Ταντέους Μαζοβιέτσκι

Ταντέους Μαζοβιέτσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Tadeusz Mazowiecki (Πολωνικά)
Γέννηση	18  Απριλίου 1927[1][2][3] Πουότσκ[4]
Θάνατος	28  Οκτωβρίου 2013[1][2][3] Βαρσοβία[5]
Αιτία θανάτου	πνευμονία
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια[6]
Χώρα πολιτογράφησης	Πολωνία
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία[6]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Πολωνικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Πολωνικά[7]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός συγγραφέας δημοσιογράφος συνδικαλιστής
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα	Κίνημα Πολιτών για Δημοκρατική Δράση, Δημοκρατική Ένωση (Πολωνία), Ένωση Ελευθερίας (Πολωνία) και Δημοκρατικό Κόμμα - demokraci.pl
Οικογένεια
Τέκνα	Michał Mazowiecki Wojciech Mazowiecki
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μέλος της Πολωνικής Δίαιτας (1961–1972) πρωθυπουργός της Πολωνίας (1989–1991) μέλος της Πολωνικής Δίαιτας (1991–2001) μέλος του Σέιμ της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας[8] μέλος της Πολωνικής Δίαιτας (1991–1993, d:Q28676001)[9]
Βραβεύσεις	Μέγας Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής (1997) Τάγμα του Λευκού Αετού (Πολωνία) (1995)[6] Χρυσό Μετάλλιο για Αξία στον Πολιτισμό - Gloria Artis (2009)[6] Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Γερμανίας (2000) Μετάλλιο Τιμής Νταγκ Χάμαρσολντ (1995)[6] Μέγας Ιπποτικός Σταυρός της Τάξης του Αγίου Γρηγορίου του Μέγα (2012)[6] βραβείο Ρομπέρ Σουμάν (2005)[6] Ιππότης του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος της τιμής της Ιταλικής Δημοκρατίας (2000)[6] Commander with Star of the Order of Merit of Hungary (2001)[6] Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Μεγάλου Δούκα της Λιθουανίας Γκεντιμίνας (2002)[6] honorary citizen of Płock (2011) Pelikán Award (2004)[6] Deutscher Nationalpreis (2001)[6] Μετάλλιο Αγίου Γεωργίου Order Ecce Homo (2002)[6] βραβείο Κίσιε[10] επίτιμος πολίτης του Γκντανσκ[11] Ιππότης του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας[12]
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ταντέους Μαζοβιέτσκι (πολωνικά: Tadeusz Mazowiecki) (18 Απριλίου 1927 – 28 Οκτωβρίου 2013) ήταν Πολωνός συγγραφέας, δημοσιογράφος, φιλάνθρωπος και χριστιανοδημοκράτης πολιτικός, ένας από τους ηγέτες του κινήματος Αλληλεγγύης και ο πρώτος μη κομμουνιστής Πρωθυπουργός της Πολωνίας από το 1946.^[13]

Ο Ταντέους Μαζοβιέτσκι γεννήθηκε στο Πουότσκ της Πολωνίας στις 18 Απριλίου 1927, σε μια πολωνική οικογένεια σλάχτα, η οποία χρησιμοποιεί το οικόσημο Ντοουένγκα.^[14][15] Και οι δύο γονείς του εργάζονταν στο τοπικό Νοσοκομείο Αγίας Τριάδας: ο πατέρας του ήταν ιατρός εκεί ενώ η μητέρα του διηύθυνε μια φιλανθρωπική οργάνωση για τους φτωχούς.^[16] Η εκπαίδευσή του διακόπηκε από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια του πολέμου εργάστηκε ως μεταφορέας στο νοσοκομείο που δούλευαν οι γονείς του.^[16] Μετά την εκδίωξη των γερμανικών δυνάμεων από το Πουότσκ, ο Μαζοβιέτσκι συνέχισε την εκπαίδευσή του και το 1946, αποφοίτησε από το Λύκειο «Στρατηγού Στανίσουαφ Μαουαχόφσκι» στο Πουότσκ, το παλαιότερο λύκειο στην Πολωνία και ένα από τα παλαιότερα σχολεία που λειτουργούσαν συνεχώς στην Ευρώπη.^[16] Στη συνέχεια, μετακόμισε στο Λοτζ και στη συνέχεια στη Βαρσοβία, όπου εντάχθηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας. Ωστόσο, δεν αποφοίτησε ποτέ και αντ΄ αυτού αφοσιώθηκε στη δραστηριότητα σε διάφορους καθολικούς συλλόγους, περιοδικά και εκδοτικούς οίκους.^[17]

Ήδη κατά τη σύντομη παραμονή του στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, ο Μαζοβιέτσκι εντάχθηκε στον φιλανθρωπικό οργανισμό Caritas Academica, όπου ήταν επίσης επικεφαλής του Πανεπιστημιακού Συνεταιρισμού Εκτυπώσεων μεταξύ 1947 και 1948.^[17] Το 1946 εντάχθηκε επίσης στο Εργατικό Κόμμα του Κάρολ Πόπιελ. Ωστόσο, αργότερα εκείνο το έτος το κόμμα τέθηκε εκτός νόμου από τις νέες σταλινικές αρχές της σοβιετικά ελεγχόμενης Πολωνίας. Σχεδόν όλες οι άλλες μη κομμουνιστικές οργανώσεις σύντομα έγιναν επίσης στόχος καταστολών υπό την αιγίδα του κράτους.

Μία από τις εξαιρέσεις ήταν η Ένωση PAX, η μόνη μεγάλη καθολική οργάνωση που υποστηρίχθηκε από τις κομμουνιστικές αρχές – και που υποστήριξε τις αρχές στη σύγκρουσή τους με τον καθολικό κλήρο.^[18] Ο Μαζοβιέτσκι εντάχθηκε στην PAX το 1948, αρχικά ως ένας από τους ηγέτες των κύκλων της νεολαίας. Επέκρινε ανοιχτά το όραμα του Μπολέσουαφ Πιασέτσκι για την ένωση και την πίστη του στους κομμουνιστές.^[18] Ωστόσο, ανέβηκε στις βαθμίδες των διαφόρων περιοδικών που εκδίδονταν από τον σύλλογο. Αρχικά, ήταν δημοσιογράφος στην εβδομαδιαία εφημερίδα Dziś i Jutro («Σήμερα και Αύριο») και το 1950 έγινε αναπληρωτής αρχισυντάκτης της καθημερινής εφημερίδας Słowo Powszechne («Κοινή Λέξη»). Το 1952, η σύγκρουση μεταξύ του Πιασέτσκι και της αντιπολίτευσης εντός της PAX οδήγησε στον αποκλεισμό του Μαζοβιέτσκι από την εφημερίδα και τον υποβιβασμό σε λιγότερο σημαντικό ρόλο εκδότη του νεοσύστατου Wrocławski Tygodnik Katolików (WTK).^[19] Μέχρι το 1955 υπηρέτησε ως αρχισυντάκτης αυτού του περιοδικού, παρέμεινε επίσης ένας από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης εντός της ένωσης, επικρίνοντας τον Πιασέτσκι και τους συνεργάτες του για τις συγκρούσεις τους με την καθολική ιεραρχία, την πίστη στις κομμουνιστικές αρχές και την έλλειψη των δημοκρατικών διαδικασιών εντός της PAX.^[20] Για αυτό τελικά απολύθηκε από το WTK και τελικά το 1955 αποβλήθηκε εντελώς από την ένωση.^[21]

Παρά την κριτική στον Πιασέτσκι, ο Μαζοβιέτσκι προσέφερε τη δική του υποστήριξη στις κομμουνιστικές αρχές, την οποία εξέφρασε σε άρθρα του Τύπου και άλλα έντυπα. Το 1952, δημοσίευσε ένα φυλλάδιο με τίτλο Ο εχθρός παραμένει ίδιος (Wróg pozostał ten sam, από κοινού με τον Ζίγκμουντ Πσετακιέβιτς, τότε αρχισυντάκτη του WTK) που καταλόγιζε μια συμμαχία μεταξύ του πολωνικού αντικομμουνιστικού κινήματος αντίστασης και των ναζί εγκληματιών πολέμου. Σε ένα άρθρο τύπου που δημοσιεύτηκε στο WTK το 1953, ο Μαζοβιέτσκι καταδίκασε δριμύτατα τον Τσέσουαφ Κατσμάρεκ, τότε επίσκοπο του Κιέλτσε. Ο Κατσμάρεκ, ο οποίος κατηγορήθηκε αβάσιμα από τους κομμουνιστές ως κατάσκοπος των ΗΠΑ και του Βατικανού, καταδικάστηκε αργότερα σε 12 χρόνια φυλάκιση. 

Έχοντας αποχωρήσει από το PAX, μαζί με μια ομάδα πρώην συναδέλφων του, ο Μαζοβιέτσκι ξεκίνησε συνεργασία με την εβδομαδιαία εφημερίδα Tygodnik Powszechny, το περιοδικό Po prostu και το Crooked Circle Club.^[22] Ενώ αυτά τα περιοδικά ήταν επίσημα εξαρτημένα από το PAX, ήταν όλο και πιο φιλελεύθερα και ανεξάρτητα. Τελικά, κατά τον Πολωνικό Οκτώβριο του 1956, ο Μαζοβιέτσκι έγινε ένας από τους ιδρυτές της Πανπολωνικής Λέσχης Προοδευτικής Καθολικής Διανόησης, ο προκάτοχος της Λέσχης Καθολικής Διανόησης (ΛΚΔ), της πρώτης καθολικής οργάνωσης ανεξάρτητης από τις κομμουνιστικές αρχές στη μεταπολεμική Πολωνία.^[23] Μέχρι το 1963 υπηρέτησε ως μέλος του ΔΣ της ΛΚΔ.^[24] Ήταν επίσης ιδρυτικό μέλος του καθολικού μηνιαίου Więź το 1958 και υπηρέτησε ως ο πρώτος αρχισυντάκτης του.^[25][26] Αν και ήταν σχετικά ανεξάρτητο από τις κομμουνιστικές αρχές, το μηνιαίο περιοδικό ήταν επίσης ανεξάρτητο από την καθολική ιεραρχία, κάτι που συχνά οδηγούσε σε συγκρούσεις και με τα δύο.^[27][28] Στα κείμενά του που δημοσιεύθηκαν στο Więź, ο Μαζοβιέτσκι, εμπνευσμένος από τις προσωποκρατικκές ιδέες του Γάλλου Εμμανουέλ Μουνιέ, αναζήτησε διανοητικό διάλογο με μέλη της αριστερής λαϊκής διανόησης.^[29][30]

Ο Μαζοβιέτσκι ήταν φίλος και έμπιστος του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄.

Ένα από τα διαρκή αποτελέσματα της ανόδου του Βουαντίσουαφ Γκομούουκα στην εξουσία κατά τον Πολωνικό Οκτώβριο του 1956 ήταν η διάλυση της PAX. Μια ομάδα πρώην διαφωνούντων της PAX, η «Fronda», μαζί με μερικούς από τους καθηγητές του Καθολικού Πανεπιστημίου του Λούμπλιν πλησίασαν την Γκομούουκα το 1956. Σε αντάλλαγμα για την υποστήριξή τους, ο Γκομούουκα αποδέχτηκε τη δημιουργία του Ένωσης Ζνακ (Znak) μαζί με τον εκδοτικό της οίκο, το μοναδικό τέτοιο εγχείρημα ανεξάρτητο από την κομμουνιστική κυβέρνηση στη σύγχρονη Πολωνία. Επιπλέον, μια μικρή ομάδα 12 Καθολικών που συνδέονταν με τη Ζνακ επιτράπηκε να συμμετάσχει στις πολωνικές βουλευτικές εκλογές του 1957, μεταξύ των οποίων και ο Μαζοβιέτσκι. Ενώ τα 12 μέλη του κοινοβουλίου που εκλέχθηκαν εκείνη τη χρονιά ήταν επίσημα ανεξάρτητα, σχημάτισαν την πρώτη μορφή αντιπολίτευσης στην εξουσία του Ενιαίου Εργατικού Κόμματος Πολωνίας εντός του Πολωνικού Σέιμ, που ονομάστηκε «βουλευτικός κύκλος της Ζνακ» (πολωνικά: koło poselskie Znak‎‎). Ο Μαζοβιέτσκι παρέμεινε μέλος του Σέιμ μέχρι το 1971, υπηρετώντας τη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη θητεία του ως μέλος του Καθολικού «κόμματος».^[31]

Κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής του σταδιοδρομίας, υπήρξε ενεργό μέλος της Επιτροπής Παιδείας και της Επιτροπής Εργασίας και Κοινωνικών Θεμάτων.^[32] Καθώς η Πολωνία ήταν ουσιαστικά ένα μονοκομματικό κράτος, ο ρόλος της συμβολικής αντιπολίτευσης ήταν κυρίως συμβολικός. Ωστόσο, ορισμένες από τις ομιλίες και τις παρεμβάσεις του Μαζοβιέτσκι είχαν μεγάλο αντίκτυπο στην πολωνική κοινωνία. Αυτή ήταν η περίπτωση της κριτικής του στο επίσημο πρόγραμμα σπουδών των πολωνικών σχολείων που υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο του ιστορικού υλισμού του Καρλ Μαρξ^[33] ή της μεμονωμένης διαμαρτυρίας του ενάντια στον νέο νόμο περί Συνελεύσεων, βάζοντας ουσιαστικά τέλος ακόμη και σε μια θεωρητική ελευθερία του συνέρχεσθαι στην Πολωνία.^[34] Το 1968 ήταν ο μόνος βουλευτής που έθεσε το ζήτημα της βίαιης καταστολής των διαδηλώσεων των φοιτητών κατά τη διάρκεια της πολωνικής πολιτικής κρίσης του 1968.^[35] Στον απόηχο της αιματηρής καταστολής των διαδηλώσεων του 1970, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν 42 άτομα από τον στρατό και την Πολιτοφυλακή, ο Μαζοβιέτσκι ζήτησε ανεπιτυχώς τη διερεύνηση του θέματος προκειμένου να βρεθούν οι υπεύθυνοι για την αιματοχυσία.^[13][36] Αυτή και παρόμοιες πράξεις αμφισβήτησης των ενεργειών των κομμουνιστικών αρχών έκαναν τον Μαζοβιέτσκι ένα από τα ανεπιθύμητα μέλη του κοινοβουλίου και κατά συνέπεια το 1972 το κόμμα δεν του επέτρεψε να διεκδικήσει την πέμπτη θητεία του.^[37]

Έχοντας εγκαταλείψει το Σέιμ, ο Μαζοβιέτσκι έγινε ο επικεφαλής του παραρτήματος της Βαρσοβίας της Λέσχης της Καθολικής Διανόησης και ένας από τους πιο γνωστούς Πολωνούς αντιφρονούντες. Στις αρχές του 1976, αμέσως μετά τη δημοσίευση της Επιστολής των 59, ο Μαζοβιέτσκι ξεκίνησε μια παρόμοια επιστολή προς το ΕΕΚΠ που υπογράφηκε από τα περισσότερα μέλη του πρώην κύκλου της Ζνκακ.^[38] Αν και δεν ήταν μέλος της Εργατικής Επιτροπής Άμυνας, την υποστήριξε σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως στον απόηχο των διαδηλώσεων του Ιουνίου 1976 στο Ράντομ και στο Ούρσους.^[39][40] Κληρονόμος μιας μακράς παράδοσης οργανικής εργασίας, στις 22 Ιανουαρίου 1978 ο Μαζοβιέτσκι, μαζί με άλλους Πολωνούς αντιφρονούντες, συμπεριλαμβανομένων των Στέφαν Αμστερντάμσκι, Άντζεϊ Τσελίνσκι και Άντζεϊ Κιγιόφσκι, έγινε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Επιστημονικών Μαθημάτων, του προκατόχου του Ιπτάμενου Πανεπιστημίου.^[41]

Τον Αύγουστο του 1980, ηγήθηκε του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων, το οποίο υποστήριξε τους εργάτες από το Γκντανσκ που διαπραγματεύονταν με τις αρχές.^[13] Από το 1981, ήταν ο αρχισυντάκτης του εβδομαδιαίου περιοδικού Tygodnik Solidarność.^[42] Μετά την κήρυξη στρατιωτικού νόμου τον Δεκέμβριο του 1981 συνελήφθη και φυλακίστηκε στο Στσεμπιέλνικ, μετά στο Γιάβος και τελικά στο Νταρουούφκο.

Ήταν ένας από τους τελευταίους κρατούμενους που αφέθηκαν ελεύθεροι στις 23 Δεκεμβρίου 1982.^[13] Το 1987 πέρασε ένα χρόνο στο εξωτερικό, κατά τη διάρκεια του οποίου συνομίλησε με πολιτικούς και συνδικαλιστικούς εκπροσώπους. Ξεκινώντας το 1988, πραγματοποίησε συνομιλίες στη Μαγκνταλένκα. Πίστευε ακράδαντα στη διαδικασία ανάληψης της εξουσίας από το κυβερνών Ενιαίο Εργατικό Κόμμα Πολωνίας μέσω διαπραγματεύσεων και έτσι έπαιξε ενεργό ρόλο στην Πολωνική Συμφωνία Στρογγυλής Τραπέζης, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της συμφωνίας με την οποία διεξήχθησαν μερικώς ελεύθερες εκλογές στις 4 Ιουνίου 1989. Ενώ οι κομμουνιστές και οι δορυφόροι τους είχαν εγγυημένη πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα, η Αλληλεγγύη κέρδισε όλες τις αμφισβητούμενες έδρες σε μια ιστορική κατολίσθηση.^[13]

Οι κομμουνιστές είχαν αρχικά σχεδιάσει η Αλληλεγγύη να είναι μικρότερος εταίρος στην επόμενη κυβέρνηση. Ωστόσο, η Αλληλεγγύη γύρισε τα πράγματα κατά των κομμουνιστών πείθοντας τα δύο δορυφορικά κόμματα των κομμουνιστών να αλλάξουν την υποστήριξή τους στην Αλληλεγγύη. Αυτό θα ανάγκαζε τον κομμουνιστή Πρόεδρο Βόιτσεχ Γιαρουζέλσκι να διορίσει ένα μέλος της Αλληλεγγύης ως πρωθυπουργό, επικεφαλής της πρώτης κυβέρνησης ύστερα από 45 χρόνια που δεν κυριαρχούνταν από κομμουνιστές. Σε μια συνάντηση στις 17 Αυγούστου 1989, ο Γιαρουζέλσκι συμφώνησε τελικά με το αίτημα του Λεχ Βαλέσα να επιλέξει ένα μέλος της Αλληλεγγύης ως τον επόμενο πρωθυπουργό. Ο Βαλέσα επέλεξε τον Μαζοβιέτσκι ως υποψήφιο της Αλληλεγγύης για να ηγηθεί της επόμενης διοίκησης. Στις 21 Αυγούστου 1989, ο Στρατηγός Γιαρουζέλσκι διόρισε επίσημα τον Μαζοβιέτσκι ως ορισθέντα πρωθυπουργό. Στις 24 Αυγούστου 1989 κέρδισε ψήφο εμπιστοσύνης στο Σέιμ. Έγινε έτσι ο πρώτος Πολωνός πρωθυπουργός σε 43 χρόνια που δεν ήταν ούτε κομμουνιστής ούτε ομοϊδεάτης, καθώς και ο πρώτος μη κομμουνιστής πρωθυπουργός μιας χώρας της Ανατολικής Ευρώπης εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια.^[43]

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1989, κατά τη διάρκεια της μακράς ομιλίας του για την ανάληψη των υποχρεώσεων, που σκιαγράφησε την εκτεταμένη πολιτική ατζέντα του υπουργικού συμβουλίου του πριν από την υποχρεωτική ψήφο εμπιστοσύνης, ο Μαζοβιέτσκι αισθάνθηκε αδυναμία και χρειάστηκε διακοπή μιας ώρας στις διαδικασίες. Ωστόσο, η κυβέρνηση εγκρίθηκε με ψήφους 402-0, με 13 αποχές. Η κυβέρνηση του Μαζοβιέτσκι κατάφερε να πραγματοποιήσει πολλές θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το πολιτικό σύστημα άλλαξε ριζικά, καθιερώθηκε ένα πλήρες φάσμα πολιτικών ελευθεριών, καθώς και ένα πολυκομματικό σύστημα και άλλαξαν το έμβλημα και το όνομα της χώρας (από Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας σε Δημοκρατία της Πολωνίας). Στις 29 Δεκεμβρίου 1989 έγιναν οι θεμελιώδεις αλλαγές στο Πολωνικό Σύνταγμα. Δυνάμει αυτών των αλλαγών, το προοίμιο διαγράφηκε, τα κεφάλαια που αφορούσαν τις πολιτικές και οικονομικές μορφές διακυβέρνησης άλλαξαν, τα κεφάλαια που αφορούσαν τα συνδικάτα ξαναγράφτηκαν και εισήχθη μια ενιαία έννοια της κατοχής.^[44]

Ο Μαζοβιέτσκι χρησιμοποίησε την τεράστια δημοτικότητα και την αξιοπιστία του κινήματος της Αλληλεγγύης για να μεταμορφώσει την πολωνική οικονομία μέσω μιας σειράς βαθιών πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων.^[45] Πιο γνωστές με το όνομα Σχέδιο Μπαλτσερόβιτς από τον υπουργό Οικονομικών του Μαζοβιέτσκι, Λέσεκ Μπαλτσερόβιτς, οι μεταρρυθμίσεις επέτρεψαν τον μετασχηματισμό της πολωνικής οικονομίας από μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία σε μια οικονομία της αγοράς.^[45] Οι μεταρρυθμίσεις προετοίμασαν το έδαφος για μέτρα για την ανάσχεση του υπερπληθωρισμού, την εισαγωγή μηχανισμών ελεύθερης αγοράς και την ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών, κατοικιών και γης. Το σχέδιο είχε ως αποτέλεσμα μείωση του πληθωρισμού και του δημοσιονομικού ελλείμματος, ενώ ταυτόχρονα αύξησε την ανεργία και επιδείνωσε την οικονομική κατάσταση των φτωχότερων μελών της κοινωνίας. Το 1989, στην πρώτη του κοινοβουλευτική ομιλία στο Σέιμ, ο Μαζοβιέτσκι μίλησε για μια «παχιά γραμμή» (gruba linia): «Τραβάμε μια παχιά γραμμή σε όσα έχουν συμβεί στο παρελθόν. Θα απαντήσουμε μόνο για όσα κάναμε για να βοηθήσουμε την Πολωνία να τη σώσει από αυτή την κρίση από εδώ και πέρα». Αρχικά, όπως εξηγεί ο Μαζοβιέτσκι, σήμαινε μη ευθύνη της κυβέρνησής του για ζημιές που προκλήθηκαν στην εθνική οικονομία από προηγούμενες κυβερνήσεις.^[46]

Το 1991, ο Μαζοβιέτσκι διορίστηκε Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην επικράτεια της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Το 1993 εξέδωσε μια έκθεση για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, αλλά δύο χρόνια αργότερα ο Μαζοβιέτσκι παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για αυτό που θεωρούσε ως ανεπαρκή απάντηση της διεθνούς κοινότητας στις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Βοσνίας, ιδιαίτερα στη Σφαγή της Σρεμπρένιτσα που διέπραξε ο Σερβικός Στρατός εκείνη τη χρονιά.^[47]

Μια σύγκρουση με τον Λεχ Βαλέσα είχε ως αποτέλεσμα τη διάλυση της Κοινοβουλευτικής Λέσχης Πολιτών που εκπροσωπούσε το στρατόπεδο Αλληλεγγύης. Η Κοινοβουλευτική Λέσχη Πολιτών χωρίστηκε στη Συμφωνία του Κέντρου, η οποία υποστήριξε το Βαλέσα, και στην ROAD, η οποία πήρε το μέρος του Μαζοβιέτσκι. Αυτή η σύγκρουση οδήγησε και τους δύο πολιτικούς να ανταγωνιστούν στις προεδρικές εκλογές στα τέλη του 1990. Ο Μαζοβιέτσκι, ο οποίος κατά την περίοδο της Αλληλεγγύης ήταν σύμβουλος του Λεχ Βαλέσα και της απεργιακής επιτροπής στο Ναυπηγείο του Γκντανσκ, στάθηκε εναντίον του Βαλέσα στις εκλογές και έχασε από αυτόν. Δεν συμμετείχε καν στον δεύτερο γύρο (κέρδισε την υποστήριξη του 18,08% του κόσμου – 2.973.364 ψήφοι) και ηττήθηκε από τον Στανίσουαφ Τιμίνσκι, έναν αντικομφορμιστή υποψήφιο από τον Καναδά.

Το 1991, ο Μαζοβιέτσκι έγινε πρόεδρος της Δημοκρατικής Ένωσης (αργότερα Ένωση Ελευθερίας) και από το 1995 ήταν επίτιμος πρόεδρός της. Μαζί με τους Γιαν Ροκίτα, Αλεξάντερ Χαλ και Χάννα Σουχότσκα εκπροσώπησε τη Χριστιανοδημοκρατική πτέρυγα του κόμματος. Μεταξύ 1989 και 2001, ο Μαζοβιέτσκι ήταν εκπρόσωπος στο Πολωνικό Κοινοβούλιο (πρώτα από το Πόζναν, αργότερα από την Κρακοβία).

Ο Μαζοβιέτσκι ήταν μέλος του κοινοβουλίου στην πρώτη, δεύτερη και τρίτη θητεία (μέλος της Δημοκρατικής Ένωσης), αργότερα της Ένωσης Ελευθερίας. Κατά τη διάρκεια της Εθνοσυνέλευσης (1997) εισήγαγε το συμβιβαστικό προοίμιο του Πολωνικού Συντάγματος (που γράφτηκε παλαιότερα από τους ιδρυτές της εβδομαδιαίας εφημερίδας Tygodnik Powszechny), το οποίο έγινε αποδεκτό από την Εθνοσυνέλευση.

Το 2005, έγινε ένας από τους ιδρυτές του Δημοκρατικού Κόμματος – demokraci.pl, που δημιουργήθηκε μέσω της επέκτασης της πρώην Ένωσης Ελευθερίας από νέα μέλη, ειδικά νέους, και λίγους αριστερούς πολιτικούς. Ήταν επικεφαλής του κοινοβουλευτικού καταλόγου στις βουλευτικές εκλογές στην εκλογική περιφέρεια της Βαρσοβίας το 2005, με 30.143 ψήφους. Ο μεγαλύτερος αριθμός ψήφων κερδήθηκε στην περιφέρεια Ζολίμπος και ο χαμηλότερος στο Ρεμπέρτουφ. Μέχρι το 2006 ήταν επικεφαλής του Πολιτικού Συμβουλίου.

Ο Μαζοβιέτσκι έλαβε πολυάριθμα βραβεία, συμπεριλαμβανομένου ενός τιμητικού πτυχίου από τα πανεπιστήμια των Λέβεν, Γένοβας, Γκίσεν, Πουατιέ, Έξετερ, Βαρσοβίας και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Κατοβίτσε. Έλαβε επίσης το Τάγμα του Λευκού Αετού (1995), το Χρυσό Τάγμα της Βοσνίας (1996), τη Λεγεώνα της Τιμής (1997), το Βραβείο Σρεμπρνίτσα (2005), το Βραβείο Γίγαντα (1995) που απονέμεται από Gazeta Wyborcza στο Πόζναν και to Bραβείο Γιαν Νόβακ-Γεζιοράνσκι (2004). Το 2003 εξελέγη μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Καταπιστευματικού Ταμείου για τα Θύματα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.^[48] Ο Μαζοβιέτσκι ήταν μέλος της Λέσχης της Μαδρίτης.^[49] Ήταν υποστηρικτής μιας πιο ενωμένης Ευρώπης.^[50]

Ο Μαζοβιέτσκι πέθανε στη Βαρσοβία στις 28 Οκτωβρίου 2013,^[51] έχοντας μεταφερθεί στο νοσοκομείο την προηγούμενη εβδομάδα με πυρετό.^[52] Ο υπουργός Εξωτερικών Radosław Sikorski δήλωσε ότι ήταν «ένας από τους πατέρες της πολωνικής ελευθερίας και ανεξαρτησίας».^[13] Από το δεύτερο γάμο άφησε πίσω του τρεις γιούς.^[52]

• Ιστορία της Πολωνίας (1945-1989)
• Ιστορία της Πολωνίας (1989-σήμερα)

• Διεθνής Αμνηστία (12 Σεπτεμβρίου 2003). «Amnesty International welcomes the election of a Board of Directors». Διεθνής Αμνηστία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2007. 
• Baczyńska, Gabriela; Słowikowska, Karolina (28 October 2013). «Poland's Tadeusz Mazowiecki, first PM after communism, dies». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-06. https://web.archive.org/web/20160306162340/http://uk.reuters.com/article/uk-poland-mazowiecki-idUKBRE99R07T20131028. Ανακτήθηκε στις 28 October 2013. 
• BBC (corporate author) (28 October 2013). «Poland's former PM Tadeusz Mazowiecki dies aged 86». BBC News Europe (Λονδίνο: BBC). https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-24700801. Ανακτήθηκε στις 30 October 2013. 
• Club de Madrid (corporate author) (2010). «Mazowiecki, Tadeusz; Prime Minister of Poland (1989-1990)». clubmadrid.org. Club de Madrid. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2013. 
• Dudek, Antoni (1990). Bolesław Piasecki: próba biografii politycznej (στα Πολωνικά). Λονδίνο. ISBN 0-906601-74-6. 
• Andrzej Friszke (1994). Opozycja polityczna w PRL 1945-1980 (στα Πολωνικά). Λονδίνο: Aneks. ISBN 1897962037. 
• Friszke, Andrzej (1997). Oaza na Kopernika: Klub Inteligencji Katolickiej, 1956-1989. Biblioteka "Więzi" (στα Πολωνικά). 100. Βαρσοβία: Biblioteka "Więzi". ISBN 83-85124-90-X. 
• Friszke, Andrzej (2002). Koło posłów "Znak" w Sejmie PRL 1957-1976 (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Wydawnictwo Sejmowe. ISBN 83-7059-527-8. 
• Kopka, Bogusław· Żelichowski, Ryszard (1997). Rodem z Solidarnośći: sylwetki twórców NSZZ "Solidarność" (στα Πολωνικά). Stowarzyszenie Archiwum Solidarności. σελ. 135. ISBN 9788370540999. 
• kospa; dan; gaw (October 2013). «Tadeusz Mazowiecki nie żyje. Miał 86 lat. "Uczył nas pokory w polityce" [Tadeusz Mazowiecki dead. He was 86. "He taught us humility in politics"]» (στα pl). Gazeta Wyborcza (28 October 2013). ISSN 0860-908X. http://wyborcza.pl/1,75478,14854219,Tadeusz_Mazowiecki_nie_zyje__Mial_86_lat.html. Ανακτήθηκε στις 28 October 2013. 
• Leszkowicz, Dagmara (28 Οκτωβρίου 2013). «Poland's first post-communist PM Mazowiecki dead at 86». Reuters. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2013. 
• Musiał, Filip (3 December 2007). «Katolicy przeciwko kościołowi [Catholics against the Church]» (στα pl). Rzeczpospolita. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-09-08. https://web.archive.org/web/20120908002050/http://www.rp.pl/artykul/73916.html. Ανακτήθηκε στις 30 October 2013. 
• Ost, David (1990). Solidarity and the Politics of Anti-Politics: Opposition and Reform in Poland Since 1968. Temple University Press. σελ. 219. ISBN 9780877226550. 
• J. Pac (October 2013). «Rodzinne miasto Mazowieckiego w żałobie [Mazowiecki's native town in mourning]» (στα pl). Rzeczpospolita (28 October 2013). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-11-02. https://web.archive.org/web/20131102044813/http://www.rp.pl/artykul/10,1060490-Rodzinne-miasto-zegna-Tadeusza-Mazowieckiego.html. Ανακτήθηκε στις 2013-10-31. 
• Pszczółkowski, Adam A. (2013-11-02). «Informacja prasowa na temat rodziny Tadeusza Mazowieckiego» (στα pl). szlachta.org.pl (Związek Szlachty Polskiej). http://szlachta.org.pl/pub/Historia_rodziny_Tadeusza%20Mazowieckiego_informacja%20prasowa.pdf. Ανακτήθηκε στις 2013-11-07. 
• Sachs, Jeffrey (1993). Poland's jump to the market economy. Κέιμπριτζ, Μασαχουσέτη: MIT Press. ISBN 0-262-69174-4. 
• Szporer, Michael (2012). Solidarity: The Great Workers Strike of 1980. Lexington Books. σελ. 259. ISBN 9780739174876. 
• Ścisłowska, Monika (October 2013). «Tadeusz Mazowiecki, Polish prime minister, dies at 86». The Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/world/europe/tadeusz-mazowiecki-polish-prime-minister-dies-at-86/2013/10/28/c2078c6e-3fe9-11e3-a624-41d661b0bb78_story.html. 
• Tagliabue, John (18 August 1989). «Solidarity seems on verge of forming Polish cabinet». The New York Times. https://www.nytimes.com/1989/08/18/world/solidarity-seems-on-verge-of-forming-polish-cabinet-jaruzelski-considers-move.html?pagewanted=all&src=pm. Ανακτήθηκε στις 14 July 2013. 
• Tagliabue, John (13 Σεπτεμβρίου 1989). «Poles Approve Solidarity-Led Cabinet». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2013. 
• W.Ż. (5 March 2008). «Poland Recognizes Kosovo». The Warsaw Voice (5 March 2008): 22. ISSN 0860-7591. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 April 2010. https://web.archive.org/web/20100412031114/http://www.warsawvoice.pl/view/17345. Ανακτήθηκε στις 30 October 2013.