λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως με τραχεία πεύκη (pinus brutia) και ελληνικά κυπαρίσσια (cupressus sempervivens). Το Αλσύλλιο είναι ζωτικής σημασίας για την πόλη καθότι εκτός από φυσικός πνεύμονας πρασίνου, βοηθάει στη διατήρηση του ευεργετικού μικροκλίματος, στην αντιπλημμυρική προστασία, και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της πανίδας που ζει σε αυτό.[9]Στα Φάρσαλα καλλιεργείται βιολογικό βαμβάκι με τις μεθόδους της αναγεννητικής γεωργίας, το οποίο εξάγεται σε οίκους μόδας του εξωτερικού[10].

Διοικητικές μεταβολές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διοικητικές μεταβολές οικισμού: τα Φάρσαλα
Φάρσαλα
α/α Φ.Ε.Κ. Μεταβολή
1) ΦΕΚ 126Α - 02/04/1883 Ο οικισμός Φάρσαλα,[11] ορίζεται έδρα του Δήμου Φαρσάλων.[12]
2) ΦΕΚ 122Α - 02/05/1891 Ο οικισμός Φάρσαλα, αποσπάται από την Επαρχία Δομοκού και Φαρσάλων του Νομού Λαρίσης και υπάγεται στην Επαρχία Φαρσάλων, του Νομού Λαρίσης.
3) ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912 Ο οικισμός Φάρσαλα, αποσπάται από το Δήμο Φαρσάλων και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Φαρσάλων.

(Με το ΦΕΚ 185Α - 30/10/1964, η Κοινότητα Φαρσάλων, αναγνωρίζεται σε Δήμο Φαρσάλων.)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «E-GO.GR - ΦΑΡΣΑΛΑ ΛΑΡΙΣΑΣ». 
  2. ↑ Λουκανός, Φαρσάλια (λατινικά: Pharsalia): επικό ποίημα σε δέκα βιβλία που αναφέρεται και ως Bellum Civile
  3. ↑ «ΑΠΟΓΡΑΦΗ 2011 (ΦΕΚ 699Β - 20/03/2014, σελ. 137 από 444)» (PDF). 
  4. ↑ «ΑΠΟΓΡΑΦΗ 2001 (ΦΕΚ 715Β - 12/062002, σελ. 87 από 168)» (PDF). 
  5. ↑ «BUK.GR - ΦΑΡΣΑΛΑ». 
  6. ↑ 6,0 6,1 John Ward (1832-1912) και Sir George Francis Hill (1867-1948), επιμ. (1902). Greek coins and their parent cities (στα Αγγλικά). Λονδίνο: Murray. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2009. 
  7. ↑ Ιωαννίδης, Σάκης (18 Οκτωβρίου 2021). «Φινλανδοί στα Φάρσαλα και στην Αθήνα του 1897». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (στα greek). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2024. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  8. ↑ Ι.Γ.Δ.Ε. με επίκεντρο τις Σοφάδες 3.4.1954 7,0 της κλίμακος Ρίχτερ
  9. ↑ https://www.trikalaola.gr/se-exelixi-o-diagonismos-gia-tin-antipyriki-prostasia-tou-aisthitikou-alsous-ton-farsalon/
  10. ↑ Γεωργιοπούλου, Τάνια (6 Φεβρουαρίου 2024). «Chanel από τα Φάρσαλα». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (στα greek). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2024. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  11. ↑ «Ε.Ε.Τ.Α.Α. - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ - ΦΑΡΣΑΛΑ ΛΑΡΙΣΑΣ». 
  12. ↑ «Ε.Ε.Τ.Α.Α. - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ - ΔΗΜΟΣ ΦΑΡΣΑΛΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ, ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΦΑΡΣΑΛΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ». 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φάρσαλα&oldid=10659210"