Όλυνθος Χαλκιδικής

Συντεταγμένες: 40°17′33″N 23°20′33″E / 40.29250°N 23.34250°E / 40.29250; 23.34250

Όλυνθος
Όλυνθος Όλυνθος
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Δήμος	Πολυγύρου
Γεωγραφία
Νομός	Χαλκιδικής
Υψόμετρο	40
Πληροφορίες
http://odysseus.culture.gr/h/3/eh351.jsp?obj_id=2481
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Όλυνθος είναι αρχαία πόλη της Χαλκιδικής, χτισμένη σε μια εύφορη πεδιάδα, στον μυχό του κόλπου της Τορώνης, κοντά στη βάση της χερσονήσου της Παλλήνης (σήμερα Κασσάνδρας), σε απόσταση 60 σταδίων (11,5 χιλιομέτρων περίπου) από την Ποτίδαια και 4 χιλιόμετρα από τη θάλασσα.

Η τοποθεσία κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή (5300-4500 π.Χ.). Η λέξη «Όλυνθος» είναι προελληνική και σημαίνει πιθανώς «αγριοσυκιά». Σύμφωνα με την παράδοση ονομάστηκε έτσι από τον Όλυνθο, γιο του ποτάμιου θεού Στρυμόνα. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η πόλη κατακτήθηκε από τους Βοττιαίους της Ημαθίας τον έβδομο αιώνα π.Χ..

Η περιοχή ανήκε σε μια θρακική φυλή, τους Βοττιείς, οι οποίοι την κατείχαν μέχρι το 479 π.Χ.. Εκείνη τη χρονιά ο Πέρσης στρατηγός Αρτάβαζος υποπτεύθηκε ότι ετοιμαζόταν αποστασία της πόλης από τον «Μεγάλο Βασιλιά». Ο Αρτάβαζος κατέσφαξε τους κατοίκους και παρέδωσε την έρημη πόλη στους Χαλκιδείς των πέριξ.

Ως μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, η Όλυνθος πρέπει να ήταν σχετικά ασήμαντη, γιατί αναφέρεται να συνεισφέρει 2 Τάλαντα, ενώ οι γειτονικές Σκιώνη, Μένδη και Τορώνη έδιναν 9, 8 και 6 αντίστοιχα.

Το 432 γίνεται έδρα του κοινού των Χαλκιδέων, το οποίο σχηματίστηκε με παρότρυνση του Περδίκκα, βασιλιά των Μακεδόνων, με αποτέλεσμα να μετοικίσουν αρκετοί Χαλκιδείς από γειτονικούς οικισμούς. Την ίδια χρονιά αποσπάται, οριστικά, από την Αθηναϊκή συμμαχία. Ο Βρασίδας τη χρησιμοποίησε ως βάση για την εκστρατεία του το 424.

Τον 4ο αιώνα αποκτά σημαντική πολιτική δύναμη, ως κεφαλή του κοινού των Χαλκιδέων. Μαρτυρίες για τη δράση του κοινού των Χαλκιδέων μπορούν να ανιχνευτούν από τον καιρό της Ειρήνης του Νικία ( 421 π.Χ. ), όταν βρίσκουμε τους Χαλκιδείς να κινούνται διπλωματικά από κοινού και να εντάσσονται στη συμμαχία του Άργους. Έχουν βρεθεί νομίσματα του κοινού που χρονολογούνται, με βεβαιότητα, από το 405 π.Χ.. Αναμφισβήτητα, λοιπόν, το κοινό ιδρύθηκε πριν το τέλος του 5ου αι. και το κίνητρο σχηματισμού του ήταν η αυτοπροστασία από ενδεχόμενη Αθηναϊκή επίθεση.

Μετά το πέρας του πελοποννησιακού πολέμου η ανάπτυξη του κοινού ήταν γρήγορη. Γύρω στο 390 π.Χ. βρίσκουμε τους Χαλκιδείς να συνάπτουν σημαντική συμφωνία με τον βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα και μέχρι το 382 είχαν συμπεριλάβει στο κοινό των Χαλκιδέων πολλές ελληνικές πόλεις δυτικά του Στρυμόνα, μεταξύ των οποίων και η Πέλλα.

Εκείνη τη χρονιά ( 382 π.Χ.) η Σπάρτη ενέδωσε στις εκκλήσεις της Ακάνθου και της Απολλωνίας, οι οποίες φοβούνταν ότι θα καταλαμβάνονταν από τους Χαλκιδείς, να εκστρατεύσει εναντίον της Ολύνθου. Μετά από τριετή πόλεμο χωρίς νικητή, οι Χαλκιδείς συμφώνησαν να διαλύσουν το κοινό (379). Η "διάλυση" ήταν τυπική, γιατί βρίσκουμε δύο χρόνια αργότερα το κοινό ανάμεσα στα μέλη της Αθηναϊκής ναυτικής συμμαχίας (378-7). Είκοσι δύο χρόνια αργότερα, κατά τη βασιλεία του Φιλίππου στη Μακεδονία, ο Δημοσθένης παρουσιάζει την Όλυνθο ισχυρότερη από την εποχή πριν τη Σπαρτιατική εκστρατεία. Η πόλη, κατά γενική παραδοχή, ήταν πρώτου μεγέθους και το κοινό περιλάμβανε 32 πόλεις.

Στον πόλεμο που ξέσπασε ανάμεσα στην Αθήνα και τους συμμάχους της, το 357-55, η Όλυνθος ήταν αρχικά σύμμαχος του Φίλιππου. Αργότερα, θορυβημένοι οι Χαλκιδείς από την αύξηση της δύναμης του Φίλιππου, σύναψαν συμμαχία με την Αθήνα αλλά, παρά τις προσπάθειες της τελευταίας και ειδικά του Δημοσθένη, η πόλη παραδόθηκε στον Φίλιππο (348), ο οποίος την κατέσκαψε.

Η πόλη των κλασικών χρόνων ήταν δομημένη σύμφωνα με το Ιπποδάμειο σύστημα, σε έκταση 600Χ300μ., με οικοδομικά τετράγωνα που χωρίζονταν από οριζόντιες και κάθετες οδούς. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν έχει βρεθεί το θέατρο της πόλης. Τα σπίτια είχαν δύο ορόφους, με εσωτερική αυλή. Στα νότια βρισκόταν η αγορά και στα ανατολικά τα σπίτια των πλουσίων. Ανάμεσα στις επαύλεις που ανασκάφηκαν είναι αυτές της Αγαθής Τύχης, του Ηθοποιού, καθώς επίσης και των Διδύμων Ερώτων. Σε αυτές βρέθηκαν ψηφιδωτά δάπεδα, αγγεία, κοσμήματα και πήλινα ειδώλια. Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα ήρθαν στο φως το 1928. Οι πιο πρόσφατες ανασκαφές έγιναν τη δεκαετία του 1990.

Στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ολύνθου λειτουργεί από το 1998 Αρχαιολογικό Μουσείο. Σκοπός του μουσείου είναι να δώσει ολοκληρωμένη εικόνα στους επισκέπτες για την ιστορία της αρχαίας πόλης, αλλά και να περιγράψει τις ανασκαφές και την αναστήλωση. Όλα αυτά γίνονται αποκλειστικά με οπτικοακουστικά μέσα.

Η Όλυνθος είχε κόψει νόμισμα, και αρκετά αρχαία κέρματα έχουν διασωθεί.^[1]

• Το αργυρό Φοινικικό τετράδραχμο της εποχής του 4ου αι. π.Χ. απεικονίζει τον δαφνοφόρο Απόλλωνα. Η πίσω όψη φέρει την επιγραφή [Χ]ΑΛ, ΚΙΔ, ΕΩΝ στο επάνω, δεξιό και αριστερό άκρο αντίστοιχα, και απεικονίζει επτάχορδη φόρμιγα. Το κέρμα έχει διάμετρο 24 mm και ζυγίζει 14,33 γραμμάρια.^[1]
• Ένα άλλο αργυρό Φοινικικό τετράδραχμο της ίδιας εποχής απεικονίζει επίσης τον δαφνοφόρο Απόλλωνα. Η πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΧΑΛ, ΚΙΔ, [Ε]ΩΝ στο επάνω, δεξιό και αριστερό άκρο αντίστοιχα, και απεικονίζει επτάχορδη φόρμιγγα. Το κέρμα έχει διάμετρο 25 mm και ζυγίζει 13,13 γραμμάρια.^[1]
• Ένα ακόμα αργυρό φοινικικό τετρόβολο της ίδιας εποχής και των ίδιων χαρακτηριστικών έχει διάμετρο 14 mm και ζυγίζει 2,36 γραμμάρια.^[1]

Σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το όνομα του χωριού ήταν Μυριόφυτο. Διοικητικά υπαγόταν στο ναχιγιέ της Καλαμαριάς^[2]. Η σύγχρονη Όλυνθος είναι μεγάλος οικισμός με 1.111 κατοίκους το 2011. Σε μικρή απόσταση από την επαρχιακή οδό Νέων Μουδανιών- Γερακινής βρίσκεται η Νέα Όλυνθος, που ιδρύθηκε από πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία. Σήμερα αποτελεί Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πολυγύρου στον Νομό Χαλκιδικής. Απέχει από τον Πολύγυρο 24 χιλιόμετρα. Είναι σε πεδινή περιοχή. Παράγεται βρώσιμη ελιά, αγουρέλαιο και φιστίκια. Εκτός από τη γεωργία, κύρια ασχολία είναι και η κτηνοτροφία. Στον οικισμό λειτουργεί νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο και αγροτικό ιατρείο, ενώ δραστηριοποιείται πολιτιστικός σύλλογος που διοργανώνει εκδηλώσεις, όπως την τριήμερη Γιορτή της Ελιάς. Σημαντικές εορτές είναι του Αγίου Αθανασίου (2 Μαΐου), του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και των Αγίων Αναργύρων (1 Ιουλίου), οπότε και γίνονται πανηγύρια και τον Ιούλιο κουρμπάνια. Πολύ κοντά στο χωριό, το 1928, ο Αμερικανός καθηγητής Ντ. Ρόμπινσον έφερε στην επιφάνεια έπειτα από ανασκαφές την αρχαία πόλη της Ολύνθου^[3].

• Καλλισθένης ο Ολύνθιος

• Στοιχεία για την Όλυνθο Αρχειοθετήθηκε 2008-03-03 στο Wayback Machine. από τον Δήμο Πολυγύρου