Loggerheads

Cyfarthfa
Math	pentrefan
Daearyddiaeth
Sir	Sir Ddinbych
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	53.1543°N 3.2142°W
Cod OS	SJ189626
Cod post	CH7
Gwleidyddiaeth
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Pentref bychan yn Sir Ddinbych yw Cyfarthfa (Saesneg: Loggerheads) ( ynganiad ); ni cheir enw Cymraeg swyddogol^[1] ond yr enw hynafol yw Rhyd y Gyfarthfa.^[2]^[3]^[4] Fe'i lleolir ger y ffin rhwng Sir Ddinbych a Sir y Fflint, tua 4 milltir i'r gorllewin o'r Wyddgrug ger Gwernymynydd, wrth droed llethrau dwyreiniol Bryniau Clwyd.

Llifa Afon Alun, un o lednentydd Afon Dyfrdwy, trwy Loggerheads. Dim ond ychydig o dai a thafarn sydd yno.

Nodir y ffin rhwng siroedd Dinbych a'r Fflint gan Garreg Carn Mawrth Arthur. Yn ôl y chwedl, gadawodd Mawrth y Brenin Arthur ôl ei garn arni pan neidiodd i lawr o ben Moel Famau. Saif y garreg ar ymyl y briffordd A494, wedi'i chysgodi dan fwa. Gosodwyd plac Saesneg yno yn esbonio ei harwyddocad yn 1763. Bu gan y dafarn leol arwydd ar un adeg yn dangos dau ddyn yn ysgyrnygu ar ei gilydd dan y geiriau "We Three Loggerheads": y gwyliwr oedd y trydydd "loggerhead".

Ceir Parc Gwledig Loggerheads ger y pentref.

Parc Gwledig Loggerheads

Dylanwadodd y creigiau calchfaen yn fawr ar bob rhan o’r parc a'r pentrefi o'i gwmpas, gan siapio edrychiad y tirlun yn ogystal â’r planhigion sy’n tyfu yma. Ceir nodweddion daearegol hynod, megis Ogof Ceunant y Cythrael. Oherwydd y calchfaen, daeth diwydiant i’r ardal: mwyngloddiwyd plwm yma yn ystod y 18g a'r 19g, a chodwyd pentref Cadole yn arbennig yn un pwrpas ar gyfer y mwynwyr. Ceir llawer o lwybrau i'w cerdded, bellach, ac mae'n lle poblogaidd i ymwelwyr a thrigolion lleol.