William Ambrose (Emrys)

William Ambrose
Ganwyd	1 Awst 1813  Bangor
Bu farw	31 Hydref 1873  Porthmadog
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Ysgol Friars, Bangor
Galwedigaeth	bardd, gweinidog yr Efengyl

Gweinidog a bardd Cymraeg oedd William Ambrose, a ddefnyddiai'r enw barddol Emrys (1 Awst 1813 - 31 Hydref 1873).

Ganed Emrys ym Mangor, Sir Gaernarfon (Gwynedd) yn fab i John ac Elizabeth Ambrose^[1] ac addysgwyd ef yn Ysgol Friars yno ac yng Nghaergybi. Bu'n brentis dilledydd yn Lerpwl am gyfnod, gan ymuno a'r Annibynwyr yno. Aeth i Lundain yn 1834. yn 1837 daeth yn weinidog eglwys annibynnol Porthmadog, a bu yno hyd ei farwolaeth.

Bu farw ym Mhorthmadog 31 Hydref 1873 a chladdwyd ef ym mynwent Capel Helyg, Llangybi. Adeiladwyd Capel Coffa iddo ym Mhorthmadog yn 1879.

Bu'n cystadlu llawer mewn eisteddfodau. Yn Eisteddfod Aberffraw yn 1849, enillodd Morris Williams (Nicander) y Gadair am ei awdl Y Greadigaeth, ond bu helynt am fod un o'r beirniaid, Eben Fardd, eisiau rhoi'r wobr i awdl Emrys.

Ysgrifennodd nifer o emynau poblogaidd, mae pedwar enghraifft o'i gwaith i'w gweld yn Caneuon Ffydd gan gynnwys ei emyn:

Arglwydd gad i'm dawel orffwys

Dan gysgodau'r palmwydd clyd

Lle yr eistedd pererinion

Ar eu ffordd i'r nefol fyd,

Lle'r adroddant dy ffyddlondeb

Iddynt yn yr anial cras

Nes anghofio'u cyfyngderau

Wrth foliannu nerth dy ras ^[2]

Bu'n cyd olygydd cylchgrawn Y Dysgedydd o 1853 i 1873 ^[3]

Mae gan Wicidestun destun sy'n berthnasol i'r erthygl hon: Emrys

• Gweithiau y Parch. W. Ambrose (1875)
• Gweithiau Rhyddieithol y Parch. William Ambrose, Porthmadog (1876)
• Ceinion Emrys (1876). Cerddi.
• William Ambrose yn Y Bywgraffiadur Cymreig

Eginyn erthygl sydd uchod am lenor neu awdur o Gymru. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.