In ac iang

Mewn athroniaeth Tsieineaidd, mae in ac iang ( / j ɪ n / a / j ɑː ŋ, j æ ŋ / ; Tsieineeg: 陰陽, yn llythrennol "tywyll-golau", "negatif-positif") yn gysyniad o ddeuoliaeth sy'n tarddu o athroniaeth Tsieineaidd hynafol, gan ddisgrifio sut y gall grymoedd sy'n ymddangos yn wahanol neu wrthgyferbyniol fod yn gyflenwol, rhyng-gysylltiedig, ac yn rhyngddibynnol yn y byd naturiol, a sut y gallent ysgogi ei gilydd wrth iddynt gydberthyn i'w gilydd. Mewn cosmoleg Tseiniaidd, mae'r bydysawd yn creu ei hun o anhrefn sylfaenol o egni materol, wedi'i drefnu i mewn i gylchoedd in ac iang a'i ffurfio yn wrthrychau a bywydau. In yw'r egwyddor dderbyngar ac iang yw'r egwyddor weithredol, ac, yn ôl yr athroniaeth hon, maent i'w gweld ym mhob math o newid a gwahaniaeth fel y cylch blynyddol (gaeaf a haf), tirwedd (cysgod sy'n wynebu'r gogledd a disgleirdeb sy'n wynebu'r de), cyplu rhywiol (benyw a gwryw), ffurfio dynion a merched fel cymeriadau, a hanes sociopolitical (anhrefn a threfn).^[1]

Mae yna ddeinameg amrywiol mewn cosmoleg Tsieineaidd. Yn y cosmoleg sy'n ymwneud ag in ac iang, qi yw'r egni materol y mae'r bydysawd hwn wedi'i greu ohono. Credir bod trefniant qi yn y gosmoleg hon o Yin a Yang wedi ffurfio llawer o bethau - bodau dynol yn eu plith.^[2] Mae llawer o ddeuoliaethau naturiol (fel golau a thywyllwch, tân a dŵr, ehangu a chontractio) yn cael eu hystyried fel arwyddion ffisegol o'r ddeuoliaeth a symbolir gan in ac iang. Mae'r ddeuoliaeth sydd wrth wraidd llawer o ganghennau o clasurol gwyddoniaeth Tseiniaidd ac athroniaeth, yn ogystal â bod yn ganllaw sylfaenol o feddyginiaeth draddodiadol Tseiniaidd,^[3] ac yn egwyddor ganolog o wahanol fathau o grefft ymladd ac ymarfer corff Tsieiniaidd, fel baguazhang, taijiquan (t'ai chi), a qigong (Chi Kung), yn ogystal ag ymddangos ar dudalennau'r I Ching .

1. ↑ Feuchtwang, Stephan (2016). Religions in the Modern World: Traditions and Transformations. New York: Routledge. t. 150. ISBN 978-0-415-85881-6.
2. ↑ Feuchtwang, Sephan. Crefyddau Tsieineaidd Crefyddau yn y Byd Modern: Traddodiadau a Thrawsnewidiadau, Trydydd gol., Routledge, 2016, tt. 150-151.
3. ↑ Porkert (1974). The Theoretical Foundations of Chinese Medicine. MIT Press. ISBN 0-262-16058-7.