Anarawd ap Rhodri

Anarawd ap Rhodri
Ganwyd	855  Teyrnas Gwynedd
Bu farw	916
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	brenin neu frenhines
Swydd	Teyrnas Gwynedd
Tad	Rhodri Mawr
Plant	Idwal Foel, Elisedd ap Anarawd
Llinach	Llys Aberffraw

Anarawd ap Rhodri (bu farw 916), oedd brenin Gwynedd rhwng 878 a 916.

Roedd tad Anarawd, Rhodri Mawr wedi dod yn frenin y rhan fwyaf o Gymru erbyn diwedd ei oes, ond pan fu farw yn 878 rhannwyd ei deyrnas rhwng ei feibion. Etifeddodd Anarawd orsedd Gwynedd. Cofnodir i Anarawd a'i frodyr Cadell a Merfyn gydweithredu'n glos yn erbyn brenhinoedd llai Cymru. Ymosododd yr Iarll Aethelred o Fercia ar Wynedd yn 881, ond llwyddodd Anarawd i ennill buddugoliaeth waedlyd dosto mewn brwydr ger ceg Afon Conwy (Brwydr Dial Duw), a glodforir gan y croniclydd fel "Dial Duw am Rodri", gan fod Rhodri wedi ei ladd mewn brwydr yn erbyn y Mersiaid.^[1]

Gwnaeth Anarawd gytundeb a brenin Danaidd Efrog i geisio gwarchod rhag ymosodiadau eraill gan Mersia. Pan brofodd y cytundeb yma'n anfoddhaol, daeth i gytundeb ag Alffred Fawr o Wessex, gan ymweld a llys Alffred. Yn gyfnewid am amddiffyniad Alffred, derbyniodd Anarawd flaenoriaeth Alffred. Dyma'r tro cyntaf i frenin Gwynedd dderbyn blaenoriaeth brenin Seisnig, a daeth yn gynsail i'r goron Seisnig hawlio gwarogaeth o hynny ymlaen.^[1]

Yn 894 gallodd Anarawd amddiffyn ei deyrnas rhag ymosodiad gan lu Danaidd ar Ogledd Cymru, a'r flwyddyn ddilynol ymosododd ar Geredigion ac Ystrad Tywi yn y de. Adroddir fod ganddo filwyr Seisnig yn ei fyddin ar gyfer yr ymosodiadau hyn. Yn 902 cafodd fuddugoliaeth arall pan ymosodwyd ar Ynys Môn gan rai o Ddaniaid Dulyn dan arweiniad Ingimund. Bu farw Anarawd yn 916 a dilynwyd ef gan ei fab Idwal Foel.^[1]

Erthygl Anrawd yng Ngeiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru 1867-Cyf I ar Wicidestun