Ιαύδας

Ο Ιαύδας ήταν Βέρβερος οπλαρχηγός του 6ου αιώνα π.Χ. και Βασιλεύς των Ωρών που ζούσαν στα Όρη Ωρές τα οποία κατείχε για πολλά χρόνια η Βυζαντινή αυτοκρατορία.^[1] Ο ρόλος του στις επαναστάσεις των Βερβερικών φυλών και στην Βυζαντινή ανακατάκτηση που ακολούθησε ήταν σημαντικός. Ο Κόριππος τον καταγράφει ως "Δούκα των Ωρών" και ο Προκόπιος ως "αρχηγό των Βερβέρων των Ωρών", ο τελευταίος επίσης τον αναφέρει σαν "ο πιο ωραίος και γενναίος όλων των Μουσουλμάνων".^[2]

Στις αρχές του 535 ο Βυζαντινός στρατηγός Σολομών αντιμετώπισε την επανάσταση των Βερβέρων την Βυζακηνής, αρχηγοί της ήταν οι οπλαρχηγοί Κουτζίνας, Εσδιλάσα, Ιουρφούθη και Μεσιδινίσσα. Ο Ιαύδας επιτέθηκε με 30.000 στρατό, λεηλάτησε την ενδοχώρα της Νουμιδίας και έφτασε μέχρι την Τίγγις, στην σημερινή επαρχεία Ουμ ελ-Μπουαγκί στην Αλγερία, πήρε μεγάλο αριθμό αιχμαλώτων. Σύμφωνα με τον Προκόπιο ο αυτοκρατορικός αξιωματούχος Αλθίας και ο μικρός στρατός του με 70 ιππείς συνάντησε τον στρατό του Ιαύδα στις όχθες του ποταμού Τίγγις. Ο Αλθίας είχε στόχο να εμποδίσει τον Ιαύδα με τον στρατό του να φτάσουν στην πηγή του ποταμού Τίγγις. Ο στρατός του Ιαύδα είχε έντονη ανάγκη το νερό επειδή "ήταν μέσα καλοκαιριού και η ζέστη ήταν αφόρητη" αλλά ο Αλθίας καραδοκούσε να του επιτεθεί και να του πάρει αιχμαλώτους. Οι δύο αρχηγοί αποφάσισαν να λύσουν τις διαφορές με προσωπική μονομαχία, ο Ιαύδας τρομοκρατήθηκε όταν ο έμπειρος Αλθίας σκότωσε το άλογο του και δραπέτευσε αμέσως. Ο Αλθίας με την σειρά του συνέλεξε πολλά λάφυρα και αιχμαλώτους από τον στρατό των Βερβέρων που είχε απομείνει.^[3] Την διετία 534-535 οι Βέρβεροι της Βυζακηνής εξεγέρθηκαν ξανά αλλά ηττήθηκαν δύο φορές από τον Σολομόντα, ο Ιαύδας και οι επιζώντες οπλαρχηγοί με κυριότερο τον Κουτζίνα κατέφυγαν στο Ωρές για να το υπερασπιστούν.^[4][5] Ο Σολομών και οι δύο Βέρβεροι οπλαρχηγοί εχθρικοί στους ομόφυλους τους προχώρησαν για την κατάληψη των Ωρών αλλά οι στρατιώτες του θεωρούσαν ύποπτους για προδοσία τους Βερβέρους που τον συνόδευαν.^[6]

Την άνοιξη του 536 ο Ρωμαϊκός στρατός στασίασε και ο Σολομών αναγκάστηκε να αποδράσει, δεν ενεπλάκη σε νέα μάχη μέχρι την επόμενη χρονιά.^[4][5] Ο Ιαύδας εμφανίστηκε ξανά στις πηγές (537), μαζί του ήταν ο αντάρτης Ρωμαίος στρατηγός Στότζας και ο παλιός Βέρβερος εχθρός του Ορθαΐας που διοικούσε φυλές ανατολικά των Ωρών. Ο Ιαύδας και οι υπόλοιποι Βέρβεροι σύμμαχοι του συνόδευσαν τον Στότζα στην εκστρατεία του εναντίον των Ρωμαίων αλλά ηττήθηκε.^[7][8] Ο Σολομών προχώρησε σε νέα εκστρατεία με στόχο την ολοκληρωτική κατάκτηση των Ωρές, αυτή την φορά ήταν αποφασιστικός. ο Ιαύδας τραυματίστηκε, έχασε τις συζύγους του και την περιουσία του αλλά δεν παραδόθηκε, αποσύρθηκε στην Μαυριτανία.^[2] Η ανάκαμψη για τους επαναστάτες Βέρβερους επήλθε δυναμικά πέντε χρόνια αργότερα, υπό την αρχηγία του Αντάλας συνέτριψαν τους Ρωμαίους (544), ο ίδιος ο Σολομών έπεσε στην μάχη. Ο Κουτζίνας την περίοδο εκείνη είχε αποστατήσει αλλά μετά την συντριβή των Ρωμαίων προσποιήθηκε ότι επανήλθε ξανά με τους επαναστάτες. Ο Γουνδάριχ που υποστήριζε τους Ρωμαίους αποστάτησε από τον νέο Βυζαντινό διοικητή Αρεόβινδο, τον δολοφόνησε και τον αντικατέστησε στην ηγεσία. Οι Ρωμαίοι έστειλαν στρατό υπό την ηγεσία του Αρμένιου στρατηγού Αρταβάνη, καταδίωξαν τον Αντάλας και νίκησαν τους επαναστάτες κοντά στο Αδρύμητο, ο Γουνδάριχ δολοφονήθηκε αμέσως μετά από συνομωσία του Αρταβάνη. Ο Ιωάννης Τρωγλίτης απεστάλη από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό ως νέος αρχηγός των αυτοκρατορικών δυνάμεων, ο Κουτζίνας ενώθηκε αμέσως μαζί του και πήρε τον τίτλο του Στρατηγού. Το καλοκαίρι του 546 o Ιωάννης Τρωγλίτης θα συντρίψει σε μάχη τον Ιαύδα, δεν μπόρεσε να δραπετεύσει και αναγκάστηκε να δηλώσει την υποταγή του στον αυτοκρατορικό στρατό. Ο Ιαύδας εμφανίστηκε ξανά σε μια διετία περίπου να πολεμάει αυτή την φορά στο πλευρό των Ρωμαίων ενάντια των επαναστατών Βερβέρων της Τριπολίτιδας (548), είναι άγνωστη η ημερομηνία θανάτου του.

• Corippus (1900). Johannide (in French). Vol. VII. Tunis: Revue tunisienne.
• Procopius (1852). Histoire de la Guerre des Vandales (in French). Paris: Firmin Didot.
• Modéran, Yves (1 June 2011). Encyclopédie berbère (in French). Vol. 23.
• Diehl, Charles (1896). L'Afrique byzantine: histoire de la domination byzantine en Afrique (533-709) (in French). Paris: Leroux.
• Courtois, Christian (1955). Les Vandales et l'Afrique (PDF) (in French). Paris: Arts et métiers graphiques.[permanent dead link]
• Bury, John Bagnell (1958). History of the later Roman Empire from the death of Theodosius I. to the death of Justinian. Vol. 2. New York: Dover publ.
• Martindale, John Robert; Jones, A. H. M.; Morris, John (1980). The Prosopography of the Later Roman Empire. II - A.D. 395–527. Cambridge University Press.
• Martindale, John Robert; Jones, A. H. M.; Morris, John (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire - Volume III, AD 527–641. Cambridge (GB): Cambridge University Press.
• Maraval, Pierre (24 March 2016). Histoire de l'Afrique - Le rêve d'un empire chrétien universel (in French). Tallandier.
• Lugan, Bernard; Fournel, André (2009). Histoire de l'Afrique - des origines à nos jours (in French). Ellipses.
• Desanges, Jehan (1963). "Un témoignage peu connu de Procope sur la Numidie vandale et byzantine". Byzantion. 33 (1): 41–69.
• Janon, Michel (1980). "L'Aurès au VIe siècle. Note sur le récit de Procope". Antiquités africaines (in French). 15 (1): 345–351.
• Morizot, Pierre (1993). "Recherches sur les campagnes de Solomon en Numidie méridionale (535-589)". Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (in French). 137 (1): 83–106.
• Modéran, Yves (2013-05-22). Les Maures et l'Afrique romaine (in French). Publications de l’École française de Rome.