Τανάγρα
Συντεταγμένες: 38°19′38.57″N 23°32′11.58″E / 38.3273806°N 23.5365500°E
| Τανάγρα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Βοιωτίας |
| Δήμος | Τανάγρας |
| Δημοτική Ενότητα | Τανάγρας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Στερεά Ελλάδα |
| Νομός | Βοιωτίας |
| Υψόμετρο | 304 μέτρα |
| Έκταση | 27,814 km²[1] |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 639 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 32009 |
| Τηλ. κωδικός | 2262 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Τανάγρα είναι οικισμός της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας.[2][3]
Γενικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τανάγρα βρίσκεται στο νότιο τμήμα σε υψόμετρο 230 μέτρα[3] ενώ απέχει περίπου 9 χλμ. ΝΔ. από το Σχηματάρι (έδρα του δήμου), 80 χλμ. Α.-ΝΑ. από την Λιβαδειά και 70 χλμ. Β.-ΒΔ. από την Αθήνα.
Ο οικισμός ονομαζόταν Βράτσι μέχρι το 1915, οπότε μετονομάστηκε σε Τανάγρα λόγω της ύπαρξης της αρχαίας πόλης σε κοντινή απόσταση.[4]
Μαζί με το γειτονικό χωριό Παναγία (βορειοανατολικά) συναποτελούν την Κοινότητα Τανάγρας,[5] που υπάγεται στην Δημοτική Ενότητα Τανάγρας του Δήμου Τανάγρας (σχέδιο Καλλικράτης)[6] ενώ σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει 702 κατοίκους[7]. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο Δήμος Τανάγρας έχει 15.292 κατοίκους και η Δημοτική Ενότητα Τανάγρας 3.172.
Δείτε: Κοινότητα Τανάγρας
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρχαία πόλη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Όμηρος αναφέρει την πόλη ανάμεσα στις Βοιωτικές πόλεις που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο, με την ονομασία Γραία[8], ενώ υπήρχαν και οι ονομασίες Ποιμανδρία και Ποιμανδρίς, που οφείλονται στον μυθικό ιδρυτή της Ποίμανδρο, ήρωα του Τρωικού Πολέμου. Ο Στράβωνας τοποθετεί την Γραία στην περιοχή του Ωρωπού κοντά στο Αμφιαράειο[9]. Ο Παυσανίας αναφέρει πως το όνομα Τανάγρα οφειλόταν στην κόρη του Ασωπού, την Τανάγρα την οποία νυμφεύτηκε ο Ποίμανδρος, ενώ η ονομασία Γραία είχε αποδοθεί στην πόλη λόγω της μεγάλης ηλικίας της[10]. Η Τανάγρα κατά την περίοδο της ακμής της έλεγχε μία μεγάλη περιοχή που απλωνόταν από την θέση του σημερινού ομώνυμου οικισμού μέχρι την περιοχή του Ωρωπού. Επίνειο της πόλης στον Ευβοϊκό κόλπο ήταν το Δήλιο, που βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού οικισμού Δήλεσι.
Κατά την διάρκεια των Περσικών πολέμων, οι Αχαιμενίδες βασιλείς Δαρείος και Ξέρξης μετέφεραν δια της βίας ελληνικούς πληθυσμούς στο Ιράν. Συγκεκριμένα ο Δαρείος ξερίζωσε Έλληνες από τις πατρογονικές τους εστίες προς την Σουσιανή και την Ερυθρά θάλασσα [11], ενώ ο Ξέρξης μετέφερε Βοιωτούς στην Ασσυρία.[12] Ίσως οι ενέργειες αυτές των Περσών βασιλέων να δικαιολογούν την ύπαρξη μιας άλλης Τανάγρας στα βάθη του Ιράν, την οποία αναφέρει ο Αλεξανδρινός γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος.
Αναφέρονται δύο «Μάχες της Τανάγρας», το 457 π.Χ. και το 426 π.Χ.. Το 456 π.Χ. η Τανάγρα καταλήφθηκε από τους Αθηναίους ύστερα από πολιορκία, και τα τείχη της κατεδαφίσθηκαν.
Στη ρωμαϊκή εποχή ήταν αυτόνομη πόλη και μία από τις πλουσιότερες της Βοιωτίας: Εκτός από τη γεωργική παραγωγή, στην Τανάγρα άκμασε και η αγγειοπλαστική και η κεραμική τέχνη, όπως και η κηροπλαστική. Σε διάφορες εποχές γύρω από την κλασική ανάγονται οι περίφημες Ταναγραίες κόρες ή απλώς «Ταναγραίες», που είναι μικρά πήλινα αγαλματίδια γυναικείων μορφών. Στην πόλη αναφέρεται ότι υπήρχαν ιερά του Διονύσου, της Θέμιδας, της Αφροδίτης, του Απόλλωνα, του Κριοφόρου Ερμού και του Ερμού του Προμάχου.
Αρχαιολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εκτός από ερείπια του τείχους και του θεάτρου, διασώθηκαν και αρκετά νομίσματα της Τανάγρας, αργυρά, στατήρες, δραχμές και οβολοί. Με υπόδειξη του Σ. Μαρινάτου και επιμέλεια του Θ. Σπυρόπουλου έγιναν ανασκαφές που έφεραν στο φως μυκηναϊκό νεκροταφείο, στο οποίο βρέθηκαν 32 θαλαμοειδείς τάφοι, ασύλητοι οι περισσότεροι. Οι τάφοι περιείχαν ζωγραφισμένες λάρνακες, που τους ξεχωρίζουν από την πλειονότητα των ανάλογων χώρων. Το νεκροταφείο χρονολογήθηκε στη VE III Β-Γ περίοδο, δηλαδή μεταξύ των ετών 1240 και 1170 π.Χ., ενώ οι σχετικές ανακαλύψεις ανακοινώθηκαν το 1969 και το 1970.
Το νόμισμα της Τανάγρας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Τανάγρα είχε κόψει νόμισμα, και αρκετά αρχαία κέρματα έχουν διασωθεί.[13]
- Ο αργυρός Αιγινίτικος στατήρας του 5ου αι. π.Χ. απεικονίζει μια Βοιωτική ασπίδα, ενώ η πίσω όψη φέρει τα γράμματα ΤΑ και απεικονίζει το μπροστινό μισό ενός αλόγου που φοράει χαλινάρι και κάνει άλμα. Έχει διάμετρο 21 χιλ. και ζυγίζει 12,01 γραμ..[13]
- Το αργυρό Αιγινίτικο δίδραχμο της ίδιας εποχής έχει τα ίδια χαρακτηριστικά, ενώ το άλογο είναι αχαλίνωτο. Έχει διάμετρο 13,5 χιλ. και ζυγίζει 3,14 γραμ..[13]
Μεσαιωνική και νεότερη εποχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο χριστιανισμός ήλθε στην Τανάγρα τον 4ο μ.Χ. αιώνα και δημιουργήθηκε η Επισκοπή Τανάγρας. Η ύπαρξη της πόλης ως ανθηρού κέντρου της περιοχής συνεχίστηκε και στη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων και της φραγκοκρατίας.
Η κατάκτηση της Βοιωτίας από τους Τούρκους το 1460, είχε σαν αποτέλεσμα οι κάτοικοι να εγκαταλείψουν την αρχαία πόλη και να δημιουργήσουν μικρούς οικισμούς στη γύρω περιοχή. Η ονομασία Τανάγρα εγκαταλείφθηκε και νέες ονομασίες δόθηκαν στα μικρά χωριά που δημιουργήθηκαν την περίοδο αυτή. Στην θέση της αρχαίας πόλης χτίστηκε ο οικισμός Μπράτσι που μετονομάστηκε σε Τανάγρα το 1915. Η Τανάγρα υπήρξε έδρα της ομώνυμης κοινότητας που λειτούργησε στο διάστημα 1912-1998 και περιλάμβανε εκτός από την Τανάγρα και τον μικρό οικισμό Παναγία.[14] Με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης το 2011, η Τανάγρα εντάχθηκε στον νέο διευρυμένο Δήμο Τανάγρας, έδρα του οποίου είναι το Σχηματάρι.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 dlib
.statistics .gr /Book /GRESYE _02 _0101 _00098%20 .pdf. - ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 33. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 35.
- ↑ 3,0 3,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 56. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 332.
- ↑ Πανδέκτης, μετονομασίες
- ↑ «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. 19 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10647 (σελ. 173 του pdf)
- ↑ Ομήρου Ιλιάς/Β Θέσπειαν Γραῖάν τε καὶ εὐρύχορον Μυκαλησσόν
- ↑ Στράβων βιβλίο ΙΧ[νεκρός σύνδεσμος] Καὶ ἡ Γραῖα δ´ ἐστὶ τόπος Ὠρωποῦ πλησίον καὶ τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀμφιαράου καὶ τὸ Ναρκίσσου τοῦ Ἐρετριέως μνῆμα ὃ καλεῖται Σιγηλοῦ, ἐπειδὴ σιγῶσι παριόντες· τινὲς δὲ τῇ Τανάγρᾳ τὴν αὐτήν φασιν· ἡ Ποιμανδρὶς δ´ ἐστὶν ἡ αὐτὴ τῇ Ταναγρικῇ· καλοῦνται δὲ καὶ Γεφυραῖοι οἱ Ταναγραῖοι. ἐκ Κνωπίας δὲ τῆς Θηβαϊκῆς μεθιδρύ{θη κατὰ χρησμὸν} δεῦρο τὸ Ἀμφιαράειον
- ↑ Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Βοιωτικά Ταναγραῖοι δὲ οἰκιστήν σφισι Ποίμανδρον γενέσθαι λέγουσι Χαιρησίλεω παῖδα τοῦ Ἰασίου τοῦ Ἐλευθῆρος, τὸν δ' Ἀπόλλωνός τε καὶ Αἰθούσης εἶναι τῆς Ποσειδῶνος. Ποίμανδρον δὲ γυναῖκά φασὶν ἀγαγέσθαι Τάναγραν θυγατέρα Αἰόλου: Κορίννῃ δέ ἐστιν ἐς αὐτὴν πεποιημένα Ἀσωποῦ παῖδα εἶναι. [2] ταύτης τοῦ βίου προελθούσης ἐπὶ μακρότατον τοὺς περιοίκους φασὶν ἀφελόντας τὸ ὄνομα τήν τε γυναῖκα αὐτὴν καλεῖν Γραῖαν καὶ ἀνὰ χρόνον τὴν πόλιν: διαμεῖναί τε τὸ ὄνομα ἐς τοσοῦτον ὡς καὶ Ὅμηρον ἐν καταλόγῳ ποιῆσαι
- ↑ Ηροδότου Ιστορίαι, βιβλίο 3, παράγραφος 39, βιβλίο 6, παράγραφος 20 και παράγραφος 119
- ↑ Διοδώρου Σικελιώτου Ιστορική Βιβλιοθήκη 17ο βιβλίο, παράγραφος 110: ἐν ᾧ μέχρι νῦν διαμένει γένος Βοιώτιον, κατὰ μὲν τὴν Ξέρξου στρατείαν ἀνάστατον γεγονός, μεμνημένον δ᾽ ἔτι τῶν πατρίων νόμων:[5] ὄντες γὰρ οὗτοι δίφωνοι τῇ μὲν ἑτέρᾳ διαλέκτῳ ἐξωμοιώθησαν τοῖς ἐγχωρίοις, τῇ δ᾽ ἑτέρᾳ πλείστας τῶν Ἑλληνικῶν λέξεων διετήρουν καὶ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἔνια διεφύλαττον.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 John Ward (1832-1912) και Sir George Francis Hill (1867-1948), επιμ. (1902). Greek coins and their parent cities (στα Αγγλικά). Λονδίνο: Murray. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2009.
- ↑ Διοικητικές μεταβολές ΟΤΑ, κοινότητα Τανάγρας[νεκρός σύνδεσμος]
