Γαύρος

Γαύρος
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Ακτινοπτερύγιοι (Actinopterygii) Τάξη: Κλυπεόμορφα (Clupeiformes) Οικογένεια: Εγγραυλίδες (Engraulidae) Γένος: Εγγραυλίς (Engraulis) Είδος: E. encrasicolus
Διώνυμο
Εγγραυλίς η εγκρασίχολος (Engraulis encrasicolus) (Linnaeus)

Ο γαύρος (επιστημονική ονομασία: Engraulis encrasicolus, Εγγραυλίς η εγκρασίχολος) είναι ψάρι που ανήκει στην οικογένεια των Εγγραυλίδων (Engraulidae). Γνωστό ήδη από την αρχαιότητα, οι αρχαίοι Έλληνες το αποκαλούσαν ἀφύη, ενώ στη σύγχρονη εποχή έχει επίσης τις ονομασίες αντζούγια ή χαψί (τουρκικά: hamsi‎‎^[1]).

Ο γαύρος (επιστημονική ονομασία: Engraulis encrasicolus, Εγγραυλίς η εγκρασίχολος) είναι ψάρι που ανήκει στην οικογένεια των Εγγραυλίδων (Engraulidae). Γνωστό ήδη από την αρχαιότητα, οι αρχαίοι Έλληνες το αποκαλούσαν ἀφύη, ενώ στη σύγχρονη εποχή έχει επίσης τις ονομασίες αντζούγια ή χαψί (τουρκικά: hamsi[1])Το μήκος του γαύρου φθάνει μέχρι τα 20 εκατοστά. Η ράχη και τα πλευρά του είναι πρασινογάλαζα, ενώ η κοιλιά του είναι λευκή προς το ασημί και γυαλιστερή. Το σώμα του είναι στενόμακρο, το ρύγχος του μακρύ και το πάνω σαγόνι του εξέχει μακρύτερο. Το στόμα του φθάνει μέχρι πίσω από τα μάτια, φέροντας μικρά και μυτερά δόντια. Φέρει ένα ραχιαίο πτερύγιο, ένα θωρακικό χαμηλά, το κοιλιακό αντικριστά του ραχιαίου, ένα μικρό τριγωνικό εδρικό καθώς και διχαλωτή ουρά. Ομοιάζει με τη σαρδέλα.

Ζει σε ζεστές περιοχές, κατά κοπάδια και περισσότερο στον αφρό ειδικά την Άνοιξη και το Καλοκαίρι. Το Χειμώνα αντίθετα παραμένει στο βυθό σε βάθος 100-200 μέτρα, εξ ου και η αλιεία τους την περίοδο αυτή είναι περιορισμένη. Τρέφεται με μικροσκοπικά μαλακόστρακα και το γόνο άλλων ψαριών. Όταν ζεστάνει ο καιρός πλησιάζει τις ακτές για ν΄ αφήσει τ΄ αυγά του, που επιπλέουν μαζί με το πλαγκτόν.

Στις ελληνικές θάλασσες υπάρχουν άφθονοι που ψαρεύονται από τα τέλη Αυγούστου και μετά, όταν δουλεύουν οι τράτες καθώς και με τα γρι-γρί, οπότε η τιμή τους κατά κιλό είναι πολύ χαμηλή. Το κρέας τους είναι πολύ νόστιμο, ειδικά αν πριν το μαγείρεμα αφαιρεθεί το κεφάλι, επειδή πικρίζει αρκετά. Αλιεύονται επίσης και για δόλωμα μεγαλύτερων ψαριών.
Στο εμπόριο φέρονται είτε ως νωποί, είτε ως παστωμένοι καλούμενοι αντζούγιες, ή και επεξεργασμένοι ακέφαλοι σε φέτες, σε κατάψυξη, ή σε κονσέρβες.

Η αλιεία του γαύρου στις ελληνικές θάλασσες, από στατιστική άποψη, παρακολουθείται. Συγκεκριμένα το 2001 αλιεύθηκαν 10.770 τόνοι, το 2002 9.975 τόνοι και το 2003 13.780 τόνοι. Οι γαύροι αποτελούν το 1/10 του συνόλου των ετησίων αλιευμάτων των ελληνικών θαλασσών και έρχονται σε ποσότητα αλιεύματος δεύτεροι μετά από τις σαρδέλες.

Η ονομασία που χρησιμοποιείται ευρύτατα από τους αντιπάλους της ελληνικής πειραϊκής ομάδας Ολυμπιακός με ειρωνικό χαρακτήρα^[2][3], ενώ αντίθετα για τους ίδιους τους οπαδούς και φιλάθλους της ο χαρακτηρισμός δεν προέρχεται από το ψάρι αλλά από το "γαυριάς ή γαύρος" που ονομάζεται αφενός το άλογο που είναι έτοιμο για αγώνα αλλά και για πρόσωπα που υπερηφανεύονται και κορδώνονται ιδιαίτερα για μαγκιά και ερωτοτροπίες. "Γίνονται κι οι γέροι γαύροι" (Καρυωτάκης). Στα αρχαία ελληνικά το επίθετο ο/η γαύρος, το γαύρον σημαίνει ο επαιρόμενος, ο ανδρείος, ο αγέρωχος.

• Αλιεία
• Κατάλογος ελληνικών αλιευμάτων

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.16ος, σελ.227.
• Θ. Μαρσέλος "Τα Ψάρια και η τέχνη στο ψάρεμα" Εκδ. Ι. Βασιλείου Αθήνα 1973, σελ.157.
• Έλλη Παπαδημητρίου "Ψάρια του Αιγαίου" Εκδ. Ερμής Αθήνα 1978, σελ. 15.
• Νεστ. Ανδριανός "Αλιευτικά εργαλεία και μέθοδοι αλιείας" Πειραιάς 1987, σελ.24 κ.ε.
• Δελτίο ΕΣΥ (2006)

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Engraulis encrasicolus στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του γαύρος στο Βικιλεξικό
• Engraulis encrasicolus, σχετικές πληροφορίες στα Βικιείδη.

Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Ζωολογία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.